امام مذهب اسماعیلیون نزاری درگذشت؛ کریم آقاخان چهارم کیست؟
کریم آقاخان چهارم، امام مذهب اسماعیلیون نزاری جهان در لیسبون درگذشت. شاهزاده آقاخان، چهل و نهمین امام مسلمانان شیعه اسماعیلی است. کریم آقا خان در چارچوب مسئولیت‌های موروثی خود، کریم آقاخان بیش از ۶۰ سال از طریق فعالیت‌های موسسه توسعه آقاخان با نام اختصاری (AKDN) فعال بوده است که در کشورهایی، چون افغانستان و تاجیکستان شبکه‌ای از بیمارستان‌ها و مدارس را اهدا کرده بود. او جایزه معماری آقاخان و جایزه محیط زیستی به همین نام را هم در زمان حیاتش بنیان گذاشت.
آقاخان چهارم پس از عهده‌دار شدن جایگاه «امام»، اظهار داشت که قصد دارد به کاری که پدربزرگش، آقاخان سوم، در ساختن نهاد‌های مدرن برای بهبود کیفیت زندگی اسماعیلیان نزاری پی گرفته بود، ادامه دهد.
کریم آقاخان که در جوانی به اسکی به صورت حرفه‌ای پرداخته بود، در المپیک زمستانی ۱۹۶۴ به‌عنوان نماینده ایران در این رقابت‌ها شرکت کرد.
شاهزاده کریم آقاخان کیست؟
شاهزاده آقاخان در روز ۱۳ دسامبر ۱۹۳۶ در ژنو سوئیس متولد شد و در سال ۱۹۵۷، در سن ۲۰ سالگی، پس از درگذشت پدربزرگش، آقاخان سوم (سلطان محمد شاه آقاخان)، به عنوان امام مسلمانان شیعه اسماعیلی منصوب شد. وی در سوئیس و در دانشگاه هاروارد تحصیل کرده است.
پدرش شاهزاده علی خان و مادرش شاهزاده تاج‌الدین آقاخان با نام قبلی جوآن یارد بولر، دختر جان یارد بولر، سومین بارون چرستون از انگلیس است. کریم آقاخان همچنین یک برادر ناتنی به نام پاتریک بنجامین گینس (۱۹۳۱–۱۹۶۵) از اولین ازدواج مادرش داشت، زیرا جوآن یارد بولر قبلاً با لوئل گینس یکی از اعضای خانوادهٔ بانکدار گینس ازدواج کرده بود.
موسسه توسعه آقاخان (AKDN)
موسسه توسعه آقاخان، مجموعه‌ای از سازمان‌های خصوصی، بین‌المللی و غیرمذهبی است که در مرامنامه آن مدعی وظایفی، چون «بهبود شرایط زندگی و ایجاد فرصت‌ها برای مردم در مناطق خاصی از کشور‌های در حال توسعه» است. سازمان‌های این موسسه، مأموریت‌های متنوعی دارند که از حوزه‌های بهداشت و آموزش گرفته تا معماری، توسعه روستایی و ترویج کارآفرینی در بخش خصوصی را شامل می‌شود. این موسسه با همکاری نهاد‌های دولتی و خصوصی، از جمله دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، شرکت‌ها، بنیاد‌ها و دانشگاه‌ها فعالیت می‌کند.
آقاخان در طول دوران فعالیت خود تحت عنوان «امام مذهب اسماعیلیه» به علت اقدامات خیریه‌ای خود جوایزی دریافت کرد. وی در هنگام دریافت جایزه تساهل در سال ۲۰۰۶ اقدامات خویش را چنین توضیح داد: «به‌دلیل گرایش تاریخی غرب به جداسازی امور دینی از دنیوی، اغلب فعالیت‌های AKDN را یا به عنوان خیریه یا کارآفرینی توصیف می‌کنند. اما آنچه درک نشده این است که این کار‌ها برای ما بخشی از مسئولیت نهادی‌مان است. این اقدامات مأموریت امام برای بهبود کیفیت زندگی دنیوی جوامع تحت نظر او است.»
پروژه‌های کریم آقاخان در سال‌های حیات اوتاسیس نهاد‌هایی شامل «هیئت نمایندگی امامت اسماعیلیه و مرکز جهانی کثرت‌گرایی در اتاوا، موزه آقاخان در تورنتو، پارک الازهر در قاهره، بازسازی باغ بابر در کابل و موسسه‌ای از مدارس شبانه‌روزی بین‌المللی IB به نام آکادمی‌های آقاخان» بوده است.
سازمان‌های توسعه اجتماعی این موسسه شامل خدمات سلامت آقاخان، مدارس آقاخان، آژانس آقاخان برای تأمین مالی خُرد، بنیاد آقاخان، آژانس آقاخان برای زیستگاه و همچنین دو دانشگاه، یعنی دانشگاه آقاخان و دانشگاه آسیای مرکزی از جمله نهاد‌های اجتماعی و فرهنگی وی هستند.
بنیاد فرهنگی آقاخان نیز فعالیت‌های فرهنگی این موسسه را هماهنگ می‌کند که شامل جایزه معماری آقاخان، برنامه شهر‌های تاریخی، برنامه و جوایز موسیقی آقاخان، موزه آقاخان و برنامه معماری اسلامی آقاخان (در دانشگاه هاروارد و MIT) می‌شود.
صندوق توسعه اقتصادی آقاخان (AKFED)
صندوق توسعه اقتصادی آقاخان، یک نهاد توسعه‌ای-خیریه‌ای است که کار ویژه خود را «ترویج کارآفرینی و ایجاد بنگاه‌های اقتصادی پایدار در کشور‌های در حال توسعه» تعریف کرده است، به‌ویژه در کشورهایی که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در آنها ناکافی است. این صندوق سود‌های حاصل را مجدداً در ابتکارات توسعه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کند.
جامعه مسلمانان اسماعیلی
مسلمانان اسماعیلی، جامعه‌ای جهانی و چند قومیتی هستند که اعضای آن با تنوع فرهنگی، زبانی و ملیتی در آسیای مرکزی، خاورمیانه، جنوب آسیا، آفریقای جنوب صحرایی، اروپا و آمریکای شمالی زندگی می‌کنند.
ثروت کریم آقاخان
بر اساس گزارش مجله Vanity Fair فرانسه در سال ۲۰۱۳، ثروت کریم آقاخان بیش از ۱۳.۳ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است. مجله فوربس نیز او را یکی از پانزده شاهزاده ثروتمند جهان معرفی کرده بود. او از این ثروت برای بنیان‌گذاری موسسه توسعه آقاخان (AKDN) پرداخت که به اقدامات خیریه‌ای مشغول بوده است. وی همچنین یک تاجر برجسته با تابعیت بریتانیا و پرتغال و از مالکان و پرورش‌دهندگان اسب‌های مسابقه‌ای بود. وی مالک دو جت شخصی، صد‌ها اسب مسابقه‌ای، تعدادی مزرعه اصلاح نژاد، یک باشگاه اختصاصی قایق‌رانی بادبانی در جزیره ساردنی و یک ملک مجلل در نزدیکی پاریس بود.
مذهب اسماعیلی نزاری چیست؟
اسماعیلیان گروهی از شیعیان هستند که امامت را به اسماعیل، فرزند امام جعفر صادق (ع) ختم می‌کنند و او را امام هفتم می‌دانند. اسماعیلیه نزاری بزرگ‌ترین شاخه از اسماعیلیان و دومین شاخه بزرگ تشیع پس از شیعیان دوازده‌امامی است. آموزه‌های نزاری در سال‌های اخیر بر اجتهاد، پذیرش تفاوت‌های نژادی، قومی، فرهنگی و بینادینی و عدالت اجتماعی تأکید داشته است. نزاریان، مانند دوازده‌امامی‌ها، از مکتب فقهی جعفری پیروی می‌کنند. رهبر معنوی و امام نزاریان، آقاخان است که جدیدترین آنها آقاخان چهارم بود. دفتر جهانی امامت اسماعیلیه در لیسبون، پرتغال قرار دارد. اسماعیلیان در ایران نیز در برخی رویداد‌های تاریخی نقش مهمی داشتند. حسن صباح از پیروان اسماعیلی بود که در قلعه الموت در قزوین قیام ایرانیان علیه سلجوقیان و خلفای بغداد را رهبری می‌کرد.
منبع: رویداد 24
