نبرد علیه کارتل‌های مواد مخدر یا فشار سیاسی بر ونزوئلا؟
زیسان: در روز‌های اخیر، حضور ناگهانی و پررنگ نیروی دریایی ایالات متحده در نزدیکی آب‌های ونزوئلا خبرساز شده است. واشنگتن با اعزام سه ناوشکن مجهز به سواحل کارائیب، گام تازه‌ای برای مقابله با کارتل‌های مواد مخدر برداشته است؛ اقدامی که نه‌تنها بُعد امنیتی دارد، بلکه تنش‌های سیاسی و دیپلماتیک میان ایالات متحده و دولت نیکلاس مادورو را نیز به‌شدت افزایش داده است. از سوی دیگر، واکنش سریع کاراکاس با بسیج میلیونی، این بحران را به صحنه‌ای پرالتهاب در مناسبات منطقه‌ای بدل کرده است.
ناوشکن‌های قدرتمند آمریکا در آب‌های کارائیب
اعزام سه ناوشکن پیشرفته به سواحل ونزوئلا، یکی از بزرگ‌ترین مانور‌های دریایی آمریکا در سال‌های اخیر در حوزه مبارزه با قاچاق مواد مخدر محسوب می‌شود. ناوشکن‌های USS Gravely، USS Jason Dunham و USS Sampson که همگی به سامانه‌های دفاعی و تهاجمی پیشرفته Aegis مجهز هستند، پیش‌تر در مأموریت‌های حساس دریای سرخ حضور داشتند و اکنون به کارزار مبارزه با قاچاق مواد مخدر در کارائیب منتقل شده‌اند.
تا پیش از این، چنین مأموریت‌هایی بیشتر در اختیار گارد ساحلی و واحد‌های انتظامی بود، اما واشنگتن با این اقدام نشان داد که قصد دارد سطح عملیات را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد. استفاده از ناوشکن‌های سنگین نشان‌دهنده عزم جدی دولت آمریکا برای بستن مسیر‌های دریایی کارتل‌های مواد مخدر است؛ مسیر‌هایی که بنا بر گزارش‌های امنیتی، بخش قابل توجهی از کوکائین آمریکای جنوبی را به بازار‌های جهانی منتقل می‌کنند.
این حضور نظامی همچنین پیام آشکاری به ونزوئلا دارد؛ کشوری که بار‌ها از سوی واشنگتن به همدستی با شبکه‌های قاچاق متهم شده است. به بیان دیگر، آمریکا با استقرار این نیرو‌ها تنها به مقابله با قاچاقچیان نمی‌پردازد، بلکه فشار مستقیم خود را متوجه دولت مادورو نیز کرده است.
استراتژی سخت‌گیرانه واشنگتن؛ از برچسب تروریستی تا جایزه میلیونی برای مادورو
در کنار قدرت‌نمایی نظامی، ایالات متحده راهبردی سیاسی ـ حقوقی را نیز دنبال می‌کند. طی ماه‌های اخیر، وزارت خارجه آمریکا برخی از گروه‌های جنایی فعال در آمریکای لاتین، از جمله Tren de Aragua و برخی کارتل‌های مکزیکی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» قرار داده است. این اقدام به دولت آمریکا امکان می‌دهد تا ابزار‌های گسترده‌تری برای پیگرد و تحریم در اختیار داشته باشد؛ از مصادره دارایی‌های مرتبط گرفته تا پیگرد قضایی افرادی که با این گروه‌ها همکاری می‌کنند.
اوج این سیاست در اعلام جایزه ۵۰ میلیون‌دلاری برای دستگیری نیکلاس مادورو آشکار شد؛ رقمی که دو برابر بیشتر از جایزه قبلی است. ایالات متحده رئیس‌جمهور ونزوئلا را به مشارکت در شبکه‌های گسترده قاچاق کوکائین متهم کرده است؛ اتهامی که از سال‌ها پیش مطرح بوده، اما این بار با شدت بیشتری پیگیری می‌شود. چنین اقدامی در عمل، به معنای آن است که واشنگتن مادورو را نه صرفاً یک رقیب سیاسی، بلکه هم‌ردیف رهبران کارتل‌های مواد مخدر می‌داند.
این تغییر رویکرد نشان می‌دهد آمریکا قصد دارد پرونده مواد مخدر را به اهرمی برای افزایش فشار‌های بین‌المللی علیه کاراکاس بدل کند. برای واشنگتن، این مسئله تنها جنبه امنیتی ندارد، بلکه ابزاری برای تضعیف یکی از دولت‌های مخالف سیاست‌هایش در نیم‌کره غربی نیز هست.
واکنش کاراکاس؛ تهدید حاکمیت و بسیج میلیونی
واکنش ونزوئلا به این تحولات، سریع و تند بود. وزیر خارجه این کشور، یووان گیل، استقرار ناو‌های آمریکایی را «تهدیدی آشکار علیه حاکمیت ملی» و «تلاشی ناکام برای مشروعیت‌زدایی از دولت» توصیف کرد. نیکلاس مادورو نیز در سخنانی پرشور، تأکید کرد که ملت ونزوئلا آماده مقابله با هرگونه تجاوز خارجی است.
در همین راستا، مادورو اعلام کرد که بیش از ۴.۵ میلیون نفر از نیروهای میلیشیا، ساختاری شبه‌نظامی که ریشه در دوران هوگو چاوز دارد، در حالت آماده‌باش قرار گرفته‌اند. این بسیج گسترده اگرچه از نظر عملیاتی به اندازه ارتش منظم توان رزمی ندارد، اما از منظر سیاسی و روانی پیامی روشن به آمریکا و متحدانش ارسال می‌کند: ونزوئلا قصد ندارد در برابر فشار‌های خارجی تسلیم شود.
این وضعیت تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کرده است. کشورهایی، چون کوبا و نیکاراگوئه از مواضع ونزوئلا حمایت کرده‌اند، در حالی که برخی دولت‌های همسایه نظیر کلمبیا و برزیل با دقت تحولات را زیر نظر دارند. به نظر می‌رسد حضور نظامی آمریکا، علاوه بر هدف اعلام‌شده‌اش یعنی مبارزه با قاچاق مواد مخدر، عملاً به میدان تازه‌ای از رقابت‌های ژئوپلیتیک در آمریکای لاتین بدل شده است.
تحرکات اخیر آمریکا در نزدیکی سواحل ونزوئلا نقطه عطفی در سیاست منطقه‌ای واشنگتن به شمار می‌رود. اعزام سه ناوشکن مجهز، برچسب‌گذاری گروه‌های تبهکار به‌عنوان سازمان تروریستی و اعلام جایزه ۵۰ میلیون‌دلاری برای دستگیری مادورو، همگی نشان‌دهنده‌ی تغییر رویکرد از سیاست‌های محدود انتظامی به فشار‌های آشکار نظامی و حقوقی هستند.
از سوی دیگر، واکنش ونزوئلا با بسیج میلیونی و هشدار‌های شدیداللحن، بیانگر آن است که این کشور اقدام آمریکا را نه یک عملیات ضد قاچاق، بلکه تهدیدی مستقیم علیه استقلال و حاکمیت خود تلقی می‌کند. در نتیجه، کارزار جدید آمریکا در کارائیب اگرچه با شعار مبارزه با مواد مخدر آغاز شده، اما در عمل می‌تواند به یکی از حساس‌ترین نقاط تنش میان واشنگتن و کاراکاس در سال‌های اخیر بدل شود؛ نقطه‌ای که پیامد‌های آن احتمالاً فراتر از مرز‌های ونزوئلا، بر کل منطقه آمریکای لاتین اثر خواهد گذاشت.
