غلامرضا تختی در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۰۹ در شهر تهران متولد شد و در تاریخ ۱۷ دی ۱۳۴۶ از دنیا رفت. وی مشهور به لقب «جهان پهلوان» است که بخاطر سالها ورزش قهرمانی در رشته کشتی و کسب افتخارات فراوان برای وی انتخاب شد. او عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران و یکی از فعالان سیاسی زمان پهلوی بود. غلامرضا تختی در جنوب تهران متولد شد.
«رجب خان» (پدر تختی) متولد ۱۲۷۵در محله دروازه غار تهران و مادرش از خانواده سنتی تهران بود. با تبدیل شدن وی به یک «قهرمان ملی»، گاه داستانهایی دربارهٔ او گفته میشود که لزوماً صحت تاریخی ندارند. در ایران از تختی به عنوان «جهانپهلوان» یاد میشود. کتابهای زیادی در وصف او تألیف شدهاست، فیلمی سینمایی در مورد وی ساخته شده، حتی تندیسی از وی ساخته شده و در میدان تجریش در شهر تهران نصب شدهاست. به افتخار او هر ساله به بهترین کشتیگیران ایران «جایزه غلامرضا تختی» اهدا میشود.
تختی در ۳۰ بهمن ۱۳۴۵ با شهلا توکلی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج پسری به نام بابک بود که در ۱۱ شهریور ۱۳۴۶ به دنیا آمد. یکی از جاهایی که تختی همیشه میرفت، گلفروشی رز نزدیک چهارراه تختجمشید (طالقانی کنونی) بود. این گلفروشی هنوز هم هست. تختی گلهای باغچه خانهاش را میچید و دسته میکرد و میبرد گلفروشی رز که فروش برود. اما هربار که گذرش به آنجا میافتاد، مردم دور و برش را میگرفتند و با او گرم حرف زدن میشدند. تختی هم میخواست مهربانی آنها را جبران کند. همین بود که از دهتا دسته گل، یک دسته هم به گلفروشی نمیرسید.
سال ۱۳۹۷ بود که شورای اسلامی شهر تهران، تملک این ۲ بنا را با هدف زنده نگه داشتن یاد و خاطره تختی تصویب کرد و شهرداران مناطق ۱۱ و ۱۲ مکلف شدند نسبت به اجرای این مصوبه اقدام کنند. این در حالی است که به گفته «حجت نظری»، عضو شورای اسلامی شهر تهران متاسفانه تاکنون اقدامی در این باره انجام نشده است. او میگوید: «در حالی که قرار بود پیرو مصوبه بودجه سال ۱۳۹۷ شهرداری تهران، مجموعا ۳۵ میلیارد ریال برای تملک زورخانه پولاد و خانه پدری تختی اختصاص یابد، متاسفانه تاکنون اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.»
او با اشاره به وضعیت نامطلوب خانه پدری تختی در محله تختی واقع در منطقه ۱۲ و زورخانه پولاد در خیابان وحدت اظهار میدارد: «بی توجهی به این بناهای ارزشمند موجب شده تا شاهد تغییر کاربریهای آنها باشیم. زورخانه به سالن بیلیارد تبدیل و خانه پدری مرحوم تختی به تریکو بافی تبدیل شده است.»
از نام تختی در زادگاهش حفاظت میکنیم
«محمدجواد حقشناس»، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران نیز در اینباره میگوید: «خانه قدیمی پدر تختی و زورخانه پولاد از ماهیت تاریخی و فرهنگی خود دور شدهاند، این در حالی است که هر ۲ بنا قابلیت تبدیل شدن به موزه فرهنگی و ورزشی را دارند.»
او ادامه میدهد: «در حال حاضر، ۱۵ معبر در شهر تهران به نام مرحوم غلامرضا تختی است و شورای شهر میکوشد نام تختی را در محله و زادگاه قدیمی او یعنی در منطقه ۱۲ حفظ کند.»
وضعیت زورخانه پولاد دلمان را میسوزاند
حفظ و نگهداری یاد و خاطره تختی یکی از خواستههای اهالی ساکن در مناطق ۱۱ و ۱۲ است. «اسماعیل مظفری»، یکی از اهالی محله فروزش میگوید: «زورخانه پولاد به عنوان یکی از زورخانههای قدیمی شهر به نام جهان پهلوان تختی است، اما این مجموعه امروز به سالن بیلیارد تبدیل شده استکه هیچ ربطی به ورزش زورخانهای، کشتی و فرهنگ پهلوانی ندارد و این وضعیت دل ما را می سوزاند.»
او با اشاره به علاقهمندی اهالی محله ساکن در خیابان وحدت اسلامی به ورزش باستانی و کشتی میگوید: «بیشتر قدیمیهای این محله در زورخانه پولاد به عشق تختی ورزش کرده اند و قد کشیدهاند. در حالی که امروز چشم حسرتمان به احیای این زورخانه خشک شده است.»
«رسول فدودی»، یکی دیگر از اهالی محدوده خیابان وحدت اسلامی درباره زورخانه پولاد میگوید: «حفظ و احیای این زورخانه و بهرهگیری از آن در راستای ترویج فرهنگ جوانمردی بین نوجوانان و جوانان محله و با توجه به سایه آسیبهای اجتماعی موجود در محله، یکی از واجبات بود. اما متاسفانه به هیچ وجه به این مسائل توجه نمیشود. در شان تختی نیست که مکان منتسب به او در چنین شرایطی باشد.»
چراغی در راه آهن روشن است
برخلاف آنچه برای زورخانه پولاد و خانه قدیمی تختی در مناطق ۱۱ و ۱۲ رخ داده است، چراغ سالن کشتی «راه آهن» در محله راه آهن هنوز روشن است و علاقهمندان این رشته ورزشی به عشق تختی راهی آن میشوند. «علیاصغر فراهانی»، دبیر شورایاری محله راه آهن، درباره این مجموعه میگوید: «پس از تختی چراغ این سالن خاموش نشد و بچه محلهای ما هنوز به عشق آقا تختی از کودکی راهی این باشگاه میشوند.»
او میگوید: «تختی برای نوجوانان و جوانان منطقه ۱۱ یک اسطوره است و همواره کوشیدهاند با الگوگیری از این پهلوان، راهش را ادامه دهند.»
تختی رستم ایران بود
از دوستان قدیمی تختی که با او همدوره بودهاند، تعداد اندکی ماندهاند. «ابوالفضل حسینپور»، یکی از این ورزشکاران قدیمی است. نام تختی که میآید لبخندی بر لبش مینشاند و میگوید: «تختی رستم ایران بود» و ادامه میدهد: «هر جا مردم نیاز به کمک داشتند، تختی پای ثابت کار بود. از زلزله «بوئین زهرا» گرفته تا کمک به نیازمندان شهر.»
برایمان خاطرهای از زلزله بوئین زهرا ورایت میکند: «زلزله بوئین زهرا، خیلی تختی را ناراحت کرد آنقدر که یک روز همه دوستان و قهرمانان کشتی را در بلوار کشاورز جمع کرد و با وانتی که کیهان ورزشی در اختیار او گذاشته بود، در شهر به جمعآوری کمکهای مردمی پرداخت. ۲ روز تمام این کار طول کشید. راننده وانت پشت بلندگو فریاد میزد: «مردم شهر، جهان پهلوان دست نیاز به سوی شما دراز کرده است.» هرکس نام تختی را می شنید، هرآنچه در توان داشت، کمک می کرد.»
تختی در چهار راه ولیعصر (عج) گل فروشی میکرد
«خسرو معتضد»، تاریخدان هم خاطرهاش را با تختی، از یک مغازه گل فروشی روایت میکند که تختی در آن کار میکرد. او میگوید: «دورانی که تختی در چهار راه ولیعصر (عج) گل فروشی داشت، من دانشجوی رشته تاریخ و جغرافیا بودم. همیشه میدیدم که پهلوان بزرگ و متواضع ایران در رشته کشتی، هر روز گلها را در وانت قرار میداد تا به مقصدشان برسد. من هر وقت از مقابل گل فروشی او رد میشدم به گرمی سلام و علیک میکرد، آن دوران تختی برای ما خیلی ارزشمند بود و دوست نداشتیم او را جز در صحنههای قهرمانی و ورزشی، مشغول کار دیگری ببینیم. برای همین وقتی می دیدم مانند یک کارگر در این گل فروشی کار می کند، دلم می گرفت.»
دوستداران تختی چشم انتظارند تا هر چه زودتر اقدام جدی شهرداری تهران برای تعیین تکلیف وضعیت خانه پدری و زورخانه پولاد را شاهد باشند تا فرهنگ قهرمانی و پهلوانی در محلههای جنوب شهر جان دوباره بگیرد.
منبع: رکنا