پیام یونسکو با تصویر دانشمند ایرانی؛ آذر اندامی کیست؟

زی‌سان: یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) روز ۱۱ فوریه را به‌عنوان روز جهانی زنان و دختران در علم نام‌گذاری کرده است. در لیست اسامی افرادی که امسال یونسکو یاد آن‌ها را به مناسب همین روز گرامی داشته، یک دانشمند ایرانی به نام «آذر اندامی» به‌چشم می‌خورد.

به گزارش زی‌سان، یونسکو هدف از نامگذاری این روز به نام زنان و دختران را چنین توضیح داده است: «همواره زنان در نقاط مختلف جهان برای پیشرفت با موانع جنسیتی روبه رو هستند و هنجار‌های فرهنگی، کمبود الگو و محیط‌های غیرحمایتی باعث آزارشان می‌شود. اما توانمندسازی آن‌ها برای نوآوری و پیشرفت علمی بسیار حیاتی است.»

آذر اندامی کیست؟

آذر اندامی باکتری‌شناسی نامدار و از پژوهشگران انستیتو پاستور ایران است که توانست به هنگام شیوع بیماری وبا التور در ۱۳۴۲ خورشیدی واکسن آن را کشف کند و جان هزاران تَن را در ایران و دیگر کشور‌های همسایه نجات دهد.

این اولین بار نیست که جهان از او یاد می‌کند، پیش از انتشار تصویر او توسط یونسکو، به خاطر خدمات و تحقیقات علمی و انسانی‌اش نام وی بر یکی از حفره‌های کره زهره حک شده است.

آذر اندامی در ۱۶ آذر ۱۳۰۵ خورشیدی در محله ساغری‌سازان رشت به دنیا آمد. بعد از گرفتنِ مدرک پایه نهم، راهی دانشسرای مقدماتی رشت شد.

پس از آن و در ۱۳۲۵ خورشیدی به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و حرفه معلمی را انتخاب کرد. او همزمان با فعالیت مدرسی، دیپلم طبیعی را با امتحان متفرقه از آن خود کرد و سپس در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شد.

آذر اندامی بعد از دریافت دانشنامه پزشکی با منصور خلعتبری کارشناس پزشک قانونی ازدواج کرد. بعد از ازدواج او بلافاصله به گذراندن دوره تخصصی زنان و زایمان مشغول شد.

پس از پایان دوره تخصصی به وزارت بهداری آن زمان منتقل شد و در نهایت به کار در انستیتو پاستور ایران پرداخت.

آذر اندامی یک طرح پژوهشی در زمینه باکتری‌شناسیِ عفونت‌های بیمارستانی را به انجام رساند و نتیجه آن را در مجله‌های معتبر پزشکی چاپ کرد.

آذر اندامی جان مردم را از بیماری وبای التور نجات داد

وقتی که طی سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ خورشیدی، بیماری شبه وبای التور در ایران و بسیاری دیگر از کشور‌ها شیوع پیدا کرد، تنها راه پیشگیری از آن تزریق واکسن وبا بود. در آن زمان تنها مرکز تهیه واکسن در ایران انستیتو پاستور بود و کارکنان مرکز با ریاست آذر اندامی دست به کار شدند و سرانجام توانستند واکسن وبای التور را بسازند و از بروز فجایع بزرگ‌تر جلوگیری کنند.

این واکسن به کشور‌های همسایه هم فرستاده شد و افتخاری بود که به خاطر زحمات شبانه روزی این پزشک وارسته نصیب ایران شد. پس از این کار ارزشمند، آذر اندامی معاون بخش میکروب شناسی و سپس ریاست بخش وبا و دیفتری شد.

تحصیل آذر اندامی در فرانسه

بعد از کشف این واکسن، خانم اندامی با استفاده از بورس انستیتو پاستور به پاریس رفت و ‪گواهی‌نامه میکروب شناسی گرفت. او سپس به ایران بازگشت و دوره تخصصی آزمایشگاه بالینی را در دانشگاه خورشیدی دانشنامه تخصصی علوم بالینی اخذ کرد. او چندین بار به فرانسه و بلژیک سفر کرد. حاصل این سفر‌ها مقاله‌های علمی بود که در مجله‌های معتبر چاپ شد

اندامی پس از بازنشستگی مسئول آزمایشگاه بیمارستان باهر شد و همچنین مدتی نیز در مطب همسر خود به مداوای بیماران زنان و زایمان پرداخت

حک شدن نام آذر ایرانی بر سیاره زهره

پس از درگذشت این بانوی محقق، دخترش آذرمیدخت با کوشش و تلاش فراوان توانست نام مادرش را به انجمن بین‌المللی نجوم برای ثبت در سیاره زهره پیشنهاد کند و این انجمن نیز به پاس کار‌های علمی اندامی آن را پذیرفت و وی نخستین زن ایرانی بود که نامش برای همیشه بر سیاره زهره ثبت شد. بدین ترتیب به دلیل خدمات بی نظیر این بانوی شهیر ایرانی در ۱۹۹۲ میلادی اتحادیه بین المللی ستاره شناسی (IAU) حفره‌ای به قطر ۳۰ کیلومتر در طول جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۱۷ درجه و ۴۵ دقیقه با قله‌ای مرکزی را در جنوب سیاره زهره را به نام آذر اندامی نامگذاری کرد. براین پایه آذر اندامی تنها زن ایرانی بود که نامش به این شورا فرستاده شد.

آذر اندامی کِی چشم از جهان بست؟

این پژوهشگرِ تاثیرگذار و تلاشگر، سرانجام در ۲۸ مرداد ۱۳۶۳ خورشیدی به دلیل آمبولی ریه ناشی از تومور مغزی جان خود را از دست داد و نامش برای همیشه در تاریخ ایران و بر سیاره زهره جاویدان ماند.