یک داستان غافلگیرکننده؛ فلفل چگونه جهان را تسخیر کرد؟!
زیسان: چیزی که اکنون بخشی از هویت یک ملت تلقی میشود، تنها در قرن شانزدهم به چین آورده شد و یکی از اولین دستور العمل‌های شناخته شده برای چاشنی فلفلی (Chili Crisp) یا فلفل سرخ شده در یک کتاب آشپزی چینی ۲۳۴ ساله ظاهر شد. سرآشپز‌ها هوس پخت آن را دارند. رستوران‌ها آن را در دستور العمل‌های جدید جسورانه گنجانده اند.
این است و غذای محبوب کنونی دنیاست. چاشنی چینی که تحت عنوان Chili Crisp یا فلفل سرخ شده شناخته میشود شامل فلفل تند، روغن و مواد دیگری مانند سیر، پیاز، دانه فلفل و حتی دانه‌های تخمیر شده است، به دلیل تطبیق‌پذیری و اعتیادآور بودنش شناخته شده است. اما این معجون ضروری چگونه آغاز شد؟ در اینجا چگونگی به دنیا آمدن چیپس فلفلی و چرایی محبوبیت آن را می‌آوریم.
یک مقدمه تند
«برایان دات»، استاد تاریخ در کالج ویتمن و نویسنده کتاب «فلفل سرخ شده در چین: بیوگرافی فرهنگی»، می‌گوید فلفل قرمز همیشه در چین نبوده است. گیاه فلفل دلمه‌ای که منشا آن آمریکای مرکزی و جنوبی است تا حدود قرن شانزدهم در چین ناشناخته بود، زمانی که رونق تجارت، فلفل قرمز را به سرزمین اصلی چین آورد.
اولین گزارش مکتوب ظهور فلفل در چین به سال ۱۵۹۱ برمی گرد. «گائو لیان»، نمایشنامه‌نویسی که در نزدیکی شانگهای کنونی زندگی می‌کرد، «آنقدر‌ها هم به عنوان یک چاشنی یا یک دارو در مورد آن هیجان‌زده نبود»، دات درباره روایت خود می‌گوید. در عوض از آن به عنوان گیاه تزئینی استفاده کرد.
در حالی که چینی‌های نخبه از وجود فلفل تند در باغ‌های تزئینی خود لذت می‌بردند، توده‌ها شروع به خوردن و لذت بردن از گیاهان تند کردند. در سال ۱۷۶۵، مورخان محلی اشاره کردند که فلفل قرمز برای طعم دادن به سس ها، سرکه، روغن‌های مرزه و سبزیجات نگهداری شده در هونان استفاده می‌شد. حتی در اولین کتاب آشپزی چینی که شامل فلفل تند است، دستوری برای چاشنی خاطره‌انگیز فلفل سرخ شده یا chili crisp وجود دارد.
این کتاب در حدود سال ۱۷۹۰ نوشته شده، دستور پخت این چاشنی کوتاه و تند است: «با روغن کنجد شروع کنید. فلفل تند‌ها را در روغن کنجد بریزید و کاملا سرخ کنید. فلفل‌ها را بردارید و روغن را برای استفاده بعدی حفظ کنید».
یک نماد ملی
برخلاف سایر ادویه ها، فلفل‌های تند به عنوان کالای کشاورزی و مبادله نمی‌شدند. دات می‌گوید در عوض، آنها از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شدند و در دسته‌های کوچک کشت می‌شدند و در نهایت به دست کشاورزان ماهری می‌افتادند که در طول زمان فلفل‌های تند حتی بهتری پرورش می‌دادند. این فلفل‌ها – و چاشنی تهیه شده از سرخ کردن آنها در روغن – در سرتاسر چین به مواد ضروری تبدیل شدند، در نهایت به تمامی سطوح جامعه گسترش پیدا کردند و آنقدر فراگیر شدند که بخشی از هویت ملت تلقی شدند.
فلفل‌ها حتی در سیاست چین نقش داشتند: مائو تسه تونگ، بنیانگذار جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹، اهل هونان بود و از غذا‌های تند لذت می‌برد. دات می‌گوید: «او فلفل‌های تند را دوست داشت. مائو آنهایی را که نمی‌توانستند گرما را تحمل کنند در حلقه درونی‌اش مسخره می‌کرد و نشان می‌داد که ناتوانی آنها در تحمل فلفل تند به این معنی است که آنها ترسو هستند». دات می‌گوید که بررسی ارتباط فلفل قرمز با قدرت نظامی و مردانگی تا به امروز ادامه دارد».
«فلفل سرخ شده» در دوره کنونی
تا قرن بیستم، فلفل تند سرخ شده در روغن یکی از مواد اصلی در خانه‌ها و رستوران‌ها بود. اما اگرچه این چاشنی به ایالات متحده آورده شد و در رستوران‌های چینی نیز سرو شد، اما تا سال ۱۹۹۷ طول کشید تا فلفل فلفل سرخ شده تولید و در مقیاس تجاری به فروش برسد. در آن سال، «تائو هوبی» رستوران دار، شروع به فروش چیپس فلفلی تند از استان گوئیژو چین کرد.
این چاشنی به یک حس بین المللی تبدیل شد و ثروت او اکنون به لطف این سس نشاط‌آور و بیش از ده‌ها تنوع خلاقانه ۱.۰۵ میلیارد دلار تخمین زده میشود. یک فلفل «لائو گان» حاوی گوشت گاو نیز هست، اما به دلیل قوانین کشاورزی که گوشت وارداتی چینی را ممنوع می‌کند، در ایالات متحده موجود نیست.
با گذشت زمان، فلفل سرخ شده طرفدارانی پیدا کرد و حتی جنجال برانگیخت. در ماه مارس، سرآشپز سلبریتی کره‌ای – آمریکایی به نام «دیوید چانگ» صاحب برند «موموفوکو» تلاش کرد تا دیگر تولیدکنندگان را از استفاده از نام «کرانچ فلفلی» در محصولات خود منع کند، که همین امر منجر به بحث در مورد املای کلمه «chili» و اصالت محصول شد.
برای دات، همه اینها کاربرد غذایی است که طعم شدید آن احساسات شدید را برمی انگیزد. او می‌گوید: «شما می‌توانید از طریق غذا چیز‌های زیادی در مورد یک فرهنگ بیاموزید. از دارو گرفته تا موموفوکو، به نظر می‌رسد این چاشنی جنجال را به این زودی متوقف نمی‌کند».
