پای پدرزن نوید محمدزاده به رسانه آمریکایی باز شد!
در پی جنگ ۱۲ روزه، ایران با استناد به نگرانی‌های امنیت ملی، اخراج مهاجران غیرمجاز افغان را به طرز چشمگیری افزایش داده است.
رسانه آمریکایی المانیتو درباره شتاب اخراج اتباع غیرمجاز نوشته است: آنچه زمانی عمدتا به عنوان پاسخی به فشار‌های اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌شد، اکنون به عنوان یک اقدام امنیتی استراتژیک توجیه می‌شود و نگرانی‌هایی را هم در کابل ایجاد کرده است.
اسکندر مومنی، وزیر کشور ایران، در مصاحبه‌ای تلویزیونی تایید کرد که از اواسط ماه مارس بیش از ۴۰۰ هزار افغان «بدون مدرک» اخراج شده‌اند، که بخشی از آنچه او اجرای قانون جدید با هدف تشدید کنترل مهاجرت توصیف کرد، است.
اما زمان افزایش اخیر مهاجران قابل توجه است. در حالی که ایران مدت‌هاست میزبان میلیون‌ها افغان بوده است (برخی از آنها از دهه‌ها درگیری گریخته‌اند و برخی دیگر در جستجوی شغل بوده‌اند) تشدید ناگهانی اخراج‌ها پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران رخ داده است. در روایت پس از جنگ که توسط رسانه‌های ایرانی مطرح شده است، ادعا‌هایی مبنی بر اینکه برخی از مهاجران افغان در جاسوسی برای موساد دست داشته‌اند، مطرح شده است که باعث افزایش درخواست‌ها برای اخراج گسترده آنها شده است.
هفته گذشته، دستگاه اطلاعاتی ایران گزارش داد که بیش از ۷۰۰ نفر به ظن جاسوسی برای اسرائیل دستگیر شده‌اند. اگرچه ملیت متهمان با جزئیات کامل فاش نشده است، اما به گفته رسانه‌های محافظه‌کار، افغان‌ها نیز در میان آنها هستند. این رسانه‌ها به طور فزاینده‌ای از مهاجران بدون مدرک به عنوان یک تهدید امنیتی رو به رشد یاد می‌کنند.
پس از آتش‌بس که به جنگ ۱۲ روزه پایان داد، چندین رسانه ایرانی گزارش دادند که تهران به سازمان‌های اجرای قانون دستور داده است که فورا شروع به حذف اتباع خارجی بدون مدرک کنند. محمد صادق معتمدیان، استاندار تهران هم هفته گذشته به طور جداگانه گفت که میزان دستگیری افغان‌های بدون مدرک در مقایسه با میزان معمول در دوره قبل از جنگ «چهار برابر افزایش یافته است» و او صراحتاً به نگرانی‌های امنیت ملی اشاره کرد.
سیاست اخراج، واکنش‌هایی را از سوی دولت طالبان در کابل برانگیخته است. بر اساس بیانیه‌ای از سوی وزارت امور خارجه افغانستان، امیرخان متقی، وزیر امور خارجه، اخیراً با علیرضا بیگدلی، سفیر ایران در افغانستان، دیدار کرد و از تهران خواست تا با تضمین یک روند بازگشت تدریجی و سازمان‌یافته که از هرج و مرج و پیامد‌های انسانی جلوگیری می‌کند، به حسن همجواری احترام بگذارد.
هیئت کمک‌رسانی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نیز نگرانی خود را در مورد تشدید بحران انسانی ابراز کرده است. این هیئت هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که تنها در سال ۲۰۲۵ بیش از یک میلیون افغان از ایران و پاکستان به کشور خود بازگشته‌اند.
مقامات محلی طالبان در ولایت هرات گفته‌اند که بیش از ۶۰ هزار افغان تنها در دو روز، در ۲۵ و ۲۶ ژوئن، در یکی از سریعترین موج‌های خروج در سال‌های اخیر، از ایران بازگشته‌اند. مقیاس این بازگشت‌ها منابع محلی و سازمان‌های امدادی را تحت الشعاع قرار داده و نگرانی‌هایی را در مورد تأثیر آن بر اقتصاد و زیرساخت‌های شکننده افغانستان ایجاد کرده است.
از پناهندگی تا بازگشت به وطن
ایران بیش از چهار دهه است که میزبان پناهندگان افغان است و اغلب به دلیل گشودگی نسبی خود در مقایسه با سایر کشور‌های همسایه مورد ستایش قرار گرفته است. در حالی که بسیاری از افغان‌ها با موفقیت در جامعه ایران ادغام شده‌اند (به مدرسه رفته‌اند، در ساخت و ساز و کشاورزی کار کرده‌اند یا خانواده تشکیل داده‌اند) اکثریت قریب به اتفاق آنها در برزخ قانونی و بدون وضعیت رسمی باقی مانده‌اند. همین هفته، نوید محمدزاده، بازیگر یک استوری اینستاگرامی با لحنی خشمگین منتشر کرد که در آن فاش می‌کرد پلیس ایران پدرزن افغانی‌اش را دستگیر کرده است، آنهم علیرغم وضعیت قانونی و اقامت ۳۰ ساله‌اش در ایران. هر چند همین واکنش او هم مورد اعتراض بسیاری از ایرانیان قرار گرفت.
در حالی که دولت در ابتدا این اقدام را به عنوان تلاشی برای کاهش فشار اقتصادی در بحبوحه تحریم‌ها و بیکاری بالا مطرح کرد، تغییر به سمت نگرانی‌های امنیتی نشان دهنده بازنگری گسترده‌تر سیاست‌های داخلی پس از جنگ است.
در طول جنگ با اسرائیل، رسانه‌های اجتماعی در ایران مملو از ادعا‌های تأیید نشده مبنی بر جاسوسی مهاجران افغان بود و این امر باعث شد دولت بار دیگر این جامعه را مورد بررسی دقیق قرار دهد.
پیامد‌های اقتصادی و دیپلماتیک
پیامد‌های اخراج دسته‌جمعی فراتر از جنبه انسانی است. اقتصاد ایران که پیش از این نیز تحت تأثیر تحریم‌های غرب قرار گرفته بود، مدت‌هاست که در بخش‌هایی مانند ساخت و ساز، کشاورزی و خدمات به نیروی کار افغان‌ها متکی بوده است. اخراج‌های دسته‌جمعی می‌تواند منجر به کمبود نیروی کار و افزایش هزینه‌ها در صنایع مختلف شود.
از سوی دیگر، افغانستان به تجارت با ایران نیاز دارد، از واردات انرژی و مواد غذایی گرفته تا فعالیت‌های تجاری فرامرزی. قطع مدیریت نشده روابط می‌تواند این تعادل حساس را بر هم بزند و اصطکاک‌های جدیدی را در امتداد مرز ایجاد کند، جایی که قاچاق و تجارت غیررسمی از قبل رواج داشته است.
منبع: خبر فوری
