«اتاق مجاور»؛ فیلمی درباره موضوع جنجالی مرگ خودخواسته

وقتی صحبت از رده‌بندی فیلم‌های هشتاد و یکمین جشنواره فیلم ونیز به میان می‌آید، کارگردان‌های زیادی را نمی‌توان نام برد که به خاطر فیلم‌هایی که در این فستیوال عرضه کردند، به اندازه پدرو آلمودوار تحسین شده باشند.

آلمودوار کسی نیست که هرگز از موضوعات بحث برانگیز دوری کند. این کارگردان اسپانیایی به خاطر رویکردش در تجلیل از ساختار‌های نامتعارف در خانواده، تمایلات جنسی و داستان‌های عاطفی پیچیده و زن محور شهرت دارد.

فیلم‌شناسی و آثار او هم در محافل سینما دوستان و هم در گفتگو‌های خانوادگی طرفدارانی را برای کارگردان ایجاد کرده است.

آخرین فیلم او، اتاق مجاور (The Room Next Door)، که این هفته در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد، از این قاعده مستثنی نیست و موضوع آن بررسی اتانازی (مرگ خودخواسته) است که یکی از تابو‌های برجای مانده در جامعه امروزی است.

این فیلم که براساس رمان «چه چیزی تجربه می‌کنی» (What Are You Going Through) نوشته سیگرید نونز ساخته شده است زندگی دو زن با بازی تیلدا سوینتون و جولیان مور را دنبال می‌کند.

سوینتون تصویر زنی است که تصمیم می‌گیرد با شرایط مورد نظر خود به زندگی‌اش پایان دهد در حالیکه شخصیت سینمایی مور، دوست دیرینه‌اش، با آسیب احساسی ناشی از حمایت از چنین تصمیمی دست و پنجه نرم می‌کند.

فیلم در پی آن نیست که پذیرش مرگ به عنوان یک پدیده اجتناب‌ناپذیر که نباید از آن ترسید را القا کند. آلمودوار از بینندگان دعوت می‌کند که نه فقط شاهد بحث‌های فلسفی در مورد یاری به خودکشی باشند، بلکه طیف کاملی از احساسات شخصی و در هم تنیده‌ای را که پایان زندگی پدید می‌اورد تجربه کنند: ترس، اضطراب، پشیمانی، و اندوه.

بحث قانونی کردن: اسپانیا در برابر بریتانیا

بنابراین، آلمودوار از چه الهام گرفت تا به موضوعی حساس و بحث برانگیز مانند آتانازی بپردازد؟

کارگردان در این جشنواره فیلم توضیح داد که این فیلم وسیله‌ای است برای انتقال اعتقادی راسخ به اینکه باید امکان استفاده از اتانازی «در سراسر جهان» در دسترس همه قرار داشته باشد.

اسپانیا در سال ۲۰۲۱ اتانازی را قانونی کرد و قانونی به اجرا گذاشته شد که طبق آن به مبتلایان به بیماری‌های «جدی و درمان ناپذیر» که باعث «رنج غیرقابل تحمل» می‌شود، اجازه می‌دهد به زندگی خود پایان دهند.

آلمودوار به خبرنگاران گفت: «اتانازی باید در سراسر جهان در دسترس باشد. باید در چارچوب مقررات برای متقاضیان امکانپذیر باشد و نظر پزشک کافی است.»

در بریتانیا، موضوع قانونی کردن خودکشی با کمک دیگران همچنان بحث‌برانگیز است و نمونه آن ماجرای پرمخاطب نوئل کانوی بوده است که به بیماری نورون حرکتی مبتلا بودو کارزار خود برای حق اتانازی را در سال ۲۰۱۸ به دیوان عالی برد، اما دادگاه علیه او رای داد.

او در سال ۲۰۲۱ فوت کرد.

او می‌خواست با وخامت وضعیت جسمی‌اش، به پزشک اجازه داده شود با تجویز دارویی کشنده، به زندگی خود پایان دهد در حالیکه طبق قوانین فعلی بریتانیا، پزشکی که مرتکب چنین اقدامی شود به ۱۴ سال حبس محکوم می‌شود.

آلمودوار از حق افرادی مانند کانوی برای داشتن اختیار تعیین شرایط آخرین لحظات زندگی به همانگونه که در فیلم به تصویر می‌کشد دفاع می‌کند.

او در توضیح این فیلم گفته است: «این فیلمی درباره مرگ نیست، بلکه درباره زندگی است، درباره آزادی تصمیم‌گیری در مورد نوع زندگی است که می‌خواهیم تا آخرین لحظه حیات داشته باشیم»

تیلدا سوینتون نیز این نظر را تکرار کرد و فیلم را «بزرگداشت کنترل و تسلط بر زندگی خویش» خواند و جولیان مور اضافه کرد: «این فیلم در مورد بودن در کنار یک نفر در آسیب پذیرترین لحظه زندگی اوست.»

تغییرات اقلیمی: فراخوانی برای اقدام

این فیلم همچنین رسانه‌ای است که آلمودوار با آن توانسته است نگرانی خود را در مورد تغییرات اقلیمی بیان کند.

این بخش توسط شخصیت دامیان، با بازی جان تورتورو تجسم می‌یابد، نویسنده‌ای که سخنرانی‌های نیهیلیستی در مورد این موضوع ایراد می‌کند که ناخرسندی اطرافیانش را در پی داشته است.

المودوار در این جشنواره فیلم به رسانه‌ها گفت که مضمون فیلم بر «وضعیت سیاره زمین و وضعیت مردم» متمرکز است. او توضیح داد: «شما باید بتوانید صاحب تجربه خود باشید.»

سوینتون هم ابراز عقیده کرد که: «من این فیلم را در درجه اول یک داستان عاشقانه بین اینگرید و مارتا می‌دانم... و همچنین در مورد تکامل، چه در مورد جنگ صحبت کنیم و چه از فاجعه اقلیمی صحبت کنیم.»

او افزود: «این فیلم به ضرورت و اجتناب ناپذیر بودن تکامل به هر کجا که ما را ببرد، ایمان دارد.»

استقبال دوگانه

در اولین نمایش فیلم اتاق مجاور جشنواره فیلم ونیز، حاضران به مدت ۱۸ دقیقه به طور ایستاده به تشویق آن پرداختند و آلمودوار هم با تصمیمی غیرمتعارف به میان جمعیت رفت به همراه آنان فیلم را تشویق کرد.

واکنش منتقدان نیز به طور کلی مثبت بوده است. زان بروکس، خبرنگار گاردین، این فیلم را «ماجرایی دوست داشتنی، گزنده و لطیف» خواند.

اوئن گلیبرمن هم در نشریه «ورایتی» بازی «به یادماندنی» سوئینتون را تحسین کرد.

با این حال، نظر دیگران چنین تعارف‌آمیز نبوده است.

رابی کالین، نویسنده روزنامه تلگراف، تنها دو ستاره به این فیلم داد و آن را «یک اثر کهنه و مایوس کننده» خواند و افزود که «نقش‌های هر دو بازیگر زن به شکلی نومیدکننده تهی از چالش به نظر می‌رسند.»

با وجود این، انتظار می‌رود فیلم اتاق مجاور یکی از پر فیلم‌های فصل جوایز باشد که درباره آن بسیار صحبت خواهد شد و زمینه‌ساز گفتگو‌های مهمی در مورد زندگی، مرگ و حق انتخاب خواهد بود.

همانطور که آلمودوار در اولین نمایش فیلم در ونیز گفت: «همه ما یک اتاق مجاور داریم که در آن در نهایت با خویشتن و زندگی خویشتن روبرو خواهیم شد. امیدوارم این فیلم به مردم امکان دهد درباره آن اتاق صحبت کنند، حتی اگر این کار کمی ناراحت کننده هم باشد.»

منبع: بی بی سی