«مکانیسم ماشه» فعال شد
سه کشور اروپایی در نامه‌ای اعلام کردند که رسماً مکانیسم ماشه را علیه ایران کلید زدند. فرانسه، آلمان و بریتانیا صبح پنج‌شنبه نامه‌ای به اعضای شورای امنیت سازمان ملل ارسال کردند و اعلام داشتند که «مکانیسم ماشه» را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ــ که در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تعلیق شده بودند، فعال می‌کنند. این خبر را دو دیپلمات اروپایی تأیید کردند.
در این نامه، سه قدرت اروپایی تأکید کردند که در طول ۳۰ روز آینده ــ پیش از آنکه تحریم‌ها به اجرا درآیند ــ آماده گفت‌و‌گو با ایران بر سر یک توافق هسته‌ای هستند که می‌تواند این روند را متوقف کند.
متن نامه رسمی وزراء سه خارجه کشور اروپایی
ما، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، در این هدف بنیادین همدلیم که ایران هرگز نباید به دنبال دستیابی، توسعه یا تولید سلاح هسته‌ای باشد. ما برنامه جامع اقدام مشترک (JCPoA) را با اعتقاد به این که به‌طور قاطع به تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران کمک خواهد کرد، مذاکره کردیم. شورای امنیت سازمان ملل این برنامه را در قطعنامه ۲۲۳۱ مورخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ به اتفاق آرا تصویب کرد. این دستاوردی بزرگ برای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و تقویت صلح و امنیت بین‌المللی بود.
با خروج ایالات متحده از JCPoA در ۸ مه ۲۰۱۸ و با وجود اینکه ایران از ماه مه ۲۰۱۹ اجرای تعهدات خود تحت این برنامه را متوقف کرد، فرانسه، آلمان و بریتانیا («E۳») همچنان به‌عنوان شرکت‌کنندگان متعهد به توافق باقی ماندند.
از سال ۲۰۱۹، ایران محدودیت‌های JCPoA در زمینه اورانیوم غنی‌شده، آب سنگین و سانتریفیوژ‌ها را نقض کرده، توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای انجام فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی JCPoA را محدود کرده و فرآیند اجرای پروتکل الحاقی به توافق جامع نظارتی خود را رها کرده است. این اقدامات با تعهدات ایران در JCPoA مغایرت دارد و پیامد‌های جدی برای توانایی ایران در پیشرفت به سوی تولید سلاح هسته‌ای دارد.
این شرایط بیش از پنج سال پیش آغاز شد. از آن زمان، ما تمامی تلاش‌های ممکن را برای حل بن‌بست انجام داده‌ایم. ما به طور مستمر تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای را برای کاهش تنش‌ها و بازگرداندن ایران و آمریکا به میز مذاکرات برای یافتن یک راه‌حل جامع انجام داده‌ایم. ما با حسن نیت عمل کرده‌ایم تا JCPoA را حفظ کنیم، با این امید صادقانه که بتوانیم از طریق گفت‌وگوی سازنده دیپلماتیک راهی برای رفع بن‌بست بیابیم، در حالی که توافق را حفظ کرده و در چارچوب آن باقی می‌مانیم.
این تلاش‌ها شامل استفاده از مکانیزم حل اختلاف JCPoA بود که در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰ آغاز شد و توسط هماهنگ‌کننده JCPoA تأیید شد، مطابق با بند ۳۶ JCPoA. E۳ همچنین با حسن نیت در مذاکراتی از ۶ آوریل ۲۰۲۱ تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۲ شرکت کردند تا اجرای کامل ایران از JCPoA دوباره برقرار شود و امکان بازگشت آمریکا به توافق فراهم گردد. هماهنگ‌کننده JCPoA پیشنهاد‌های عملی را در مارس و دوباره در اوت ۲۰۲۲ ارائه کرد، اما ایران هر دو بسته را رد کرده و همچنان خواسته‌های غیرقابل قبول فراتر از چارچوب JCPoA مطرح کرده است. با این حال، ما همچنان به تعامل با ایران برای یافتن راه‌حل صلح‌آمیز از طریق دیپلماسی ادامه داده‌ایم، همان‌طور که در نامه خود به دبیرکل سازمان ملل در ۸ اوت ۲۰۲۵ توضیح داده‌ایم.
در ژوئیه ۲۰۲۵، E۳ پیشنهادی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و مکانیزم اسنپ‌بک آن ارائه کرد. الزامات تعیین‌شده توسط E۳ در ازای این تمدید ـ از جمله از سرگیری مذاکرات، رعایت تعهدات ایران در IAEA و اقداماتی برای رسیدگی به نگرانی‌های ما درباره ذخیره اورانیوم با غنای بالا ـ تاکنون به‌طور رضایت‌بخش توسط ایران انجام نشده است. ترکیب این اقدامات ایران و یک تمدید زمان‌بندی‌شده می‌توانست مسیر قابل اعتمادی برای رسیدن به یک توافق سیاسی جایگزین JCPoA و پاسخ به نگرانی‌های طولانی‌مدت ما درباره برنامه هسته‌ای ایران فراهم کند.
امروز، عدم رعایت ایران از JCPoA روشن و عمدی است و سایت‌های با نگرانی‌های عمده اشاعه در ایران خارج از نظارت IAEA قرار دارند. ایران هیچ توجیه غیرنظامی برای ذخیره اورانیوم با غنای بالا ندارد؛ بنابراین برنامه هسته‌ای آن همچنان تهدیدی آشکار برای صلح و امنیت بین‌المللی محسوب می‌شود.
در نتیجه اقدامات ایران و مطابق با بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل ۲۰۱۵، فرانسه، آلمان و بریتانیا امروز تصمیم گرفته‌اند شورای امنیت را مطلع کنند که معتقدند ایران به‌طور قابل توجهی از تعهدات خود تحت JCPoA کوتاهی کرده است، و بدین ترتیب مکانیزم «اسنپ‌بک» فعال می‌شود.
این اعلان؛ روند اسنپ‌بک تعریف‌شده در قطعنامه ۲۲۳۱ را آغاز می‌کند و دوره‌ای ۳۰ روزه پیش از امکان بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل ایجاد می‌کند. ما تأکید می‌کنیم که این قطعنامه‌ها و تدابیر شامل آنها ـ تحریم‌ها و سایر اقدامات محدودکننده ـ جدید نیستند. برعکس، این قطعنامه‌ها پیش‌تر توسط شورای امنیت تصویب و در پرتو تعهدات ایران تحت JCPoA تعلیق شده بودند. با این حال، ایران انتخاب کرده است که به این تعهدات پایبند نباشد. مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱، ما همچنان برای حل دیپلماتیک مسأله کوتاهی قابل توجه ایران تلاش خواهیم کرد. ما از دوره ۳۰ روزه برای ادامه تعامل با ایران درباره پیشنهاد تمدید خود یا هر تلاش دیپلماتیک جدی دیگر برای بازگرداندن پایبندی ایران به تعهداتش استفاده خواهیم کرد.
یادآوری می‌کنیم که اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق قطعنامه‌ها درباره ایران تصویب نکند، شش قطعنامه شورای امنیت از جمله قطعنامه‌های تحریمی دوباره اجرایی خواهند شد.
