اختلال سراسری GPS: داستان یک رنج عمومی
«این روز‌ها ما همش راه رو گم می‌کنیم» «ما راننده تاکسی اینترنتی هستیم، یک ماهه بیچاره شدیم، نمی‌تونیم کار کنیم و پول نداریم» «بدبختی اینجاست که موقع اختلال همه چی هنگ می‌کنه» «جنگ تموم شده ولی GPS هنوز قطعه، چرا هیشکی حرفی نمی‌زنه و پاسخی نمی‌ده؟»
این جملات، تنها بخشی از هزاران واکنش روزانه کاربران نشان به اختلال گسترده GPS در یک ماه اخیر و بازتاب رنج، اضطراب و استیصال آنها است. اختلالی که نه تنها عملکرد اپلیکیشن‌های مسیریابی را مختل کرده، بلکه آثار روانی، اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی بر زندگی روزمره‌ی میلیون‌ها کاربر و کسب‌وکار‌های وابسته به موقعیت مکانی داشته است.
اختلال GPS؛ مسئله‌ای فراتر از یک مشکل فنی
تمامی اپلیکیشن‌های مسیریابی یا اپلیکیشن‌هایی با خدمات مبتنی بر مکان، وابسته به فناوری سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS) هستند. زمانی‌که این سیستم دچار قطع یا اختلال گسترده می‌شود، سرویس‌هایی که به موقعیت دقیق کاربران نیاز دارند، از کار می‌افتند یا به‌شدت دچار افت عملکرد می‌شوند.
در جنگ ۱۲ روزه، وجود این اختلال‌های سراسری قابل درک بود، اما اکنون با گذشت حدود دو هفته از آتش‌بس، ادامه‌ی این اختلال، آرامش کاربران و معیشت بسیاری از آنها را به‌طور جدی تحت تاثیر قرار داده است.
آنچه در هفته‌های اخیر اتفاق افتاده را نمی‌توان تنها یک اختلال ساده دانست. اختلال GPS به‌صورت سراسری، باعث شده کاربران نتوانند موقعیت دقیق خود را به درستی در نقشه‌های آنلاین ببینند و اپلیکیشن‌های مسیریابی نیز در ارائه‌ی مسیر‌های دقیق و قابل اعتماد دچار مشکل جدی شده‌اند. هم‌زمان، کاهش کیفیت اینترنت همراه نیز عملکرد سیستم کمکی موقعیت‌یابی (A-GPS) را برای مسیریاب‌ها با اختلال مواجه کرده و موقعیت‌یابی کاربران با دقت کم و تاخیر زیاد انجام می‌شود.
این وضعیت، باعث سردرگمی گسترده، افزایش اضطراب و افت قابل‌توجه کیفیت تجربه کاربران از نقشه‌ها و مسیریاب‌ها شده است.
پیامد‌های اقتصادی برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی
بخش بزرگی از خسارت این اختلال، متوجه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی است. اغلب این افراد، درآمد خود را به‌صورت روزانه از طریق اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی و با کمک مسیریاب‌ها تأمین می‌کنند. با محدودیت اینترنت و اختلال GPS، موقعیت رانندگان، مسافر‌ها و مقصد آنها به‌درستی روی نقشه نمایش داده نمی‌شود و عملا استفاده از تاکسی‌های اینترنتی با مشکل جدی روبه‌رو شده است.
از طرفی، بسیاری از این راننده‌ها برای فعالیت در تاکسی‌های اینترنتی، از شهر‌های مجاور به کلان‌شهر‌ها مهاجرت کرده‌اند و آشنایی چندانی با خیابان‌ها، مسیر‌ها و آدرس‌های شهر‌های بزرگ‌تر ندارند. این رانندگان که شغل و درآمد آنها، کاملا وابسته به مسیریاب‌ها است، در ماه اخیر و با بروز اختلال گسترده‌ی GPS، بیکار یا الزاما کم‌کار شده‌اند.
بازخورد‌های دریافتی از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، حکایت از بیکاری یا کاهش شدید درآمد آنها در ماه اخیر دارد. پیامد‌های اقتصادی این اختلال برای رانندگان، در شرایطی اتفاق افتاده که بسیاری از خانوار‌ها هم‌چنان درگیر آثار روانی و مالی ناشی از بحران جنگ هستند و نبود کانال‌های رسمی یا نهاد‌های پاسخ‌گو برای پیگیری یا جبران خسارت، به اضطراب و استیصال آنها دامن زده است.
نبود نهاد پاسخ‌گو و چالش اپلیکیشن‌های مسیریابی
علاوه‌بر رانندگان، کاربران عادی نیز در وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند. دسترسی نداشتن به یک مسیریاب مطمئن، موجب سردرگمی در رفت‌وآمد‌های روزانه، گم شدن در مسیر و چند برابر شدن زمان رسیدن به مقصد شده است.
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های کاربران، رانندگان و توسعه‌دهندگان، نبود اطلاع‌رسانی شفاف و رسمی درباره‌ی علت این اختلال و زمان احتمالی رفع آن است. این بلاتکلیفی، امکان برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری صحیح را از کسب‌وکار‌ها و کاربران گرفته است.
در شرایطی که هیچ نهاد مسئول، نسبت به این بحران واکنشی نشان نمی‌دهد و مسئولیت آن را نمی‌پذیرد، کاربران در تلاش برای یافتن راه‌حل، به آزمون و خطای اپلیکیشن‌های مختلف روی آورده‌اند؛ بی‌آنکه بدانند منشأ اختلال خارج از کنترل این اپلیکیشن‌ها است. این روند، جریان عادی زندگی روزمره را مختل کرده و کاربران و کسب‌وکار‌ها هزینه‌های روانی و اقتصادی زیادی را در این سردرگمی و بی‌اعتمادی متحمل شده‌اند.
تأثیر بحران GPS بر اعتماد کاربران به «نشان»
«نقشه و مسیریاب نشان» به‌عنوان یکی از اپلیکیشن‌های پرکاربرد، در هفته‌های اخیر با موجی از پیام‌ها، گزارش‌ها و اعتراض کاربران روبه‌رو بوده است. در حالی‌که منشأ اختلال خارج از حوزه‌ی مسئولیت و کنترل این تیم است، عملکرد کلی اپلیکیشن به‌شدت تحت‌تأثیر قرار گرفته است.
تیم فنی و پشتیبانی نشان، با آگاهی از رنج واقعی کاربران، در وضعیتی قرار گرفته‌اند که نه‌تنها امکان حل فوری مسئله را ندارند، بلکه از زمان رفع آن هم بی‌اطلاعند. این شرایط برای تیمی که سال‌ها تلاش کرده تا تجربه‌ای مطمئن، دقیق و ساده برای کاربران فراهم کند، به‌شدت ناامیدکننده است. همچنین این اختلال فرایند توسعه‌ی قابلیت‌های جدید اپلیکیشن را کند و با مشکل مواجه کرده است.
از طرفی، کاربران فعال که همواره نیروی محرکه‌ی بهبود تجربه کاربری نشان بوده‌اند، اکنون خسته و مستأصل هستند. این وضعیت، یک سرمایه‌ی انسانی و اجتماعی را تهدید می‌کند که طی سال‌ها با مشارکت، بازخورد و تعامل بین تیم نشان و کاربران شکل گرفته است.
عبور از بحران با شفافیت و پاسخ‌گویی
در شرایط فعلی، کاهش درآمد رانندگان، سردرگمی کاربران، فروپاشی اعتماد عمومی به خدمات آنلاین مسیریاب‌ها و فشار روانی بر تیم‌های فنی که نقشی در ایجاد این مشکل نداشته‌اند، نشانه‌هایی از یک بحران پیچیده و چندوجهی دارد.
بازگشت به وضعیت عادی، شاید تنها با شفاف‌سازی، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی نهاد‌های مربوطه و حمایت از کاربران و کسب‌وکار‌های آنلاین آسیب‌دیده ممکن شود. امروز اعتمادسازی دوباره، ضرورتی فوری برای ادامه‌ی حیات سرویس‌های مبتنی بر مکان است.
