«خروس کاسپین»؛ بزرگترین کبک ایران که آوازی ترسناک و آخرالزمانی دارد

«کبک دری» یا «خروس کاسپین» (Caspian Snowcock) با نام علمی (Tetraogallus caspius) یک پرنده از خانواده قرقاولان از راسته پرندگان است. این پرنده در کوه‌های شرق ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و سراسر رشته کوه‌های البرز شمال ایران و زاگرس یافت می‌شود. 

به گزارش زی‌سان به نقل از راز بقا، کبک دری در ارتفاعات ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متری در زمین‌های سنگی با مقداری بوته‌های کوهستانی تولید مثل می‌کند. این پرنده در زمین لانه می‌کند و ۶ تا ۹ تخم مایل به سبز می‌گذارد که فقط توسط ماده جوجه کشی می‌شود. رژیم غذایی این کبک از دانه‌ها و مواد گیاهی تشکیل شده است. در صورت عدم تولید مثل دسته‌های کوچکی را تشکیل می‌دهد.

طول این کبک از ۵۸ تا ۶۳ سانتی‌متر، طول بال‌ها بین ۹۵ تا ۱۰۵ سانتی‌متر و وزن آن ۱.۸ تا ۲.۹ کیلوگرم است. پر‌های آن با رنگ‌های خاکستری، قهوه ای، سفید و سیاه طرح ریزی شده، اما این کبک از هر فاصله‌ای خاکستری کم رنگ به نظر می‌رسد. سینه خاکستری کم رنگ، گلو و لکه سفید در کنار، گردن سفید و پشت گردن خاکستری تیره است.

هنگام پرواز، این پرنده محتاط پر‌های پرواز و زیر دم سفید خود را نشان می‌دهد. پر‌های نر و ماده شبیه هم هستند، اما جوجه‌ها کمی کوچکتر و از نظر ظاهری کدرتر هستند. سه نژاد وجود دارد که در نوع پر‌ها متفاوت هستند و از غرب به شرق رنگ پریده‌تر می‌شوند.

«کبک دری» آواز سوت‌مانند مهیبی دارد، مبهم مانند فرفری اوراسیا، سووووو-لووووو-لییییی. تفاوت آن با کبک قفقازی در این است که افت صدای‌اش در انتهای آوازاش را ندارد. صدا‌ها شامل قدقد‌های بلند و حباب‌دار باک – باک – باک – باک - برررررررررر است. صدای این کبک کاملا مهیب و آخرالزمانی و بعدی ترسناک دارد و تمرکز بر این صدا لرزه به اندام هر انسانی می‌اندازد. 

به گزارش راز بقا؛ «کبک دَری» یا به تعبیری دیگر «خروس کاسپین» را می‌توان در ارتفاع ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متری در رشته کوه‌های البرز و زاگرس یافت. این پرندگان باهوش و محتاط توانایی راه رفتن ماهرانه، دویدن سریع بین صخره‌ها و فرار از خطرات و شکارچیان را دارند. کبک خزری که به عنوان بزرگترین کبک ایران شناسایی شده، دارای نقش‌های رنگی متمایز بر روی صورت خود با پشت و تاج خاکستری و خط چشمی پهن سفید است. آنها خیلی اجتماعی نیستند و بیشتر در گروه‌های خانوادگی کوچک در بالای کوه‌ها آواز می‌خوانند.

ویژگی‌های کبک دری

نر و ماده این پرنده بسیار شبیه هم هستند، اما فقط پرنده نر بزرگ‌تر و دارای یک برامدگی سیخک‌مانند روی تارسوس‌هاست. این پرندگان البته تغییرات فصلی ندارند و تفاوت پرنده بالغ با جوجه به لحظا رنگ این است که بالغ دارای روتنه‌ی خاکستری با نوار‌هایی از خال‌های بلوطی در پشت و رگه رگه‌ی طولی به همین رنگ در پهلوست. 

این کبک؛ طرح صورتی مشخصی در قالب تارک سر و پس گردن خاکستری، گلو و نوار چشمی پهن سفید و نوار‌های خاکستری پررنگی در دو طرف گردن دارد. سینه این پرنده خاکستری، اما کمرنگ است همراه با لکه‌های سیاه. دو سوم طول شاهپر‌های اولیه و تعدادی از شاهپر‌های ثانویه سفید و نوک آنها تیره است و در پرواز به شکل لکه سفید بزرگی دیده می‌شود. در هنگام پروازز کبک دری دم این پرنده قهوه‌ای مات است در حاشیه بلوطی و پوشپر‌های زیر آن سفید است. در پرنده ماده بدن کمرنگ‌تر از نر است. پرنده نابالغ نیز شبیه ماده است بیشتر، ولی مات‌تر و البته الگوی سر و گردن آن نیز نامشخص‌تر است. 

این پرنده از برگ و میوه و ساقه و ریشه درختان تغذیه می‌کند. بیشتر در ارتفاع ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متری مناطق کوهستانی و در حد فاصل برف‌های دائمیی و مرز رویش درختان زندگی می‌کند و تلاش می‌کند از این مرز پایین‌تر بیاید. کوهستان‌های با شیب تند و با پوشش‌های بوته‌اتی و علفی پرتگاه‌ها و دره‌های عمیق و دارای لکه‌های برفی زیستگاه اصلی کبک دری است. 

کبک دری بسیار محتاط است و اصلا اجتماعی نیست و اغلب می‌توان آن را در دسته‌های کوچک دید. بیشتر راه می‌رود و با سرعت بین تخته‌سنگ‌ها می‌دود و در هنگام مواجهه با خطر یا به سوی ارتفاعات بالا می‌دود یا به سمت پایین پرواز می‌کند و دم خود را به نحوی که پوشپر‌های سفید زیر دمش آشکار شود بالا نگه می‌دارد. 

تولید مثل کبک دری یا خروس کاسپین

به گزارش راز بقا؛ دوره زاد و ولد این پرنده ایرانی اواخر فروردین ماه شروع می‌شود و کاملا تک‌همسر است. آشیانه‌اش را با علوفه و خز و پر در گودال‌های کم عمق در مناطق باز و روی زمین و یا پناه صخره‌ها، بوته‌ها یا شکاف سنگ‌ها بنا می‌کند. بین ۶ تا ۸ و گاهی ۱۰ تخم می‌گذارد. تخم‌ها حالت بیضی شکل صاف و صیقلی به رنگ نخودی مایل به کرم با خال‌های قهوه‌ای مایل به قرمز و به ابعاد ۴۵ در ۶۵ میلیمتر است؛ و دوره تفریخ تخم‌ها حدود ۳۰ روز طول می‌کشد. جوجه‌ها کاملا پوشیده از کرک و مستقل از والدین هستند. طبیعتا در روز‌های اول در اطراف آشیانه می‌مانند و کم کم به سوی ارتفاعات بالاتر می‌روند. در طول فصل زمستان و در هوای سرد به صورت دسته‌ای دور هم جمع می‌شوند.