سرنوشت دو «جواد» در دولت پزشکیان

زی‌سان: پزشکیان بسیار خوش‌شانس و سعادتمند است که دو «محمد جواد» را در کنار خود داشت و دارد. در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، یکی دست راست او بود و بدون تعارف میدان‌دار کمپین‌های انتخاباتی‌اش بود؛ اصطلاحا برای پیروزی مسعود پزشکیان کُت درآورده بود. دیگری نیز دست چپ او بود و علاوه بر مشاوره‌های کلیدی در فضای مجازی یک تنه برای خود یک لشکر تمام معنا بود. 

به گزارش «زی‌سان»، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق را هیچ‌گاه این‌گونه ندیده بودیم. ظریف را قبل‌تر به عنوان یک مرد دانشگاهی و مرد مذاکرات سخت در نیویورک و وین می‌شناختیم، اما این بار او سخنران و سرسخت‌ترین مدافع پزشکیان در شهر‌های مختلف کشور بود. او با تمام وجودش برای آن‌چه نجات کشور می‌خواند فریاد زد؛ تا جایی که صدای گرفته او را در زمان تبلیغات انتخابات کسی نمی‌تواند فراموش کند. 

در کنار ظریف، محمد جواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم، هر چه در چنته داشت و نداشت را خرج حمایت از پزشکیان کرد. از روز اول با تمام توان درشبکه‌های اجتماعی x، اینستاگرام و در رسانه‌ها فعال بود. اصطلاحا در جنگ مجازی و رسانه‌ای تمام توانش را برای تضعیف جریان رقیب به کار گرفت. در جریان مناظره‌های انتخاباتی نیز یکی از مشاوران اصلی مسعود پزشکیان بود. 

در مجموع هیچ کسی نمی‌تواند نقش دو محمد جواد را در حمایت از مسعود پزشکیان برای رسیدن به ریاست پاستور انکار کند. اکنون که دوران تبلیغات تمام شده و مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب شده است، پرسش مهم این بود که سرنوشت آنها در دولت چهاردهم چه خواهد شد؟ به روایت شفاف‌تر مساله این بود که آنها چه سمت و پستی را خواهند گرفت؟

ظریف به تمامی پست‌های و مقام‌های «نه» گفت!

در لحظات ابتدایی که محمد جواد ظریف برای اولین بار کنار پزشکیان در برنامه کارشناسی صدا و سیما حاضر شد، این تصور شکل گرفت که در صورت پیروزی نامزد اصلاح‌طلبان، بار دیگر او رئیس دستگاه دیپلماسی کشور خواهد شد. اما این تصور با تردید بسیاری از ناظران سیاسی همراه شد؛ چرا که اکثرا بر این باور بودند که احتمالا مجلس دوازدهم با وزارت ظریف مخالفت خواهد کرد. همین نکته موجب شد که این بار بحث سمت معاون اول رئیس‌جمهور شدن برای ظریف مطرح شود. پستی که رئیس جمهور بدون دخالت و رای مجلس بر می‌گزیند.

در مقطع دور دوم انتخابات ظریف این سیگنال را مخابره کرد که صرف حضور او در انتخابات و از جان مایه گذاشتن برای پیروزی پزشکیان برای جلوگیری از یک تهدید بزرگ علیه آینده کشور است و نه پست‌خواهی. در وضعیت پس از انتخابات نیز ظریف دیروز در نشست با شست اعضای مجمع کارآفرینان ایران گفت: بنا داریم دولت جوانی تشکیل شود و واقعا قرار نیست افرادی مانند من که بار‌ها مسئولیت داشته‌ایم دوباره در این دولت مسئولیت بگیریم، در دوره تبلیغات ریاست جمهوری بار‌ها تاکید کرده ام که من ظریف در دولت مسئولیتی نمی‌خواهم و برای پست و مقام نیامده‌ام، حتی پست معاون اولی را به خاطر پست و مقامش حاضر نیستم بپذیرم.

وی افزود: بر اساس تصمیماتی که گرفته شده با هدف جوان سازی دولت قرار است ۶۰ درصد از وزرا برای نخستین بار وزیر شوند و شرایط سنی آنان نیز زیر ۵۰ سال باشند. 

این اظهارات ظریف آب پاکی را روی دست دو گروه ریخت. نخست، دلواپسانی که نگران بازگشت ظریف به قدرت و نقش‌آفرینی او در مذاکرات هسته‌ای با غرب بودند. دوم، طرفدران ظریف که از عدم پذیرش یک پست دولتی توسط او بسیار نگران و آرزده‌خاطر شدند. آنها او را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نخبگان سیاسی کشور می‌شناختند که از توانمندی بالایی برای خروج کشور از تحریم برخوردار است. نبود ظریف در کابینه برای این گروه یک خبر نسبتا بد و شاید شوک‌آور باشد.

آذری جهرمی و تکرار داستان ظریف

در شرایطی که به نظر می‌رسید داستان محمد جواد آذری جهرمی بسیار متفاوت‌تر از ظریف خواهد بود، او نیز مسیر مشابهی را در پیش گرفت. آن‌چنان که ظریف گفته بود، اکثر اعضای کابینه دولت چهاردهم متشکل از افراد زیر ۵۰ سال هستند. در مرحله اول باید توجه داشت که قاعده کاملا با شرایط سنی آذری جهرمی مطابقت داشت. او متولد ۲۵ شهریور ۱۳۶۰ در شهرستان جهرم است. 

آذری جهرمی تنها ۴۳ سال سن دارد و لقب جوان‌ترین وزیر کشور و البته نخستین وزیر جمهوری اسلامی ایران متولد پس از انقلاب ۱۳۵۷ را در دهه ۹۰ را یدک می‌کشد. مطابق با معیار سنی و تجربه، آذری جهرمی گزینه‌ای مناسب برای گرفتن پست در دولت پزشکیان بود اما او نیز در تصمیمی قابل تامل هر گونه گرفتن پست را همانند ظریف رد کرد. 

او با انتشار یادداشتی در کانال تلگرمی اش نوشت که سمتی در کابینه جدید نخواهد گرفت. جهرمی نوشت: انتخابات به سرانجام رسید و ملت ایران و نظام اسلامی سرافراز شدند. مقدماتی بر آشتی مجدد مردم با حق و حقوقشان فراهم شد. امیدوارم این سرمایه قدر دانسته شود و حفظ شود. همانطوری که از ابتدای آغاز تبلیغات انتخابات نوشته بودم، امروز که کار انتخابات به سرانجام رسید، مسوولیتی در کابینه جدید نخواهم پذیرفت. معتقدم باید با مردم صادق بود و نباید با بازی با کلمات از وعده‌ای که داده شده عدول کرد؛ نیاز است نفس‌های تازه در روح دولت چهاردهم دمیده شود. چهره‌های تکراری برای مردم ملالت آورند.باید تمرکز کنم بر اتمام پایان نامه نیمه تمامم و ادامه تحصیل در مقطع دکترا، این برنامه قبلی من برای زندگی بود که همان را پیگیری خواهم کرد.

تردیدی وجود نداشت که آذری جهرمی نیز همانند محمد جواد ظریف می‌توانست با سد مجلس اصول‌گرا مواجه شود اما او می‌توانست پست‌های انتصابی همانند معاون، مشاور، سخنگو و... ریاست جمهوری را بگیرد.

دو محمد جواد با تصمیم خود در عدم گرفتن منصب در دولت آینده الگویی جدید از سیاست‌ورزی را در کشور ایجاد کردند. آن‌ها نشان دادند که می‌توان با تمام وجود در صحنه ماند و تلاش کرد اما نه برای پست و مقام. آن‌ها با اقدام اخیر خود نشان دادند که منافع ملی می‌تواند برتر از منافع فردی باشد. تنها کسانی که کار ستادی در زمان انتخابات را انجام داده‌اند می‌دانند که ظریف و آذری جهرمی برای پزشکیان چه کردند. 

دو محمد جواد هر چه داشتند و نداشتند را برای ممانعت از به قدرت رسیدن یک دولت تندرو به کار گرفتند اما سهم‌خواهی نکردند. آن‌ها الگویی جدید از سیاست ‌ورزی در کشور را باب کردند که در آینده نیز می‌تواند به یک رویه تبدیل شود. آن‌ها به مجاهدان صبح شنبه، پیمانکاران انتخابات و پست‌پرستان درس بزرگی دادند. دو محمد جواد نه برای پول آمدند و نه برای مقام. آن‌ها در صورت باقی ماندن بر رویه و تصمیم اخیر خود تبدیل به نماد صداقت و راستی در سیاست آمیخته به رقابت و قدرت می‌شوند.