بیماری آمیزشی چیست؛ علائم، انواع و نحوه درمان آن را بدانید

زی‌سان: به گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از یک میلیون نفر هر روز در سراسر جهان مبتلا به نوعی بیماری آمیزشی می‌شوند. بیماری آمیزشی و انواع آن چیست و چه نشانه‌هایی دارد و چگونه می‌توانیم از آن در امان بمانیم؟ 

بیماری آمیزشی یا بیماری مقاربتی نوعی بیماری است از طریق رابطه جنسی یا تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی روزانه در سراسر جهان بیش از یک میلیون نفر به نوعی از بیماری‌های آمیزشی مبتلا می‌شوند.

عفونت‌ها بیشتر اوقات فاقد نشانه‌های آشکار هستند و به همین دلیل تشخیص آن‌ها آسان نیست. وقتی عفونت و نشانه‌های شاخص بیماری وجود داشته باشد آن را بیماری آمیزشی می‌نامند.

بیماری‌های آمیزشی به‌طور معمول بر اثر رابطه جنسی منتقل می‌شوند، اما گاهی ممکن است با هر نوع تماس جنسی هم به فرد دیگر انتقال پیدا کنند. برخی از بیماری‌های آمیزشی می‌تواند در جریان بارداری، زایمان یا شیردهی از مادر به نوزاد منتقل شود.

روش‌های دیگر انتقال بیماری‌های آمیزشی از طریق انتقال خون یا استفاده از سوزن‌های تزریق مشترک است.

بیماری‌های آمیزشی باعث بروز عوارض ناگواری در بدن از جمله سرطان، درد مزمن ناحیه لگن، آبستنی یا بارداری برون‌زهدانی یا خارج از رحم و ناباروری شود.

انواع بیماری‌های آمیزشی

بیش از ۳۰ باکتری، ویروس و میکروب می‌تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود.

افراد ممکن است هم‌زمان به چند بیماری آمیزشی مبتلا شوند.

شایع‌ترین بیماری‌های آمیزشی سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا و تراکوماتیس است. این بیماری‌ها همه درمان‌پذیر هستند.

نشانه‌های بیماری آمیزشی

بیماری‌هایی که با تماس جنسی منتقل می‌شود به طور معمول بی‌نشانه یا دارای نشانه‌های خفیف هستند.

به همین دلیل ممکن است مبتلا به بیماری باشید بی‌آنکه خودتان خبر داشته باشید.

با وجود بی‌نشانه بودن بیشتر بیماری‌های آمیزشی این بیماری‌ها می‌توانند در هنگام تماس و رابطه جنسی منتقل شوند و به افراد آسیب برسانند.

این نشانه در بیماری‌های آمیزشی مشاهده می‌شود:

ترشحات غیر‌عادی از آلت تناسلی یا مهبل
زخم یا زگیل در ناحیه تناسلی
ادرار مکرر یا دردناک
خارش و قرمز شدن پوست ناحیه تناسلی
تاول یا زخم در اطراف دهان
بوی غیر‌عادی مهبل
خارش و زخم و خون‌ریزی مقعدی
درد در ناحیه زیر شکم و لگن

دلیل شیوع بیماری‌های آمیزشی

در سال ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی برآورد کرد که ۳۷۴ میلیون از مبتلایان جدید به بیماری‌های آمیزشی به یکی از چهار بیماری شایع آمیزشی مبتلا شده‌اند: تراکوماتیس (۱۵۶ میلیون مورد)، کلامیدیا (۱۲۹ میلیون مورد)، سوزاک (۸۲ میلیون مورد) و سیفلیس (۷ میلیون مورد).

بنا‌بر آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۹۰ میلیون نفر مبتلا به تبخال تناسلی بودند و حدود ۳۰۰ میلیون هم مبتلا به ویروس پاپیلوم انسانی بودند که عامل اولیه بروز سرطان ناحیه لگن در زنان و سرطان ناحیه مقعدی در مردانی است که با مردان رابطه جنسی برقرار می‌کنند.

دکتر تئودورا الویرا وی سرپرست بخش جهانی ایدز، هپاتیت و بیماری‌های آمیزشی برنامه‌های سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «رابطه جنسی نیاز طبیعی انسان است و بخشی از طبیعت انسان است. انسان به طور طبیعی رابطه جنسی برقرار می‌کند و در نتیجه ممکن است مبتلا به بیماری‌های آمیزشی شود. به همین دلیل است که تعداد مبتلایان به این بیماری‌ها بسیار بالاست».

دکتر تئودورا الویرا وی همچنین به این واقعیت اشاره می‌کند که به دلیل بی‌نشانه بودن بیشتر بیماری‌های آمیزشی افراد بدون اینکه بدانند بیماری را به دیگری منتقل می‌کنند.

به نظر دکتر وی احتمال ابتلا به بیماری‌های آمیزشی افزایش پیدا کرده، چون فرهنگ و نگرش به رابطه جنسی موقتی تغییر کرده است و افراد راحت‌تر از گذشته به رابطه جنسی دسترسی دارند. البته تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تعداد جوانانی که رابطه جنسی موقتی دارند رو به کاهش است، اما میزان استفاده از کاندوم هم کاهش پیدا کرده است.

دکتر وی تأکید می‌کند زمانی که درمانی برای بیماری ایدز وجود نداشت افراد از برقراری رابطه جنسی موقت به‌ویژه بدون استفاده از کاندوم پرهیز می‌کردند.

او اشاره می‌کند که افراد در بسیاری نقاط جهان معتقدند که می‌توانند آزمایش ایدز بدهند و دارو‌های خود را مصرف کنند و درمان شوند. «شاید به همین دلیل است که استفاده از کاندوم کاهش پیدا کرده است».

بنابر داده‌های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۱٬۳ میلیون نفر در جهان به ویروس ایدز مبتلا شدند.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که هر سال بیش از ۶۰۰ هزار نفر بر اثر این ویروس جان خود را از دست می‌دهند، چون نمی‌دانند که مبتلا به بیماری ایدز هستند و در پی درمان بر‌نمی‌آیند یا درمان خود را خیلی دیر شروع می‌کنند.

چگونه از بیماری‌های آمیزشی در امان بمانیم؟

دکتر وی می‌گوید: «لطفاً از کاندوم استفاده کنید. این کار باعث می‌شود که به بیماری‌های آمیزشی مبتلا نشوید».

«در برقراری رابطه جنسی باید مسئولانه رفتار کنید. بهتر است شیوه استفاده از کاندوم را یاد بگیرید».

بنا به گفته کارشناسان بهداشتی استفاده صحیح از کاندوم‌های لاتکس تا میزان بالایی جلوی خطر ابتلا و سرایت بیماری‌های آمیزشی را می‌گیرد هرچند به‌طور کامل این احتمال را از بین نمی‌برد.

اگر به لاتکس حساسیت داشته باشید توصیه این است که از کاندوم‌های پلی‌اورتان استفاده کنید.

هم‌چنین فراموش نکنید هنگام مشاهده نشانه‌های بیماری آمیزشی فوراً به مراکز بهداشت و درمان مراجعه کنید تا آزمایش شوید و درمان را شروع کنید.

دکتر وی می‌گوید: «سراغ داروخانه نروید تا دارویی بخرید و خوددرمانی کنید، چون این کار کمکی به درمان بیماری نمی‌کند. اگر به طور صحیح درمان نشوید ممکن است منجر به عوارض حادّی مانند ناباروری شود».

او در ادامه می‌گوید: «سهل‌انگاری در مداوای بیماری‌های آمیزشی سلامت افراد را تهدید می‌کند، این بیماری‌های باعث بیماری‌های التهابی لگن و مشکلات دوران بارداری می‌شوند و سالانه حدود یک تا دو میلیون مورد ناباروری بر اثر ابتلا به سوزاک و کلامیدیا درمان‌نشده در زنان مشاهده می‌شود».

«ابتلا به سیفلیس در دوران بارداری سالانه باعث بیش از ۳۵۵هزار پیامد‌های پس از زایمان و ۱۴۳ مرده‌زایی و ۶۱هزار مورد مرگ و میر نوزادان می‌شود. ویروس پاپیلوم انسانی سالانه باعث مرگ حدود ۳۴۲هزار نفر بر اثر سرطان ناحیه لگن می‌شود».

درمان بیماری‌های آمیزشی چیست؟

بیماری‌های آمیزشی که بر اثر باکتری یا میکروب ایجاد می‌شوند با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان‌پذیر هستند، اما درمانی برای بیماری‌های آمیزشی که بر اثر ویروس منتقل می‌شوند مانند تبخال تناسلی و پاپیلوم انسانی وجود ندارد.

دارو‌ها فقط می‌توانند نشانه‌های بیماری را تسکین دهند و جلوی گسترش و پیشروی آن را بگیرند.

واکسن‌هایی هم برای جلوگیری از ابتلا به پاپیلوم انسانی و هپاتیت بی وجود دارد.

دکتر وی می‌گوید سازمان بهداشت جهانی در تلاش برای تهیه واکسن سوزاک و واکسن درمانی تبخال تناسلی است که ساز‌و‌کار آن‌ها مشابه واکسن‌های ام آر ان‌ای (mRNA) استفاده شده برای بیماری کوویدــ۱۹ است.

دکتر وی همچنین اشاره می‌کند که مراحل مقدماتی تهیه واکسن کلامیدیا و همینطور پژوهش‌های آغازین برای یافتن ساز‌و‌کار‌های ممکن برای تهیه واکسن سیفلیس شروع شده است.

دکتر وی تأکید می‌کند که: «بیماری‌های آمیزشی به عنوان بیماری عفونی کاملاً نادیده گرفته می‌شود. ما باید احساس شرم و بدنامی درباره این بیماری‌ها را کنار بگذاریم و آن‌ها را مانند همه بیماری‌های دیگر درمان کنیم».