تمیزترین هوای جهان برای این شهر است؛ شهری که فقط دانشمندان در آن ساکن هستند!

زی‌سان: در شبه جزیره «بروگرهالوویا» و در جزیره «اسپیتس‌برگن» در مجمع‌الجزایر سوالبارد نروژ در اقیانوس منجمد شمالی کوهی به ارتفاع ۵۵۶ متر وجود دارد و در زیر این کوه شهر «نیو اولسن» است، یک سکونتگاه کوچک با ۴۵ نفر جمعیت در اوج زمستان و تا ۱۵۰ نفر در اوج تابستان.

به گزارش زی‌سان، این شهر یکی از شمالی‌ترین شهرک‌های دائمی غیرنظامی در جهان است که در حدود ۱۲۳۱ کیلومتری قطب شمال قرار دارد. این مکان که در اطراف آن کوه و آب است یک مکان فوق العاده با طبیعتی بسیار زیباست. این شاید یکی از بهترین مکان‌های روی کره زمین برای نفس کشیدن باشد چرا که دور از منابع اصلی آلودگی و در محیط تقریباً دست نخورده قطب شمال قرار دارد، هوای اینجا تمیزترین هوا در جهان است.

ساکنان شهر عمدتاً دانشمندانی هستند که دقیقاً به همین دلیل آب و هوای تمیز به اینجا می‌آیند. در سال ۱۹۸۹، یک ایستگاه تحقیقاتی در کناره‌های قله «زپلین فیلت» در ارتفاع ۴۷۲ متری ساخته شد تا به محققان در نظارت بر آلودگی جو کمک کند. اخیراً رصدخانه زپلین، که یک ایستگاه تحقیقاتی است، به مکان مهمی برای اندازه‌گیری سطوح گاز‌های گلخانه‌ای که تغییرات آب و هوایی را نشان می‌دهند، تبدیل شده است.

نکته جالب اینکه نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه کیفیت هوا درآنجا احتمالا در حال تغییر باشد. گهگاه جریان‌های جوی هوا از اروپا و آمریکای شمالی به این بخش از سوالبارد می‌آیند و آلودگی این مناطق را با خود به همراه می‌آورند. محققان نه تنها سطوح آلاینده‌های خاص در حال افزایش را می‌بینند، بلکه نشانه‌هایی از انواع جدیدی از آلودگی در باد نیز وجود دارد که دانشمندان را نگران کرده است.» اووه هرمانسن»، دانشمند ارشد رصدخانه زپلین و موسسه تحقیقات هوایی نروژ می‌گوید: رصدخانه زپلین در محیطی دورافتاده و بکر، دور از منابع اصلی آلودگی قرار دارد. «اگر بتوان آلودگی را در اینجا اندازه گیری کرد، می‌توان فهمید که آلودگی در حال حاضر در جهان شیوع پیدا کرده یا نه. اینجا مکان خوبی برای مطالعه جو در حال تغییر است.»

پژوهش در «نیو اولسن» بخش مهمی از تلاش بین المللی برای ترسیم تأثیر انسان بر جو است. هرمانسن توضیح می‌دهد که اندازه گیری‌هایی که آن‌ها انجام می‌دهند به «تشخیص خط پایه آلودگی و محاسبه روند جهانی آلودگی در طول زمان» کمک می‌کند.

پنج روز در هفته، یک کارمند از موسسه قطب نروژ با تله کابین به رصدخانه صعود می‌کند و تعمیر و نگهداری را انجام می‌دهد، نمونه‌های هوا را می‌گیرد و فیلتر‌های تجهیزات را تعویض می‌کند. رصدخانه زپلین به دلیل موقعیت دور و قرار گرفتن در ارتفاع بالای لایه‌های جو که می‌تواند آلودگی کمی را که به صورت محلی از شهر تولید می‌شود حبس کند، مکان ایده‌آلی است برای کمک به ترسیم تصویری از آنچه در جو زمین می‌گذرد. حسگر‌های رصدخانه نه تنها گاز‌های گلخانه‌ای، بلکه گاز‌های کلردار مانند CFC، فلزات سنگین موجود در هوا، آلاینده‌های ارگانوفسفره مانند آفت‌کش‌ها و آلودگی که معمولاً با سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند اکسید‌های نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق مانند دوده مرتبط است را اندازه‌گیری می‌کنند.

ده روز پس از حادثه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما در سال ۲۰۱۱، رادیو نوکلئید‌ها - تولید شده توسط راکتور شکافت نیروگاه - در اتمسفر «زپلین فیلت» شناسایی شدند. این موضوع نشان داد که این ذرات رادیواکتیو هزاران مایل را تنها در چند روز طی می‌کنند. 

محققان زپلین همچنین به دلیل تعداد فزاینده کشتی‌های تفریحی که از این منطقه بازدید می‌کنند، سطوح سولفات، ذرات و فلزاتی مانند نیکل و وانادیوم را در هوای اطراف «نیو اولسن» در طول ماه‌های تابستان مشاهده کرده‌اند.

اما خبر‌های آب و هوایی منطقه همیشه بد نیست چرا که آن‌ها شاهد کاهش سطوح فلزات سنگین مانند سرب و جیوه بوده اند که عمدتاً به دلیل تشدید قوانین در مورد سوزاندن زباله‌های صنعتی بوده است. تلاش‌ها برای کاهش استفاده از آفت‌کش‌های ارگانوفسفره - که می‌توانند هنگام پاشیدن در مزارع وارد هوا شوند - همچنین باعث کاهش تدریجی میزان این مواد شیمیایی در جو اطراف قطب شمال شده است.

اخیراً، محققان متوجه سطوح رو به رشد میکروپلاستیک‌ها در نمونه‌های برف در مناطق دوردست قطب شمال شده‌اند که نشان می‌دهد ممکن است آن‌ها از طریق هوا به آنجا منتقل شده باشند. این امر باعث شده تا محققان زپلین بر جو و برف‌هایی که در آنجا می‌بارد تغییرات میکروپلاستیک‌ها را نظارت کنند.

کسانی که در «نیو اولسن» کار می‌کنند بیشتر وقت خود را صرف نگاه کردن به بالا می‌کنند تا ببینند چه چیزی در هوای بالای سرشان است، اما زندگی روی زمین در شهر نسبتا غیرعادی است. ساکنان از سراسر جهان از جمله فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، نروژ، ژاپن، کره جنوبی و چین و ... به اینجا می‌آیند.

فقط دو پرواز هفتگی از «لونگ‌یربین» و «سوالبارد» به این شهر وجود دارد که آن هم با یک هواپیمای ملخی انجام می‌شود. خود شهر متشکل از حدود ۳۰ ساختمان کابین مانند است که به نام پایتخت‌های شهری بزرگ جهانی نامگذاری شده اند: آمستردام، لندن، مکزیک، ایتالیا و .... این نام‌ها بیشتر جنبه نمادین دارد و با هدف یادآوری روابط دیپلماتیک با این کشور‌ها در این شهر به دور از جمعیت ایجاد شده‌اند (نمادین یعنی رابط بین این منطقه و شهر با کشور‌های مورد نظر). 

با این حال، اشکال دیگر اتصال کمتر در دسترس هستند. همه تلفن‌های همراه و «وای فای» باید خاموش باشند. این شهر یک منطقه عاری از امواج رادیویی است و محققانی که می‌خواهند از تجهیزات مبتنی بر انتقال امواج رادیویی استفاده کنند باید مجوز ویژه بگیرند. 

از جمله نهاد‌هایی که از آسمان صاف و محیط بدون امواج رادیو استفاده می‌کنند، سازمان نقشه برداری نروژ است. این سازمان یک رصدخانه رادیویی ۲۰ متری در آنجا ساخته تا به نظارت بر حرکات و میدان گرانشی زمین کمک کند.

طوفان‌های شدید اغلب کابین‌های شهر را به لرزه در می‌آورند و شب‌ها باد به صورت مخفیانه به داخل می‌رود تا گرمای ساکنان را از بین ببرد. 

دمای بسیار بالا و پایین برای همه کسانی که در اینجا زندگی و کار می‌کنند یک خطر است. دما اغلب زیر صفر است و سردترین دمایی که تا به حال ثبت شده است منفی ۳۷.۲ درجه سانتیگراد در زمستان است. در ماه مارس سال جاری دما در «نیو اولسن» به رکورد ۵.۵ درجه سانتیگراد رسید. رکورد قبلی مربوط به سال ۱۹۷۶ بود که دمای ۵.۰ درجه سانتیگراد را ثبت کرده بود. 

تنها یک روح مبتنی بر آموزه‌های رواقی‌گری می‌تواند دسترسی از راه دور، طبیعت بکر و شرایط سخت همراه با دوره‌های طولانی تاریکی یا روشنایی مداوم خورشید را کنترل کند. اما تاریکی از طرف دیگر منظره‌ای خارق‌العاده از شفق‌های شمالی ارائه می‌دهد که مانند شبح در آسمان بالای شهر حرکت می‌کنند.

خطرات دیگری فراتر از تاریکی و سرما برای محققانی وجود دارد که در این زمان از سال بیرون می‌روند. سوالبارد زیستگاه طبیعی خرس قطبی است و در طول سالیان متمادی خرس‌ها در نزدیکی این سکونتگاه دیده شده‌اند و حتی از آن عبور می‌کنند. در نتیجه، جامعه این قانون را دارد که در صورت ظاهر شدن خرس داخل شهرک و نیاز فوری به اختفا یا فرار، هیچ کس نباید در هیچ ساختمانی را قفل کند.

«کریستل گسنون»، یکی از محققانی که در رصدخانه زپلین برای موسسه قطب نروژ کار می‌کند، می‌گوید: «این شما هستید که باید با خرس‌های قطبی سازگار شوید و کار کنید، نه برعکس.» خرس‌ها دوست دارند رودخانه را دنبال کنند و اغلب جاده بین شهرک «نیو اولسن» و رصدخانه زپلین را در پیش می‌گیرند. اغلب اتفاق می‌افتد که ما در رصدخانه هستیم و یک خرس قطبی از آنجا عبور می‌کند». 

پس از ساعت ۱۶:۳۰، یعنی پایان یک روز کاری، جامعه کوچک داخل شهرک تمایل به عقب نشینی به داخل خانه دارند. غذاخوری شهر تنها جایی است که مردم برای معاشرت‌های خودجوش به ویژه در ساعات ناهار و شام همدیگر را ملاقات می‌کنند و داستان‌های خود در مورد شفق شمالی و حیات وحشی‌ای که با آن روبرو شده اند را بازگو می‌کنند. 

«رونه ینسن»، رئیس موسسه قطب نروژ در «نیو اولسن» با ناراحتی می‌گوید «در دهه ۱۹۸۰ منطقه «بلومستراندهالوویا» در نزدیکی «نیو اولسن» هنوز یک شبه جزیره بود، اما از آنجایی که یخچال در طول سال‌های گذشته عقب نشینی کرده بعد از یک دهه یا بیشتر، تبدیل به جزیره‌ای شده که اکنون از سرزمین اصلی جدا شده است».

وی همچنین می‌گوید: «امروز، ما اثرات قطب شمال گرم‌تر را در چندین منطقه تجربه می‌کنیم. به عنوان مثال، هجوم فزاینده آب گرم‎تر اقیانوس اطلس که کل اکوسیستم آبدره خارج از «نیو اولسن» را تغییر می‌دهد. حتی زندگی خرس‌های قطبی را نیز تغییر داده و اکنون آن‌ها مجبور به تطبیق رژیم غذایی خود با این شرایط هستند. قبلا خرس‌های قطبی فوک‌های گرد را روی یخ شکار می‌کردند، اما اکنون شاهد افزایش چشمگیر تعداد خرس‌های قطبی هستیم که تخم‌های لانه پرندگان دریایی را جمع‌آوری می‌کنند و در خشکی فوک‌ها را صید می‌کنند». 

ساکنان «نیو اولسن» نشانه‌های بارز دنیای در حال تغییر ما را مشاهده می‌کنند هم در مناظر طبیعی و هم در آسمان‌ها. با این حال، در حال حاضر، آن‌ها هنوز هم می‌توانند یک منبع کمیاب یعنی هوای تمیز را عمیقا تنفس می‌کنند.