سناریو‌های احتمالی پاسخ اسرائیل به ایران؛ اسرائیل به کجا حمله می‌کند؟

ایران با پرتاب ۲۰۰ موشک به اسرائیل از ترور اسماعیل هنیه و سیدحسن نصرالله انتقام گرفت. گزارش رسانه‌ها از بررسی واکنش‌های مقام‌ها و رسانه‌های اسرائیلی نشان می‌دهد که پاسخ این کشور به حمله اخیر ایران شدیدتر از واکنشی خواهد بود که اسرائیل در پاسخ به عملیات وعده صادق یک نشان داد. نتانیاهو ایران را به پاسخ دادن تهدید کرده و گفته «هر کس به ما حمله کند، به او حمله خواهیم کرد» در همین راستا رئیس پارلمان اسرائیل هم با توئیتی نمادین، مقامات عالی نظام را به ترور تهدید کرد.

در مقابل سرلشگر باقری رئیس ستاد مشترک نیرو‌های مسلح کشورمان گفت «عملیات امشب با چند برابر بزرگی تکرار خواهد شد و تمام زیرساخت‌های آنها مورد اصابت قرار خواهد گرفت» رئیس مجلس هم در نطق روز بعد از حمله موشکی تاکید کرد «برنامه دور از انتظاری طراحی کرده‌ایم و پاسخ بعدی ما به تجاوز‌های احتمالی در سطحی بسیار متفاوت صورت خواهد گرفت.» در وضعیتی تنش بین ایران و اسرائیل به بالاترین سطح آن رسیده است، سناریو‌های اسرائیل برای پاسخ به ایران چه خواهد بود؟

یک 

دشمنی ایران و اسرائیل وارد مرحله‌ای از منازعه شده که دو طرف خواهان نابودی «موجودیت هستی» طرف مقابل هستند. در چنین وضعیتی که جنگ «محدود» یا «تمام عیار» در برابر طرفین منازعه قرار دارد، ارزیابی نقاط ضعف و قوت دو بازیگر بزرگ خاورمیانه، رفتار آنها را پیشبینی پذیر خواهد کرد. چه آنکه هر دو طرف هم از مبانی الهیاتی و هم از مبانی ملی گرایی برای تقویت کارزار مبارزاتی خود بهره می‌برند و توقف این وضعیت نه تنها ممکن نیست بلکه توقف جنگ، یک «وضعیت استثنا» خواهد بود و «استمرار جنگ» در شرایط فعلی به قاعده‌ای همیشگی تا زمان «توقف منازعه» تبدیل خواهد شد.

توقفی نه از جنس اتمام جنگ بلکه آنچنان که جنگ همچون «وضعیت سیال» از حالتی به حالت دیگر تبدیل خواهد شد. از وضعیت نظامی به امنیتی و سپس سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و مجددا این چرخه معکوس خواهد شد. از این رو اگرچه ایران و اسرائیل در میانه جنگ هستند، اما آنچنان که کارشناسان سیاسی توصیه می‌کنند، مطالعه کتاب «هنر جنگ» اثر سون تزو که ۲۵۰۰ سال قبل نوشته شده، برای فهم وضعیت فعلی کارگشا خواهد بود.

دو

بررسی رفتار شناسی اسرائیل در برابر دشمنانش نشان داده این کشور متاثر از اتحاد‌های منطقه‌ای و جهانی، تصمیمات تاکتیکی خود را عملیاتی می‌کند. شرایط فعلی انتخابات امریکا اگرچه بعد از ترور سید حسن نصرالله، نتانیاهو را در افکارعمومی داخل اسرائیل و صهیونیست‌های مقیم امریکا محبوب کرد و این گمانه زنی در استراتژیست‌های غربی تقویت شد که می‌توانند کار ایران را هم یکسره کنند، اما با انجام عملیات موشکی مجدد ایران و انجام حمله، بدون اطلاع دادن به امریکا و هدف قرار دادن مراکز نظامی و امنیتی اسرائیل، پاسخ اسرائیل به ایران در شرایط سیاسی امریکا با وجود کارت‌های بازی متعدد اسرائیل در برابر جمهوری اسلامی، از محدودیت‌های سیاسی برخوردار است.

چه آنکه در صورت همکاری امریکا با اسرائیل در پاسخ به ایران، امکان پاسخ ایران به منافع امریکا در منطقه بیش از هر زمانی فراهم شده و امریکا به هدفی مشروع برای ایران تبدیل خواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد در شرایط فعلی تنگنای دموکرات‌ها و نگرانی از هر گونه اثرگذاری جنگ ایران و اسرائیل به جریان انتخابات امریکا، همکاری امریکا با اسرائیل در پاسخ به ایران معطوف به کمک‌های اطلاعاتی و غیرآشکار خواهد شد. در چنین شرایطی، اسرائیل برای هدف قرار دادن ایران از کارت‌های بازی کمتری برخوردار خواهد شد. اما این وضعیت نیز ناپایدار است و با توجه به استمرار وضعیت جنگی میان ایران و اسرائیل، پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا بیش از هر زمانی، امیدواری نتانیاهو برای شدت دادن به حملات نظامی و امنیتی اسرائیل را موجب خواهد شد.

سه

تاکتیک‌های به کار رفته از سوی اسرائیل در جریان پاسخ به حمله هفتم اکتبر ترکیبی از فعالیت‌های نظامی و امنیتی بوده است. ترور به عنوان ابزاری نامتقارن و جنگ کلاسیک به عنوان ابزاری متقارن در سیاست اسرائیل در برابر رقیب به طور مکمل به کار برده شده است. اسرائیل با حمایت ناتو از امکانات و برتری هوایی محسوسی برخوردار است و با اتکا به تکنولوژی انباشت شده از سالیان سال پژوهش کاربردی در امور نظامی-امنیتی و سرمایه گذاری بر ابزار‌های مبتنی بر علوم جدید، قادر است فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیتی متنوعی را علیه رقیب تدارک ببیند.

تنوع در کارت‌های بازی اسرائیل مزیت این کشور در برابر رقبای منطقه‌ای او است. این در حالی است که تمرکز ایران بر تکنولوژی‌های محدود، اما موثر همچون «موشک» و «پهپاد» اگرچه به فراخور تحریم‌ها و موقعیت ژئوپلیتیک جغرافیای ایران بعد از انقلاب ۵۷ توانست در دهه ۸۰ و ۹۰ به جمهوری اسلامی برتری داده و آن را در لبه تکنولوژی و قابل رقابت با ناتو قرار دهد، اما ایران به دلایل مختلف در سال‌های گذشته و تحت تحریم‌های اقتصادی، نتوانست کارت‌های بازی خود را متناسب با نقاط قوت اسرائیل یا در مجموع نقاط قوت ناتو، «ارتقا و متعدد» کند.

ترور دانشمندان هسته‌ای و نخبگان نظامی، نفوذ ریز پرنده‌ها به آسمان ایران از جمله مواردی است که برای رفع آن نیاز به بازنگری در «دکترین دفاعی» جمهوری اسلامی و ضرورت تبدیل آن به «دکترین فعال و هوشمند» مبتنی بر «تنوع تکنولوژی» است. چه آنکه، آنچه در این سال‌ها مغفول مانده، کم توجهی به برتری هوایی اسرائیل در استفاده از جنگنده‌های فوق مدرن و وابستگی ایران به «سامانه‌های پدافندی» و «هواپیما‌های جنگنده» خارجی است. این دو نقطه آسیب، علاوه بر اثرگذاری بر نقاط قوت در «پهپاد و موشک»، دکترین دفاعی ایران را کم توجه به آسیب پذیری زیر ساخت‌های مهم ایران در جغرافیای گسترده کشور نموده است. زیرساخت‌هایی که در صورت آسیب به آنها در شرایط تحریم، امکان‌های بازسازی و بروزرسانی آنها با هزینه‌های گزاف همراه خواهد بود.

چهار

در شرایط فعلی و بعد از حمله موشکی اسرائیل به نظر می‌رسد این کشور از سه مسیر احتمالی متفاوت برای پاسخ به حمله موشکی ایران بهره خواهد برد. این سه مسیر با توجه به رفتار سیاسی-نظامی اسرائیل در یکسال گذشته، محتمل‌ترین امکان‌ها را در برابر استراتژیست‌ها قرار داده است:

نخست؛ حمله احتمالی نظامی محدود و کنترل شده به مراکز نظامی ایران برای اقناع افکارعمومی درون اسرائیل همزمان با حمله به اهداف احتمالی در یمن و سوریه. گستره‌ای از هدف قرار دادن سامانه‌های پدافندی یا مراکز شلیک موشک در ایران از جمله اهداف او خواهد بود. هدف قرار دادن مراکز هسته ای، زیرساخت‌های نفت، گاز و برق در دایره دوم احتمالات قرار دارد که نمونه‌های قبلی آزمون شده می‌تواند سناریو‌های واقعی قبلی را برای سیاستگذار مرور کند.

دوم؛ ادامه دادن حمله زمینی به لبنان تا شعاع ۳۰ کیلومتری مرز با اسرائیل در شرایط آسیب پذیر شدن جایگاه‌های فرماندهی حزب الله لبنان و فقدان ثبات سیاسی در لبنان متاثر از دو سال خلا کرسی ریاست جمهوری این کشور

سوم؛ که مهمترین سناریوی ممکن است، ترور یکی از مقامات مهم سیاسی یا نظامی ایران و عدم قبول مسئولیت آن به نحوی که ایران امکان پاسخ نداشته باشد.

منبع: خبرآنلاین