بنزین در بن‌بست مطلق؛ برنامه دولت برای قیمت بنزین چیست؟

زی‌سان: شواهد و قراین نشان می‌دهد دولت برای تامین بنزین در کشور به بن‌بست بزرگی رسیده است. از یکسو مصرف بنزین بالاست، از سوی دیگر یارانه بزرگی به آن تعلق می‌گیرد و شرایط اقتصاد و اجتماعی باعث شده که دولت شهامت و توان حذف یارانه بنزین را هم ندارد.

به گزارش زی‌سان، اخیرا وزیر صنعت در رابطه با ناترازی بنزین کشور گفت: «تامین بنزین برای تمام جمعیت کشور منطقی نیست.» علی آبادی افزود: «مگر می‌شود برای تمامی ۸۵ میلیون نفر جمعیت کشور فقط از سوخت فسیلی استفاده کرد و به دلایل بسیاری این امر منطقی نیست. بنزین در حال تبدیل شدن به یک بن بست مطلق است و تامین منابع آن برای خودرو امکان پذیر نیست.»

روزی نیست که خبری درباره وضعیت نامناسب بنزین در کشور منتشر نشود کارشناسان حوزه انرژی، دلایلی زیادی را برای این ناترازی برشمردند که مهمترین آن مربوط می‌شود به عدم مدیریت مصرف و تولید خودرو‌های بی کیفیت.

رضا پدیدار رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران گفت: «سرانه بنزین به ازای هر نفر در ایران  ۲۷.۱ لیتر است ـ که جزو سرانه‌های بسیار بالای جهانی است ـ  سرانه مصرف ایران، مشابه کشور‌هایی همچون لبنان، استرالیا و روسیه  است؛ البته در استرالیا به دلیل بعد مسافت و روسیه، سرمای هوا مصرف بنزین بالاست.»

آمار نشان می‌دهد که خودرو‌های داخلی روزانه بیش از ۴۰ میلیون لیتر بنزین بیشتری مصرف می‌کنند که با قیمت بنزین فوب خلیج فارس، حدود ۲۰ میلیون دلار می‌شود. اگر این عدد را در کل سال ضرب کنیم، مشخص می‌شود که سالانه بالغ بر ۷ میلیارد دلار خودرو‌های داخلی بنزین اضافه می‌سوزد. کارشناسان می‌گویند میزان مصرف بنزین در ایران چند برابر استاندارد جهانی است.

راهکار‌های مختلفی برای کنترل مصرف بنزین مطرح می‌شود. وزیر صنعت معتقد است  بهترین راهکار برقی‌سازی خودروهاست است و در ۴۰۰ کیلو وات یک درصد تلفات داریم و در تبدیل انرژی فقط ۵ درصد تلفات داریم.

برخی دیگر نیز می‌گویند راهکار مناسب افزایش قیمت بنزین است که باعث کاهش مصرف می‌شود. مصطفی میرسلیم، نماینده تهران در مجلس، با بیان اینکه «باید بنزین را وارد بکنیم تا جواب نیاز کشور را بدهد»، گفت: «بنزین باید با قیمت حدود ۲۶ هزار تومان عرضه شود تا مردم خودرو کم مصرف را مطالبه و انتخاب کنند.».

اما افزایش قیمت مصرف بنزین می‌تواند تبعات سنگین اقتصادی و اجتماعی و حتی امنیتی را در پی داشته باشد. به نظر می‌رسد دولت تمایلی ندارد خود را درگیر اعتراضات اجتماعی پس از افزایش قیمت بنزین کند. دولت بارها افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرده است.

اما میرسلیم میزان اثرگذاری افزایش قیمت بنزین روی دیگر کالا ها را یک تا دو درصد عنوان کرد و افزود: «باید یک قیمت سهمیه ای برای بنزین تعیین شود و پس از اتمام سهمیه ۶۰لیتری هر فرد، مابقی مصرف با قیمت بنزین وارداتی محاسبه شود.»

به همین خاطر اخیرا دولت سهمیه بنزین خودرو‌ها را کاهش داد تا شاید در مصرف اندکی صرفه جویی شود. اقدامات دولت به همین جا ختم نشده است و طرح بنزین کدینگ در چند استان در حال اجراست.

در سهمیه بندی جدید بنزین سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی در کارت‌های سوخت شخصی از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر کاهش یافته است.

همچنین ذخیره سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی که تا پیش از این، ۹ ماه و به‌میزان حداکثر ۵۴۰ لیتر بود، از این پس به ۶ ماه و حداکثر ۳۶۰ لیتر کاهش یافت.   

بنزین کدینگ چیست؟

طرح بنزین کدینگ برای مبارزه با قاچاق سوخت و در برخی استان‌ها از جمله کرمان و سیستان و بلوچستان اجرا می‌شود. براساس این طرح، خودرو‌هایی که مثلا در محدوده استان کرمان وجود دارند مجاز به سوخت‌گیری در جایگاه‌های سطح استان می‌باشند و برای تامین سوخت خودرو‌های مسافران نیز، جایگاه‌هایی در سطح منطقه در نظر گرفته شده است.

به این ترتیب خودرو‌ها با پلاک استان کرمان نمی‌تواند در استان دیگری سوخت گیری کنند.

جعفر سالاری نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، با تاکید بر اینکه در هیچ کجای کشور به جز سیستان و بلوچستان و کرمان طرح کدینگ اجرایی نشده است،   گفت: «موضوعی که در روز‌های اخیر مطرح شد این بود که به‌طور مثال مالک خودرویی در استان قم نتواند از کارت سوخت خود در استان دیگری استفاده کند که چنین چیزی به‌هیچ عنوان صحت ندارد.»

ماجرای بنزین سه نرخی

در همین حال اخیرا برخی رسانه‌ها از برنامه دولت برای سه نرخی شدن بنزین خبر دادند. براساس این شنیده‌ها آنچه در فصل بهار مورد جمع‌بندی کارشناسان و مسئولان دولتی قرار گرفت، به این صورت بود که دولت با هدف جلوگیری از تکرار تجربه آبان ۹۸ و ایجاد نگرانی در مردم در نظر دارد تا ۶۰ میلیون لیتر بنزین یارانه‌ای (۱۵۰۰ تومانی) را حفظ کند، اما با اعمال محدودیت در حجم (از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر) و محدودیت زمانی مدت ذخیره (از ۹ ماه به ۶ ماه) میزان مصرف بنزین ۳۰۰۰ تومانی را مدیریت کرده و کاهش دهد.

با این حال مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی- هفته گذشته در جمع خبرنگاران به مباحثی که اخیرا در رابطه با سه نرخی شدن بنزین منتشر شده بود اشاره کرد و گفت: «فعلا در حوزه سه نرخی شدن بنزین مصوبه و ابلاغیه‌ای داده نشده و قیمتی هم اعلام نشده است.»