عبدالرحمان فتاحی معاون ایرانی جولانی کیست و چگونه از زندان رجایی شهر به دمشق رسید؟

به تازگی ویدئویی از عبدالرحمان فتاحی، زندانی سابق در رجایی شهر و از چهره‌های ایرانی و کرد تندرو و عضو القاعده در مسجد اموی دمشق منتشر شده است. فتاحی دراین ویدئو در حال سخنرانی برای تعدادی از نیرو‌های جهادی و تکفیری است. 

به گزارش «زی‌سان» به نقل از راستان، چهره و پوشش او شبیه رهبران نامدار القاعده است. گویی او تلاش می‌کند یادآور بن لادن و ایمن الظواهری باشد. فتاحی متولد مهاباد است و در ایران امام جمعه چند مسجد بوده و پیشتر هم مدتی در کرج زندان بوده است. 

او در این ویدیو، در سخنانی که به زبان کُردی ایراد شده و خطاب به جمعی کوچک از تروریست‌ها است، ضمن ذکر خیر بن‌لادن، ایمن الظواهری، زرقاوی و دیگر رهبران کشته شده القاعده، با اشاره به ایران به‌عنوان «روافض»، وعده می‌دهد اهل سنت ایران از آنچه «اشغال روافض» می‌خواند، آزاد خواهند شد! او همچنین وعده می‌دهد بیت المقدس نیز به آغوش اهل سنت باز می‌گردد.

بخش‌هایی از این سخنرانی بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی داشته است. 

پس از سقوط بشار اسد برخی رسانه‌ها اعلام کردند ابومحمد جولانی رهبر هیئت تحریر شام فتاحی را به عنوان معاون خود در امور ایران منصوب کرده است. این خبر تاکنون تائید نشده است، اما سخنرانی او در مسجد اموی دمشق پایگاه رهبری شورشیان سوریه و همچنین برخس تصاویر او در کنار جولانی نشان می‌دهد او از حلقه نزدیک حاکمان جدید دمشق است. 

ابومحمد جولانی رهبر شورشیان سوریه در مرکز تصویر در حال سخنرانی فتاحی در سمت راستش دیده می‌شود

عبدالرحمن فتاحی کیست؟ 

عبدالرحمن فتاحی اوایل دهه ۵۰ شمسی در روستای سولغه منطقه منگور از توابع بخش خلیفان در شهرستان مهاباد به دنیا آمد.

فتاحی در دوران کودکی پدرش را از دست داد و پس از اتمام دوره ابتدایی و راهنمایی مدرسه را ترک کرد و برای تحصیل علوم اسلامی طلبه شد.

فتاحی که پس از چند سال آموزش دینی در یکی از مساجد مهاباد، گرایش سلفی پیدا کرده بود، پیش از آنکه دوره آموزشش را تمام کند، اواسط سال ۱۳۷۱ برای ادامه تحصیل دینی به منطقه بیاره در استان حلبچه در اقلیم کُردستان عراق رفت.

فتاحی توسط عبدالقادر توحیدی، یک ایرانی کرد اهل سنت تعلیم دید. او در اواسط دهه ۱۹۷۰ در حلبچه، کردستان عراق تحصیل کرد، سپس به مناطق کردنشین ایران سفر کرد تا با جریانات مذهبی اسلامگرای آن آشنا شود. این دو در دهه ۱۹۹۰ به یک زوج دانشجو-معلم تقریباً جدایی ناپذیر تبدیل شدند که جهادگرایی کردی را برای دهه‌های آینده شکل دادند.

فتاحی در مصاحبه‌ای اینگونه از توحیدی یاد کرده است: «در بهار ۱۹۹۳... ما تدریس دینی خود را در رانیا در مدرسه دینی جنبش اسلامی کردستان آغاز کردیم. «آنجا بود که با ماموستا (معلم) عبدالقادر [توحیدی]آشنا شدم... او در اردوگاه پناهندگان زندگی می‌کرد و به ما گفتند که او ایرانی است و می‌داند در مورد چه چیزی صحبت می‌کند. او اکثر جمعه‌ها را درس می‌خواند و به ما می‌گفتند که این معلم مدت هاست در کردستان عراق و در منطقه مرزی ایران علیه رژیم ایران جهاد می‌کرده است... او به ما جهاد و قتل (کشتار) می‌آموخت.» توحیدی در فتاحی دانشجوی مشتاقی پیدا کرد که می‌توانست به او ایدئولوژی جهادی بدهد.

جبهه النصره که در سال ۲۰۱۶ با حمله داعش و نیرو‌های رژیم در شمال غرب سوریه مواجه شد، نام خود را به جبهه فتح الشام تغییر داد، در آن زمان برخی کرد‌های ایرانی در قالب عنوان «جهادگران کرد ایرانی» که به سوریه سفر کرده بودند، به النصره پیوستند، اما نام و ساختار خود را حفظ کردند. آنها به عنوان «جنبش مهاجرین اهل سنت ایران» عمل کردند، گروهی عمدتا کرد که جهادگران مناطق عرب، ترکمن، گیلکی و بلوچ کشور را نیز در صفوف خود به حساب می‌آورد.

این گروه در ژوئیه ۲۰۱۶ در بیانیه‌ای که در آن خواستار اتحاد میان گروه‌های جهادی شد، با سرکرده فتح الشام ابومحمد جولانی بیعت کرد. مفتی یا مشاور ارشد مهاجرین، عبدالرحمن فتاحی، بود که در اوایل دهه ۱۹۹۰ به سمت تکفیری‌ها گرایش پیدا کرده بود.

فتاحی در ژوئن ۲۰۱۹ در دفاع از القاعده گفته بود که «به لطف رهبری جهادی بین المللی برای مدتی توسط اسامه بن لادن، "امت [ملت اسلامی] دوباره بزرگ شده است و جهاد دیگر عجیب نیست».

فتاحی خطاب به گروهی از جهادگران اعتقاد خود را به روشنی بیان کرد که «خودکشی فداکاری» یا همان عملیات‌های انتحاری بالاترین وظیفه دینی است - فراتر از هر کاری که حتی توسط صحابه اولیه انجام شده باشد. او در اینباره گفته است که «آنچه که مجاهدین در زمان ما انجام می‌دهند، در عراق، افغانستان یا اینجا در شام [شام]است، هر چند بزرگتر از کاری که اصحاب انجام دادند، کمتر هم نیست».‌ای جمله فتاحی یادآور اظهارات گروهی از جهادگران در سال ۲۰۱۹ بود که می‌گفتند «کاری که یک بمب‌گذار انتحاری انجام می‌دهد مانند فداکاری ۵۰ صحابه است».

تصویری از فتاحی که گفته می‌شود در زندان رجایی شهر گرفته شده است

عبدالرحمن فتاحی و عصرطلایی سلفی گری

در بحبوحه صعود جهادی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ این فتاحی بود که در مسجدی در پیشتاپ، محله‌ای محروم در مهاباد ظهور کرد و زمینه مساعدی برای انتشار ایدئولوژی‌های افراطی پیدا کرد و طرفداران زیادی پیدا کرد. محله محروم میراوا در بوکان استان آذربایجان غربی که فتاحی در آن ارتباط داشت نیز کانون واعظان تندرو بود.

ایران کُرد در حال فراگرفتن موجی از تعصب بود و رویکرد افراطی فتاحی توسط برخی از علمای اسلام در کشور محکوم شد. یکی از منابعی که فتاحی را در زمان اقامتش در مهاباد می‌شناخت، به دلیل خطرات امنیتی از طریق یک واسطه به رووداو انگلیسی گفت: «فتاحی بحث‌برانگیز بود و حتی با علمای حوزوی بر سر تفسیر متون دینی با هم تبادل نظر کردند».

به نظر می‌رسد فتاحی در اواخر سال ۲۰۱۴ از رجایی شهر آزاد شده بود، اما به او هشدار داده شد که در صورت دستگیری مجدد اعدام خواهد شد. فتاحی سپس راهی سوریه شد. مشخص نیست که او چگونه به ادلب رسید، اما آخرین بار در اوایل سال ۲۰۱۵ در ایران دیده شد. زمان آزادی فتاحی از زندان اوج هجوم جنگجویان خارجی به سوریه بود که سپس به جبهه النصره و داعش پیوستند.