آیا «نسناس» فحش است؟ معنای آن چیست؟

زی‌سان: برخی واژه‌ها در زبان امروز ما جای دارند، اما معنی ندارند و هر کس به فراخور برداشت خود از آن استفاده می‌کند. این واژه‌ها و معنای لغوی آن‌ها از دلمشغولی‌های من است که در موضوع «واژه‌ها» به آن‌ها اشاره می‌کنم.

به گزارش زی‌سان؛ کلمه «نسناس» اغلب به عنوان دشنام یا فحش استفاده می‌شود. اما معنای آن چیست؟ ما معمولاً این کلمه را به فتح نون معادل صفات زرنگ، قالتاق (خود قالتاق هم ماجرا دارد)، نامرد، فریب‌کار، دورو و در بیشتر موارد فحشی که بسته به لحن گفتار بار شوخی یا جدی دارد، بکار می‌بریم، اما لغت‌نامه دهخدا و گویش مختلف این کلمه به فتح و کسر نون:

در لغت نامه اسدی آمده است: «نسناس جانوری بود چهارچشم سرخ روی درازبالا و سبزموی، درهندوستان، چون گوسفند بود، او را صید کنند و خورند اهل هندوستان.»

در روایتی دیگر نسان، نوعی از حیوان است که به صورت نصف آدمی باشد چنانکه یک گوش و یک دست و یک پای دارد و به طور مردم در عربی کلام کند... و در تواریخ بهجت العالم نوشته که: نسناس در نواحی عدن و عمان بسیار است و آن جانوری است مانند نصف انسان که یک دست و یک پا و یک چشم دارد و دست او بر سینه ٔ او باشد و به زبان عربی تکلم کند و مردم آنجا او را صید کرده می‌خورند. این روایت در کتاب  غیاث اللغات آمده است.

در کل درباره «نسناس» چند قول عمده مطرح است:

یک. عدّه ای نسناس را گروهی از بنی آدم دانسته اند که مسخ شده اند. این قول سند محکمی ندارد؛ بلکه شواهد فراوانی بر جعلی بودنش موجود است.

دو. در روایات آمده که مردم سه دسته اند: الف. ناس، که همان انبیاء و اوصیای آنها هستند.ب. شبیه الناس، که پیروان انبیاء و اوصیای آنها می باشند.ج. نسناس که سایر مردمند.در این قسم روایات، ظاهراً مخالفین انبیاء و اوصیاء تشبیه به نسناس شده اند. چرا که نسناس بالاتر از حیوان و پایین تر از انسانند. کما اینکه پیروان انبیاء و اوصیاء تشبیه به خود انبیاء و اوصیاء شده اند.

سه. باز در روایات اهل بیت(ع) آمده که نسناس نوعی از مخلوقات بوده اند که قبل از آدم(ع) بر روی زمین بوده اند، یعنی نه جنّ هستند و نه انسان؛ ولی مکلّف بوده اند. طبق روایات، اینها به همراه برخی از جنّها طغیان نمودند، لذا خدای تعالی آنها را منقرض ساخت. طبق این روایات به نظر می رسد که نسناس نوعی موجود انسان نما بوده که قبل از آدم(ع) در زمین زیست می کرده است. در روایات دیگر هم آمده که خدای تعالی قبل از آدم(ع) هفت نوع موجود شبه انسان را در زمین سکونت داده است.

از این پس به هر کس این فحش را دادید، تصور کنید که او جانوری تک‌پا، سرخ روی با چهار چشم و مو‌هایی سبز و دستی برآمده از سینه است!