بزرگ‌ترین نقشه قرون وسطایی جهان؛ نقشه‌ شگفت‌انگیزی که یک راهب در قرن پانزدهم کشید +عکس

زی‌سان: یک راهب قرن پانزدهمی، از یک جزیره کوچک در مرداب ونیز (Venetian lagoon)، بزرگترین و دقیق‌ترین نقشه کره زمین را با دقتی شگفت آور طراحی کرده است.

این نقشه امروز در طبقه دوم کتابخانه «سنت مارک» در ونیز قرار دارد. نقشه جهان یک اتاق کامل را اشغال می‌کند؛ همین‌طور هم باید باشد، چراکه این نقشه اهمیت تاریخی زیاد و اندازه‌ای چشمگیر دارد؛ ۲.۴ متر در ۲.۴ متر.

به گزارش زی‌سان، نام این نقشه “Mappa Mundi” است که در سال ۱۴۵۹ تکمیل شد و واقعا خلاصه‌ای از تمام دانش جغرافیایی آن زمان و بدون شک بزرگ‌ترین نقشه قرون وسطایی جهان است.

نقشه ماپا موندی (Mappa Mundi) تقریباً دو برابر بزرگ‌تر از نقشه معروف انگلیسیِ”Herford Mappa Mundi” است.

این صفحه بزرگ با تزئینات عالی که اروپا، آفریقا و آسیا را به نمایش می‌گذارد، شاهکار فرا مائورو (Fra Mauro)، راهبی از راسته کامالدولز بود که در جزیره کوچکی در مرداب ونیز زندگی می‌کرد.

اگرچه این راهب هرگز پایش را خارج از ونیز نگذاشت، اما نقشه “Mappa Mundi” او در به تصویر کشیدن شهرها، استان‌ها، قاره ها، رودخانه‌ها و کوه‌ها به طرز شگفت‌انگیزی دقیق است.

به گزارش زی‌سان، آمریکا روی این نقشه نیست، زیرا کریستف کلمب ۳۳ سال بعد سفر خود را از طریق اقیانوس به آن‌جا انجام داد. استرالیا نیز نیست. اما ژاپن (یا به قول فرا مائورو «سیپانگو») روی نقشه حضور دارد و اولین حضور این کشور در یک نقشخ غربی است.

شگفت‌آورتر اینکه آفریقا به درستی ترسیم شده است؛ درست مدت‌ها قبل از اینکه پرتغالی‌ها دماغه امید را در سال ۱۴۸۸ دور بزنند. مردیث فرانچسکا اسمال (Meredith Francesca Small)، نویسنده کتاب «اینجا دریای تاریک را آغاز می‌کند»، می‌گوید: «این قدیمی‌ترین نقشه قرون وسطایی است که تا کنون باقی مانده.»

نکته مهم این است که به گفته این نویسنده این اولین نقشه در جهان است که بیش از دین مبتنی بر علم است.

نقشه قبلی از جهان که نقشه «هرفورد» است، تماما تبلیغات مذهبی است. آن نقشه، بهشت و جهنم را به تصویر می‌کشید و به عنوان خلاصه‌ای از دانش جهان از منظر معنوی طراحی شده بود، اما فرا مائورو رویکردی علمی به نقشه‌کشی خود داشت. او در کتیبه‌های خود اعلام کرد که «متن را با تجربه عملی تأیید می‌کند، سال‌ها تحقیق می‌کند و افراد شایسته را که با چشمان خود آنچه را که من صادقانه در اینجا گزارش می‌دهم دیده‌اند، بررسی می‌کند.»

چشمگیرترین جنبه نقشه، که بلافاصله پس از بالا رفتن از پله‌های مرمر سفید کتابخانه سنت مارک، جایی که برخی از با ارزش‌ترین و باستانی‌ترین نسخه‌های خطی جهان نگهداری می‌شود، توجه شما را به خود جلب می‌کند شکوه و عظمت آن است.

به گزارش زی‌سان، پیرالویس زورزی (historian Pieralvise Zorzi)، مورخ می‌گوید: «این بسیار بزرگ، زیبا و به طرز خارق‌العاده‌ای ساخته شده است. فرا مائورو، فراتر از خطوط کلی کشور‌ها و قاره‌ها کار کرده است. نقاشی ماپا موندی او، نقاشی طلایی و آبی باشکوهی است که از نقاشی‌های کوچک کاخ‌های باشکوه، پل‌ها، کشتی‌های بادبانی، امواج آبی غلتان و موجودات دریایی بزرگ به‌علاوه ۳۰۰۰ حاشیه‌نویسی قرمز و آبی تشکیل شده است. حاشیه نویسی به زبان ونیزی باستان که داستان ها، حکایات و افسانه‌ها را بیان می‌کند.»

به عنوان مثال، در نروژ، مکانی را نشان می‌دهد که پیترو کوئرینی تاجر ونیزی پس از غرق شدن یک کشتی به ساحل آمد.

حاشیه‌نویسی دیگر تارس را نشان می‌دهد، «پادشاهی که مجوس از آنجا آمده اند»، که در آن زمان تصور می‌شد جایی بین چین و مغولستان باشد.

همه این حاشیه‌نویسی‌های روی نقشه، خوانا هستند و رمزگشایی آن‌ها برای ونیزی زبانان نسبتاً آسان است، زیرا گویش کنونی تفاوت چشمگیری با اصطلاح قرن پانزدهم ندارد.

با این حال، کتیبه‌های روی نقشه برای ایجاد تعامل توسط موسسه و موزه گالیله در فلورانس به انگلیسی ترجمه شده اند.

راهب ونیزی اطلاعاتش را از کجا گیر آورد؟

حالا همه می‌دانیم که راهب فرا مائورو اگرچه تمام زندگی‌اش را در صومعه جزیره خود در پشت آب‌های مرداب گذراند، اما از دانش مسافران و بازرگانانی که در شهر تجاری پررونق ونیز (که در آن زمان پایتخت نقشه برداری بود) به خوبی استفاده کرد.

منبع اصلی فرا مائورو برای آسیا، بازرگانان و همکار ونیزی‌اش مارکوپولو بود که بیش از ۱۵۰ سال پیش از آن گزارش‌های سفر خود را منتشر کرده بود.

روی نقشه، ۱۵۰ مکان به طور مستقیم به سفر‌های مارکوپولو قابل ردیابی هستند. به عنوان مثال، کوه آدم در جزیره سیلان (سری‌لانکای امروزی) قرار داده شده است، جایی که طبق افسانه‌هایی که پولو بازگو می‌کند، گمان می‌رود جسد اولین انسان همراه با دندان‌هایش و حتی کاسه‌اش دفن شده است.

علاوه بر پولو، فرا مائورو منابع متعددی در سراسر جهان داشت. نقشه به چشمان غربیِ معاصر وارونه به نظر می‌رسد؛ جنوب در آن بالاست. این امر، اما نشان می‌دهد که احتمالا او از نقشه کشی عربی الهام گرفته است، مانند نقشه قرن دوازدهم توسط جغرافیدان آفریقایی شمالی، محمد الادریسی.

فرا مائورو همچنین در مورد اعداد از ریاضیدان و ستاره شناس «کامپانوس دو نوارا» الگو گرفته است. او در بالا سمت چپ نقشه نوشته: «از مرکز جهان تا سطح زمین ۳۲۴۵ مایل است. از مرکز جهان تا سطح زیرین آسمان‌های ماه ۱۰۷۹۳۶ مایل است.»

در این نقشه، نگرش خردگرایانه رنسانس در نحوه قرار دادن آدم و حوا در باغ عدن در خارج از کره زمین نیز نشان داده شده است و روشن ساخته که بهشت مکانی روی زمین نیست.

بیانیه‌ای که دین و جغرافیا را از هم جدا می‌کرد و برای هر انسان قرون وسطایی، چه رسد به یک راهب، تفکری رو به جلو بود.

این نوآوری‌ها و این واقعیت که نقشه چند دهه قبل از کشتی کریستف کلمب به آمریکا تکمیل شد، به Mappa Mundi اثر فرا مائورو کمک می‌کند که پیوند جغرافیایی بین قرون وسطی و رنسانس در نظر گرفته شود.

زی‌سان: برای بازدیدکنندگان معاصر، نقشه او یادآور این واقعیت است که نقشه‌ها زمانی نه تنها ابزاری کاربردی، بلکه یک موضوع زیبایی بودند و راهی برای بیان خارق‌العاده‌ترین داستان‌ها.