زیسان: نامزدهای اصلی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در فاصله چهار روز تا رایگیری از طرح وعدههای بزرگ و محیرالعقول خودداری کرده، اما نامزدهای با شانس پایینتر انواع وعدههای پوپولیستی و رویایی را مطرح کردهاند. قاعده برخی نامزدها سنگ مفت، گنجشک مفت بوده و شاید، چون میدانند تا آخر نمیمانند، هر چه دل تنگشان میخواهد میتوانند بگویند.
به گزارش «زیسان»، طرح وعدههای بزرگ در انتخابات ریاست جمهوری از دیرهنگام یک رسم بوده و هر دوره مورد توجه رسانهها و افکار عمومی قرار گرفته است. در جریان انتخابات چهاردهم ریاست جمهوری نیز این قاعده مرسوم ادامه داشته و دارد. در ادامه نوشتار حاضر با ۱۰ مورد از وعدههای رویایی یا به روایت عامیانه توخالی کاندیداهای ریاست جمهوری پرداخته میشود.
جنجالیترین وعده انتخاباتی را در میان تمامی نامزدها علیرضا زاکانی درباره پرداخت یارانه طلایی داده است. او طی دو هفته گذشته در تریبونهای مختلف طرح خود این چنین توجیه کرده است:
«در حوزه رفع نیاز مردم، اولویت را سبد رفاه قرار دادیم. توزیع عادلانه یارانه طلا برای همه در همین زمینه است. همه مردم مبتنی بر شرایط فعلی مصرف انرژی در کشور در طول سال تا ۶ گرم یارانه طلا یعنی معادل اعتباری آن را دریافت خواهند کرد که از آسیب تورم در امان است و ارزشش کم نمیشود. زاکانی میگوید که به هر خانواده سه نفره معادل اعتبار ۲۰ گرم طلا در سال یارانه داده میشود. به گفته او، یک خانوار پنج نفره ۱۱۰ میلیون در سال یارانه دارد و اعتباری به میزان طلا به آنها داده میشود که مصون از تورم است.»
این وعده زاکانی مورد انتقاد جدی بسیاری از اقتصاددانان قرار گرفته است. آنها این طرح را غیرقابل اجرا و خارج از توان مالی دولت ارزیابی کردهاند.
نامزدها منتسب به جریان انقلاب یا همان اصولگرایان از ورود به طرح اینترنت و فیلترینگ امتناع کردهاند، اما مصطفی پورمحمدی و مسعود پزشکیان در این زمینه وعده بزرگی را مطرح کردهاند که اجرای آن بسیار دشوار است. برای اولین بار، مصطفی پورمحمدی، در ۲۴ خرداد در میزگرد سیاسی صدا وسیما تاکید کرد: امروز اینترنت مانند آب است برای زندگی. وی با بیان اینکه تلاش میکنم در کوتاهترین مدت به موضوع وی پی انها و فیلترینگ خاتمه دهم، تصریحکرد: این فیلترینگ در شان این مردم بزرگ نیست، در انتخاب وزیر ارتباطات بسیار با دقت و وسواس عمل خواهم کرد. او در ادامه نیز وعده داده در صورت رسیدن به پاستور پیامرسانهای خارجی آزاد بگذارد یا اصطلاحا فیلترینگ را بر دارد. او از نتیجه اصلی فیلترینگ که گسترش استفاده از VPN و گردش مالی سنگین این حوزه است انتقاد کرده و همین موضوع را دلیلی برای مقابله با فیلترینگ میداند.
مسعود پزشکیان نیز گفته است: «اینترنت را باید آزاد کنیم. من اگر انتخاب شدم جلوی فیلترینگ خواهم ایستاد و کسب و کارهای تعطیل شده را بازیابی خواهم کرد.»
وعده پورمحمدی و پزشکیان برای رفع فیلترینگ تا حدود زیادی غیر واقعی و بدون توجه به ساختار قانون در این حوزه است. واقعیت امر این است که قوه مجریه میتواند در این زمینه گامهایی جدی بر دارد، اما در نهایت نمیتواند تصمیمگیرنده اصلی باشد.
دیگر وعده عجیب را در میان نامزدها باز هم علیرضا زاکانی سر داده است. او گفته: «روزی ۱۲۰ تن گوشت توزیع میکنیم و آن را افزایش میدهیم. با نرمافزارهای موبایلی به اندازه نیاز مردم درب منزل به آنها تحویل خواهیم داد. از ۷ تا ۸ ماه پیش با دولت این موضوع را مطرح کردیم و زیرساختهای آن از سال گذشته آماده بود. بنا بود این ماه رئیسجمهور شهید طرحهای مدیریت شهری برای تامین و توزیع نیازهای مردم را افتتاح کنند.»
این وعده نیز سر و صدای زیادی را در میان رسانهها و فضای مجازی به پا کرد. بسیاری این طرح را بدون پشتوانه و صرفا نوعی وعده پوپولیستی ارزیابی کردند که هیچ سنخیتی با وظایف اجرایی دولت ندارد. و برخی نیز آن را توهین به مردم قلمداد کردند
زاکانی در مقام ستاره برتر طرح وعدهها عجیب در متینگها مختلف خود از وعده تک نرخی کردن بنزین هم پرده برداشت. او میگوید: محاسبات ما این بود که باید بنزین را تکنرخی کنیم، تمام معادلاتمان هم با ۱۵۰۰ تومان بسته شده است. دولت ممکن است چیزی بالغ بر ۲۰ تا ۳۰ همت ضررکند، ایرادی ندارد.
این وعده زاکانی به اندازهای عجیب بود که حتی صدای رسانههای اصولگرا را نیز در آورد. همه با اجماع این طرح را عامل ورشکستگی دولت و غیر قابل پشتوانه و اجرا ارزیابی کردند.
قاضیزاده هاشمی نیز در کنار علیرضا زاکانی وعدههایی عجیب را مطرح کرده است. یکی از این وعدهایگان کردن بیمه برای کودکان زیر هفت سال و البته در ادامه ۱۵ سال، زنان باردار و پدربزرگها و مادربزرگها است. این وعده از دید ناظران غیرقابل اجرا و موجب تحمیل بار مالی سنگینی بر دولت ارزیابی شده است.
قاضیزادههاشمی نیز در یکی دیگر از وعدههای عجیب خود در جریان مناظره دوم وعده داد اگر رئیسجمهور شود، حداقل یکی از اعضای خانواده را شاغل خواهد کرد! وعدهای که مشخص نشد نقش سایر افراد خانواده در اشتغال را چگونه تبیین خواهد کرد. آیا برای اشتغال باید خانواده در نظر گرفته شود یا افرادی که در سن اشتغال قرار دارند. اساسا حمایت دولت از اشتغال حداقل یک عضو خانواده به صورت دستوری در نوع خود از وعدههای عجییب است.
مصطفی پورمحمدی نیز در این انتخابات طرحی عجیب را مطرح کرده است. او طرحی درباره توزیع رایگان بنزین داده است. البته این طرح ناظر به انتقادی است که از وضعیت پرداخت یارانهها دارد. این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری گفته است" مطمئن هستم با مدیریت خوب در یارانه سوخت و انرژی که متاسفانه در ۱۵ یا ۱۶ سال گذشته در دو طیف مدیریتی جناحی نتوانستیم آن را سامان بدهیم و پرت عظیم انرژی داریم، ما میتوانیم میانگین از میزان سوخت در اروپا بگیریم و آن را به مردم مجانی بدهیم. یک شاخص و مدل داریم باقی مانده آن را میتوانیم یک تسهیلات دیگر مانند کمک به بهداشت و آموزش ارائه بدهیم.
سعید جلیلی نیز در مناظره دوم وعده داد به مردم سبد غذایی خواهد دارد. در توضیح این طرح نیز گفت: طرح سبد غذایی هم داریم که ۱۳ قلم کالای غذایی را باید در اختیار مردم قرار داد که یک حداقلی است در نظام سلامت. هر چند جلیلی پیرامون چگونگی اجرای این طرح و منابع آن توضیحی ارائه نکرده، اما ناظران اقتصادی طرح چنین وعدهای را پرهزینه ارزیابی کردهاند.
محمد باقر قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم دست به عصا گام برداشته و از طرح وعدههای بزرگ خودداری کرده است. با این وجود همچنان او دو وعده بزرگ را مطرح کرده است که مورد انتقاد ناظران حوزه اقتصادی قرار گرفته است. او در توجیه ایجاد یک سپر حمایتی برای مردم از ایجاد رفاه کارت سخن گفت. او وعده داد با این کارت مشکلات درمان و معیشت و تامین کالاهای اساسی را تضمین میکند. اینکه تنها یک کارت بتواند همه مشکلات را رفع کند، بسیار رویایی به نظر میرسد
یکی دیگر از وعدههای بزرگ قالیباف در ارتباط با خانهدار کردن کارگران در ۷ سال بود. او وعده داده در دولت خدمت و پیشرفت، حقوق کارکنان دولت، بازنشستگان و حداقل دستمزد کارگران و مستمری افراد مشمول نهادهای حمایتی به میزان تورم سالانه به علاوه رشد اقتصادی افزایش خواهد داد. او در وعدهاش میگوید: کاری میکنیم تا یک کارگر با درآمد ۷.۵ سال خودش بتواند خانه بخرد.
طرح این وعده در شرایطی بوده که فاصله خانهدار شدن کارگران نسبت به درآمدشان در صوت صرف نکردن هیچگونه هزینهای در شهری همانند تهران به یک قرن (۱۰۰ سال) و در شهرستانها به چند ۱۰ سال رسیده است. حالا مشخص نیست که قالیباف چگونه میخواهد قیمت مسکن را کم کند و درآمد را آن قدر افزایش دهد که ۷ ساله یک کارگر بتواند مسکن بخرد.
قاضی زاده هاشمی در یکی دیگر از وعدههای بزرگ خود گفت: وزیر آموزش و پرورش را با رای معلمان انتخاب خواهد کرد. این وعده شاید به اندازه همان وعده حل مشکل بورس در سه روز او در سال ۱۴۰۰ عجیب بود. اساسا مکانیزم تعیین شده در قانون اساسی برای تعیین وزرا چنین امکانی را به رئیس جمهور نمیدهد که یک وزیر را با رای اعضای زیر مجموعه آن وزارتخانه تعیین کند. در واقع، اساسا مکانیزمی برای رایگیری معلمان سراسر کشور وجود ندارد. اگر هم این مکانیزم تعریف شود، خود یک مثنوی صد من است.