همه‌ چیز درباره بریکس؛ تاریخچه، اعضا و دلایل اهمیت

زی‌سان: جیم اونیل، اقتصاد‌دان ارشد شرکت خدمات مالی و بانکداری بین‌المللی گلدمن ساکس در سال ۲۰۰۱ در مقاله‌ای با تاکید بر توان بالقوه اقتصادی برزیل، روسیه، چین و هند، مخفف «بریک» را با استفاده از حروف اول نام این کشورها برای گروه آن‌ها پیشنهاد داد. در آن سال آفریقای جنوبی جایی در میان این قدرت‌های اقتصادی نوظهور نداشت.

به گزارش «زی‌سان»، بریکس (BRICS) مخفف پنج اقتصاد بزرگ در حال ظهور است: برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی. از سال ۲۰۰۹، دولت‌های کشور‌های بریکس سالانه در اجلاس‌های رسمی تشکیل جلسه داده اند. چین میزبان چهاردهمین اجلاس سران بریکس در ۲۴ جولای ۲۰۲۲ به صورت مجازی بود.

آغاز فعالیت و شکل‌گیری بریکس

فعالیت این گروه در سال ۲۰۰۹ به صورت غیررسمی و با هدایت روسیه آغاز شد و هدف آن فراهم کردن بستری بود تا اعضای آن نظم جهانی تحت سلطه آمریکا و دولت‌های غربی را به چالش بکشند.

اجلاس سران این کشور‌ها به صورت سالیانه برگزار می‌شود و مسئولیت ریاست گروه نیز یک سال یک بار به صورت چرخشی به اعضا واگذار می‌شود.

مساحت کشور‌های عضو بریکس مجموعاً ۳۹.۷۴۶.۲۲۰ کیلومتر مربع (۱۵.۳۴۶.۱۰۰ مایل مربع) و جمعیت کل حدود ۳.۲۱ میلیارد، یا حدود ۲۶.۷ درصد از سطح زمین و ۴۱.۵ درصد از جمعیت جهان است. برزیل، روسیه، هند و چین جزو ده کشور بزرگ جهان از نظر جمعیت، مساحت و تولید ناخالص داخلی هستند. در سال ۲۰۲۲، این پنج کشور حدود ۲۶.۲ درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده اند.
در حال حاضر دو کشور عضو بریکس، عضویت دائم شورای امنیت را دارند و سه کشور دیگر داعیه عضویت دائم در شورای امنیت و اصلاح ساختار‌های سیاسی و مالی جهانی را دارند.

کشور‌های عضو بریکس

برزیل، روسیه، هند و چین اعضای موسس این گروه هستند. آفریقای جنوبی (South Africa)، کوچک‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین اقتصاد عضو این گروه در سال ۲۰۱۰ به جمع آنها پیوست و در نتیجه با اضافه شدن حرف S، نام گروه به «بریکس» تغییر کرد. در ادامه کشورهای جدید به عضویت بریکس در آمدند که مهم‌ترین آن‌ها ایران و عربستان بود. در مجموع همه اعضای بریکس به شرح زیر است:

روسیه

چین

برزیل

هند

آفریقای جنوبی

ایران

اتیوپی

امارات

عربستان

مصر

دلایل اهمیت بریکس

علاوه بر ۱۰ عضو اصلی، حدود ۱۷ کشور درخواست رسمی خود را برای عضویت در بریکس ثبت کرده‌اند.

گفته می‌شود ۱۵ کشور نیز علاقه‌مندی خود را برای عضویت در بریکس اعلام کرده‌اند.

کشور‌های بریکس درمجموع حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.

حدود یک‌چهارم تولید ناخالص ملی جهان متعلق به اعضای بریکس است.

اعضای این گروه نزدیک به یک‌سوم خاک دنیا را تشکیل می‌دهند.

کشور‌های عضو بریکس حدود ۲۶‌درصد از اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند.

کشور‌های عضو بریکس از مهم‌ترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در سطح جهان به شمار می‌روند.

کشور‌های عضو «بریکس‌پلاس» حدود ۴۰ درصد از تولید جهانی نفت را در اختیار دارند.

اعضای بریکس حدود ۲۵ درصد از صادرات مواد خام را به نام خود ثبت کرده‌اند.

نزدیک به ۳۰ درصد از ذخایر سنگ آهن جهان متعلق به اعضای بریکس است.

حدود ۲۱ درصد از ذخایر طلای جهان متعلق به کشور‌های عضو بریکس است.

بیش از ۵۰ درصد از ذخایر گاز جهان در کشور‌های عضو بریکس قرار دارد.

بیش از ۳۰ درصد از منابع آب جهان در کنترل اعضای بریکس است.