جهان در خطر: تنها راه جلوگیری از همه‌گیری‌های حیوانی چیست؟

راز بقا: نقشه راه پیشگیری از بیماری همه گیر، که در ۲۶ مارس در مجله “Nature Communications” منتشر شد، توصیه می‌کند از مکان‌هایی که حیوانات در آن غذا می‌خورند و استراحت می‌کنند، محافظت یا احیا شود و برخورد انسان با حیات وحش در مناطق توسعه‌یافته‌تر به حداقل برسد.

به گزارش راز بقا، شیوع بیماری‌های عفونی ناشناخته قبلی، مانند کووید-۱۹ یا اچ‌آی‌وی، زمانی ایجاد می‌شود که ویروس از حیوانی به انسان منتقل شود. به این انتقال «سرریز مشترک بین انسان و دام» می‌گویند. حیوانات وحشی که به دلیل کمبود غذا یا از دست دادن زیستگاه تحت فشار قرار می‌گیرند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های ویروسی می‌شوند و حتی ممکن است ویروس‌های بیشتری را دفع کنند.

حفاظت از جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دیگر فضا‌های طبیعی قبلاً به‌عنوان روشی مقرون‌به‌صرفه برای جلوگیری از بیماری‌های همه‌گیر مطرح شده است.

توصیه‌های جدید برای کاهش سرریز‌ها (که توسط یک تیم بین‌المللی متشکل از زیست‌شناسان، بوم‌شناسان و کارشناسان سیاست گردآوری شده) بر اساس مطالعات موردیِ سرریز بیماری مشترک انسان و دام از خفاش‌هاست.

محققان در سال ۲۰۲۲ پس از مطالعه ویروس “Hendra” در نیمه گرمسیری شرق استرالیا، (که چهار نفر از هفت انسان آلوده را کشته است) گزارش دادند که وقتی کمبود غذا در زمستان باعث شد تا خفاش‌های میوه‌خوار به دنبال گیاهان گلدار در باغ‌های شهری یا مناطق کشاورزی باشند، سرریز‌ها روی دادند. در نتیجه این امر ویروس به اسب‌هایی که در مناطقی که خفاش‌های آلوده ادرار یا مدفوع دفع می‌کردند، منتقل شد و سپس اسب‌های بیمار برخی از انسان‌ها را آلوده کردند.

راینا پلورایت (Raina Plowright)، بوم‌شناس بیماری در دانشگاه کرنل که هم پژوهش سال ۲۰۲۲ و هم مقاله جدید را نوشته، می‌گوید: «وقتی متوجه شدید که چگونه سرریز اتفاق می‌افتد، راه‌حل‌ها آشکار می‌شوند. به عنوان مثال، برای جلوگیری از شیوع بیماری هندرا، یک استراتژی که اکنون در جنوب شرقی کوئینزلند آزمایش می‌شود، کاشت مجدد پنج گونه از درختان گلدار است. گاهی‌اوقات تغییرات بسیار کوچک در یک اکوسیستم می‌تواند اثرات واقعاً عمیقی داشته باشد.»

آیرورو تانشی (Iroro Tanshi)، بوم‌شناس دانشگاه واشنگتن در سیاتل، می‌گوید راه دیگری که برای جلوگیری از سرریز وجود دارد، محافظت از مکان‌های وحشی و «واقعاً قطع تماس» با جمعیت حیوانات وحشی است.

نیجریه جایی است که تانشی به مطالعه خفاش‌ها می‌پردازد. او جوامع محلی را در جلوگیری از آتش‌سوزی‌های جنگلی ناشی از انسان و ارائه منابع جایگزین پروتئین به مردم برای کاهش نیاز به شکار خفاش‌ها در غار‌ها مشارکت می‌دهد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی، گونه‌های خفاش میزبان چهار بیماری از نُه بیماری هستند که بیشترین خطر بالقوه را برای سلامت عمومی دارند.

وینیفرد فریک (Winifred Frick)، دانشمند ارشد در سازمان غیرانتفاعیِ “Bat Conservation International” مستقر در آستین، تگزاس، می‌گوید: این تاکتیک‌های می‌توانند «برای حیوانات دیگری که می‌توانند مخازن ویروسی باشند» مانند جوندگان، نخستی‌سانان یا پرندگان هم اعمال شود.

احتمال جهش ویروس‌ها از انسان به حیوان دو برابر بیشتر از بالعکس است. بر اساس مطالعه جداگانه‌ای که در ۲۵ مارس منتشر شد، پس از تجزیه و تحلیل نزدیک به ۵۹۰۰۰ توالی ژن ویروسی مرتبط با انواع میزبان‌های مهره داران، محققان دریافتند که تقریباً دو سوم از انسان‌ها ویروس‌ها را به حیوانات منتقل می‌کنند در حالی که تنها حدود یک سوم از ویورس‌ها از حیوان به انسان می‌رسد.

سدریک تان، ژنومیست میکروبی در مؤسسه ژنتیک دانشگاه کالج لندن که مطالعه توالی ویروسی را رهبری می‌کرد، می‌گوید: «جریان پرش ویروس‌ها بین گونه‌های مختلف جانوری فرآیندی بی‌پایان است.»

محققان امیدوارند که در کنار سرمایه‌گذاری در فناوری زیست پزشکی و اپیدمیولوژیک برای جلوگیری از همه‌گیری‌های آینده، تصمیم گیرندگان همزمان روی حفظ اکوسیستم‌ها سرمایه گذاری کنند تا در وهله اول از سرریز جلوگیری کنند.

آن‌ها همچنین می‌گویند که باید تعداد جاده‌ها را به مکان‌های وحشی کاهش داد. جاده‌ها راه را برای توسعه زیرساخت‌ها هموار می‌کنند که زیستگاه حیات وحش را از بین می‌برد. آن‌ها همچنین به مردم اجازه می‌دهند تا خیلی سریع به حیوانات و یکدیگر دسترسی داشته باشند.

به گزارش راز بقا، محققان دیگر نشان داده‌اند که تراکم بیشتر جاده‌ها خطر ابتلا به ابولا را افزایش می‌دهد و ویروس ابولا در جاده‌های اصلی پخش می‌شود؛ بنابراین سیاست گذاران و مقامات بهداشت عمومی باید مطالعه سرریز‌های مشترک بین انسان و دام را قبل از تبدیل شدن یک ویروس به یک بیماری همه گیر یا همه گیر، به جای اینکه به عنوان «یک فکر بعدی» در نظر بگیرند، در اولویت قرار دهند.

منبع: ساینس نیوز