قتل‌عام در مدرسه

روزنامه سازندگی نوشت: پس از انتشار بیانیه مشترک آمریکا، قطر و مصر در مورد توافق بر سر نهایی کردن مذاکرات آتش‌بس در غزه و ابلاغ آن به حماس و اسرائیل، موج گسترده‌ای از حمایت‌های سیاسی در این خصوص به راه افتاد. کشور‌های عربی به صورت جداگانه با صدور بیانیه رسمی از این اقدام حمایت کردند و آن را یک گام مثبت برای خاتمه جنگ از حیث سیاسی دانستند. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا از زبان جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی این بلوک سیاسی- اقتصادی به تمامی طرف‌ها اعلام کرد که به صورت کامل از این مذاکرات حمایت خواهد کرد و در این راستا برخی از مقامات اروپایی مانند امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه همچنین شارل میشل، رئیس شورای اروپا به انضمام اورزلا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا از بیانیه و فراخوان آمریکا، مصر و قطر برای توافق بر سر آتش‌بس در غزه حمایت کردند.

اینکه کشور‌های عربی و اروپایی طرحی که آمریکا ستون فقرات آن را طراحی کرده است را مورد تایید قرار می‌دهند و به‌نوعی از دو طرف جنگ، یعنی حماس و اسرائیل می‌خواهند که به روند فعلی جنگ خاتمه دهند، موضع جدید به حساب نمی‌آید و اساساً نمی‌توان آن را یک تحول شگرف درخصوص جنگ غزه دانست، اما مساله آتش‌بس غزه و عزم ایالات‌متحده به عنوان قوی‌ترین و اصلی‌ترین حامی اسرائیل، زمانی اهمیت پیدا می‌کند که منابع کاخ سفید هم صراحتاً به این موضوع اشاره دارند که فشار‌های واشنگتن باعث شده تا اسرائیل و نتانیاهو به ریل اصلی مذاکره بازگردد؛ به گونه‌ای که دفتر نتانیاهو پس از انتشار بیانیه و فراخوان آمریکا، مصر و قطر اعلام کرد که تل‌آویو هیاتی را برای شرکت در این مذاکرات اعزام خواهد کرد.

این مواضع نتانیاهو برای برخی از تحلیلگران سیاسی در اسرائیل نوعی پیام مثبت قلمداد می‌شود، اما بسیاری از مفسران و ناظران بین‌المللی و منطقه‌ای می‌دانند که نتانیاهو با این اقدامات صرفاً به دنبال آن است تا بتواند در حوزه سیاسی با کارشکنی‌های متعدد و مخابره پیام‌های ضدونقیض، فرصتی را برای پیشروی نظامی در غزه و ریشه‌کن کردن حماس به دست بیاورد که خروجی همین تفکر روزبه‌روز غیرنظامیان زیادی را به کام مرگ می‌کشاند.

آخرین نمونه خروجی این تفکر را می‌توان بامداد شنبه در مرکز غزه مشاهده کرد. براساس اعلام خبرگزاری رسمی فلسطینی (وفا)، نیروی هوایی ارتش اسرائیل با شلیک سه موشک هوا به زمین مدرسه التابعین در محله الدراج واقع در غزه را مورد هدف قرار داد. به استناد داده‌های رسانه‌ای منتشر شده از سوی رسانه‌های محلی و خارجی در این مدرسه حدود ۴ تا ۵ هزار نفر از آوارگان فلسطینی اسکان داشته‌اند و چیزی حدود ۱۰۰ نفر کشته و ده‌ها نفر نیز زخمی شده‌اند.

 این درحالی است که مقامات امدادی در غزه اعلام کرده‌اند که به دلیل تجمیع جمعیت در این مدرسه، ممکن است میزان کشته و زخمی‌ها افزایش پیدا کند و حتی اعلام شده که به دلیل حجم بالای کشته‌ها و خرابی‌های ناشی از برخورد موشک‌های اسرائیل نمی‌توانند اجساد را شناسایی کنند و حتی برخی از آنها دارای سوختگی هستند و باید تشخیص هویت شوند. از سوی دیگر، دفتر رسانه‌ای دولتی در غزه اعلام کرده که حملات اسرائیل در زمانی انجام شد که این آوارگان درحال ادای نماز صبح خود بودند که همین موضوع هم منجر به افزایش شدید تعداد تلفات انسانی شده است. رویترز به نقل از یک منبع امدادی در غزه اعلام کرده که پزشکان هنوز نتوانسته‌اند به همه اجساد دسترسی پیدا کنند که نشان می‌دهد عمق و گستره کشتاری که توسط اسرائیل رخ داده بیش از حد سطحی است که گزارش شده است.

مخدوش کردن آتش‌بس

در مورد این اقدام اسرائیل واکنش‌های زیادی رخ داده که مهم‌ترین آنها مربوط به فرانچسکا آلبانیز، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور فلسطین است. او اعلام کرد: «اسرائیل در بحبوحه بی‌تفاوتی تمامی ملت‌های متمدن با سلاح‌های آمریکایی و اروپایی، اقدام به کشتار فلسطینی‌ها در غزه می‌کند که آخرین آن کشتار مدرسه التابعین است و به وضوح درحال تماشای یک نسل‌کشی علیه فلسطینیان هستیم». آلبانیز همچنین گفت که به همراه دیگر کارشناسان سازمان ملل، تشدید خشونت در منطقه و آخرین دور عملیات کشتار‌ها و ترور‌های غیرقانونی از لبنان تا ایران را محکوم می‌کنیم و خواستار انجام تحقیقات مستقل، شفاف و پاسخگویی اسرائیل شد. به باور گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور فلسطین، این اقدامات اسرائیل بدون شک می‌تواند مصداق بارز ایجاد مداخله در صلح و به بن‌بست کشیدن آتش‌بس غزه تلقی شود.

علاوه بر این، دفتر آیت‌الله سیدعلی سیستانی در عراق هم به این حملات اسرائیل واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای هدف قرار دادن مدرسه التابعین در غزه را جنایتی هولناک خطاب کرد. از سوی دیگر حماس، دفتر سیاسی انصارالله یمن، وزارت خارجه سوریه، مصر، اردن، قطر، لبنان، عربستان سعودی، محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق با صدور بیانیه‌ای این اقدام اسرائیل علیه غیرنظامیان را کشتار‌های خونین دانسته و آن را محکوم کردند.

آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد، روایت اسرائیل از هدف قرار دادن این مدرسه است که غیرنظامیان زیادی در آن به عنوان آواره به آن پناه برده بودند. ارتش اسرائیل با انتشار بیانیه‌ای به این موضوع اشاره کرده که براساس اطلاعاتی که در اختیار آنها بوده، حدود ۲۰ نفر از اعضای ارشد حماس در مدرسه التابعین فعالیت می‌کردند و این مدرسه به یک مجتمع برای فعالیت نظامی و آموزش مردم توسط حماس و جهاد اسلامی تبدیل شده بود که مورد هدف قرار گرفت». ارتش اسرائیل در ادامه بیانیه خود مدعی شده که اعداد و ارقام منتشر شده در اخبار به نوعی بیش از میزان واقعی تلفات است».

اینکه در غزه و در مدرسه التابعین چه می‌گذرد و آمار دقیق کشته و زخمی‌ها چقدر بوده، موضوعی است که به زودی مستندات آن می‌تواند از سوی مقامات محلی در غزه منتشر شود، اما آنچه در این راستا باید زیر ذره‌بین قرار بگیرد این است که چنین اقدامی در غزه اساساً تازه نیست و در گذشته هم مدارس و بیمارستان‌ها و حتی مراکز درمان محلی زیادی مورد هدف قرار گرفته است، اما مساله اینجاست که اسرائیل درحال اجرای یک سناریو تکراری در غزه است. با نگاهی به منحنی تحولات جنگ غزه که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون ادامه دارد به وضوح می‌توان فهمید که اوضاع‌واحوال در غزه به‌گونه‌ای است که اسرائیل در مدت ۱۰ ماه گذشته صرفاً قصد داشته تا به هر نحوی که می‌تواند حماس و عناصر آن را مورد هدف قرار دهد و به نوعی ترور علنی را روی میز ارتش و وزارت جنگ قرار داده است.

اینکه اسرائیل در طول دو هفته عملیات‌های پهپادی خود علیه حزب‌الله لبنان (جبهه شمال) و حماس (جبهه جنوب) افزایش می‌دهد و در این راستا، تعدادی از فرماندهان این جریان‌های را مورد هدف قرار می‌دهد به خوبی نشان از آن دارد که نتانیاهو و تیم وی اساساً هیچ عزم جدی سیاسی برای به ثمر نشستن مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرای خود ندارد. تئوری دیگر این است که اسرائیل در وضعیت کنونی می‌داند که فشار ایالات‌متحده و جامعه ملل می‌تواند توافق آتش‌بس را عملیاتی کند و به همین دلیل تا آخرین لحظه دست از ترور برنمی‌دارد.

اما نکته آخر این است که ادعای اسرائیل در مورد مخفی شدن یا حضور عناصر حماس و جهاد اسلامی در مدرسه التابعین در گذشته و توسط ایالات‌متحده هم مطرح شده بود، با این تفاوت که ارتش آمریکا در سال‌هایی که در افغانستان حضور داشت، دائماً مدعی می‌شد که طالبان و القاعده تسلیحات و عناصر خود را در مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها پنهان کرده و با همین استدلال حجم گسترده‌ای از عملیات‌های پهپادی را علیه این اماکن انجام داد که به کشته شدن هزاران غیرنظامی انجامید و حالا همین پرونده زیر ذره‌بین قضات دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) قرار گرفته است. امری که در مورد اسرائیل و حملات گاه و بیگاه آن به مدارس و به صورت کلی مناطق غیرنظامی غزه هم صدق می‌کند.