ژنرال حلیوا رئیس سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل کیست و چرا استعفا داد؟

روزنامه هم‌میهن نوشت: 

رئیس سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل استعفا داد. این خبری بود که روز گذشته، روزنامه یدیعوت آحارونوت منتشر کرد. براساس اطلاعات این رسانه عبری، حلیوا اولین مقام بلندپایه رژیم تل‌آویو است که پس از عملیات ۷ اکتبر و آغاز جنگ غزه، مسئولیت ناکامی اطلاعاتی در این واقعه را پذیرفته و از سمت خود استعفا می‌دهد.

به گزارش خبرگزاری «سما» فلسطین در نامه استعفای حلیوا آمده است: «شکست ۷ اکتبر من را آزار می‌دهد و در این شرایط نمی‌توانم به وظایف خود ادامه دهم.» آسوشیتدپرس نیز در این باره نوشت: «حلیوا مدت کوتاهی پس از حمله ماه اکتبر گفت که به‌خاطر جلوگیری نکردن از حمله مقصر است.»

شبکه تلویزیونی آی ۲۴ اسرائیل گزارش داده است که حلیوا طی هفته‌های آینده و پس از مشخص شدن تکلیف جانشین او، از مسئولیت کنار خواهد رفت. ارتش رژیم صهیونیستی نیز در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد: «سرلشکر آهارون حلیوا، رئیس بخش اطلاعات، با هماهنگی رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح، به‌خاطر مسئولیت فرماندهی خود نسبت به حوادث ۷ اکتبر، خواستار کناره‌گیری از سمت خود شد.»

ناکامی‌های ژنرال

اسرائیل سه سرویس اطلاعاتی مجزا دارد که حیطه ماموریتی هر کدام مشخص است؛ موساد آژانس اطلاعات خارجی، شین بِت، سرویس اطلاعات و امنیت داخلی و آمان، سرویس اطلاعات نظامی این رژیم است. موفقیت حماس در شکستن مرز‌های سرزمین‌های اشغالی در ۷ اکتبر، پیش از آنکه به‌عنوان یک شکست نظامی مورد بررسی قرار بگیرد، تحت عنوان شکست سنگین اطلاعاتی برای اسرائیل ارزیابی شد. چراکه حماس نسبت به اسرائیل توانایی نظامی بسیار کم‌تری دارد و مشخص بود که این حمله نظامی محدود بوده و به سرعت پایان خواهد یافت؛ به همین دلیل، عدم کشف این عملیات از سوی سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل، اهمیت بیشتری نسبت به وجه نظامی آن داشت. آهارون حلیوا، به‌عنوان رئیس سرویس آمان یکی از مقامات اطلاعاتی اسرائیل، درباره این شکست بزرگ مسئولیت داشته است.

الجزیره انگلیسی در گزارشی در این باره مطرح کرد که احتمالاً علاوه بر شکست اطلاعاتی ۷ اکتبر، ارائه تحلیل‌های غلط درباره پاسخ ایران به حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق نیز در این کناره‌گیری مؤثر بوده است.

یوسی ملکبرگ، استاد روابط بین‌الملل و پژوهشگر اندیشکده چتم‌هاوس انگلیس درباره علت این استعفا به الجزیره گفت: «فشار بر حلیوا بسیار زیاد بود. نه‌تن‌ها به‌خاطر ناکامی‌های ۷ اکتبر، بلکه به‌خاطر ناکامی در ارزیابی پاسخ ایران به حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق که منطقه را در آستانه جنگ قرار داد.»

۱۳ روز پس از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق، سپاه پاسداران در یک عملیات ترکیبی موشکی-پهپادی تحت عنوان «وعده صادق»، نقاطی از سرزمین‌های اشغالی را مورد هدف قرار داد.

برآورد رسانه‌ها حاکی از این است که اسرائیلی‌ها انتظار این حجم از اقدام نظامی را نداشتند. آی ۲۴ اسرائیل نیز بدون برقراری ارتباط بین این استعفا و پاسخ ایران، نوشت: «این تصمیم در بحبوحه تنش بین اسرائیل و ایران، پس از یکسری حملات متقابل اتخاذ شده است.»

استقبال رهبر مخالفان نتانیاهو

این استعفا با استقبال یائیر لاپید، نخست‌وزیر سابق اسرائیل و از منتقدان سرسخت بنیامین نتانیاهو مواجه شده است. لاپید در شبکه ایکس (توئیتر) نوشت: «اقتدار، مسئولیت سنگینی نیز به همراه دارد. بازنشستگی رئیس امان (اطلاعات نظامی) موجه و شرافتمندانه است. شایسته بود نخست‌وزیر نتانیاهو هم همین کار را می‌کرد.»

حلیوا کیست؟

ژنرال حلیوا روز گذشته – ۲۲ آوریل ۲۰۲۴ – پس از ۳۸ سال کار در ارتش اسرائیل، از خدمت کناره‌گیری کرد. حلیوا در یک خانواده یهودی-مراکشی، در شهر حیفا در سرزمین‌های اشغالی به دنیا آمد. در سال ۱۹۸۵ به ارتش اسرائیل پیوست. او در دوران اشغال جنوب لبنان و انتفاضه دوم، فرمانده یک جوخه از نظامیان اسرائیلی بود.

حلیوا طی چند سال، فرماندهی و هدایت چند پایگاه آموزشی متعلق به ارتش رژیم صهیونیستی را برعهده گرفت و در نهایت، سال ۲۰۱۱ به درجه سرتیپی ارتقاء پیدا کرد و فرماندهی لشکر ۹۸ چترباز را برعهده گرفت. سال ۲۰۱۴ به فرماندهی بخش عملیات در مدیریت عملیات ستادکل ارتش اسرائیل رسید. حلیوا سال ۲۰۱۶ به درجه سرلشکری رسید و ریاست بخش فناوری و لجستیک ستاد کل را برعهده گرفت. او همچنین سال ۲۰۱۸ مدیریت عملیات ستادکل ارتش اسرائیل را برعهده گرفت و در نهایت، اکتبر ۲۰۲۱ به ریاست آژانس اطلاعات نظامی این رژیم رسید.

عملکرد حفاظتی حماس، شکست اطلاعاتی اسرائیل بود

اصغر زارعی، تحلیلگر مسائل منطقه در رابطه با مسئله شکست اطلاعاتی اسرائیل در هفت اکتبر که منجر به این استعفا شد، به «هم‌میهن» گفت: «پس از غافلگیری هفت اکتبر، بسیاری از مسئولین رژیم اسرائیل سرویس‌های اطلاعاتی این رژیم را یکی از عوامل اصلی این شکست می‌دانستند. آنها معتقد بودند که این سرویس‌ها در برآورد توانایی حماس ناموفق بودند.

به طور قطع، حرکتی که اتفاق افتاد، حجم تلفاتی که بر جای گذاشت و اُسرایی که حماس گرفت، نشان می‌دهد که این عملیات از مدت‌ها پیش طراحی شده بود. عناصر حماس اقدامات حفاظتی را تا بالاترین حد رعایت کردند و اجازه ندادند هیچ‌گونه اخبار و اطلاعاتی به بیرون درز کند. برخلاف آنچه معمولاً در سوریه و لبنان شاهد بودیم، نیرو‌های حماس توانستند با رعایت کامل شیوه‌های حفاظتی و امنیتی فعالیت خودشان را از دید عوامل و منابع رژیم اسرائیل پنهان کنند.

به همین دلیل، موساد، شاباک و امان به‌طور کامل غافلگیر شدند. یکی از مسائل مهم برای سرویس‌های اسرائیل، مسئله تونل‌های غزه است. حجم تونل‌های نابودشده و تونل‌ها و تجهیزات سالم باقی مانده، نشان‌دهنده عدم موفقیت اسرائیل در امر جمع‌آوری اطلاعات است. حماس با حداقل امکانات هفت اکتبر را رقم زد و برآورد‌ها نشان می‌دهد که با گذشت ۸ ماه از این جنگ، حداقل دوسوم تجهیزات، تسلیحات، اماکن و امکانات حماس دست‌نخورده باقی مانده است.»

این کارشناس امور امنیتی اضافه کرد: «هفت اکتبر یک شکست تمام‌عیار و سنگین برای سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل محسوب می‌شود و مجموعه شورای هماهنگی امنیتی این رژیم که زیرمجموعه نخست‌وزیری است را به چالش کشید. در طول سال‌های وجود اسرائیل در منطقه، آنها هیچ‌وقت چنین شکست حفاظتی را تجربه نکرده بودند. طی هشت ماه گذشته تلاش‌ها بر این بود که نیرو‌های اطلاعاتی و امنیتی رژیم از هرگونه آسیبی مصون بمانند و تغییری در ساختار آنها ایجاد نشود. اما آشکار شدن بیش از پیش ضعف‌های این نیرو‌ها و به‌خصوص سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل – امان – در برآورد اطلاعاتی و توانمندی حریف، این تغییرات را اجتناب‌ناپذیر کرد. امان نتوانست برآوردی از توانایی‌های حماس و میزان ارتباطات و هماهنگی این جنبش با دیگر گروه‌های مقاومت در لبنان، سوریه، یمن و عراق به دست بیاورد و در اختیار مقامات بالاتر بگذارد.»

زارعی، نتیجه این شکست برآورد را میدانی توصیف کرد و ادامه داد: «هماهنگی همه‌جانبه میان این گروه‌ها که وارد عرصه عملیاتی شده و ضربات متناوبی را به اسرائیل وارد می‌کند، دلیل دیگری بر پذیرش این شکست است. اسرائیل مجبور شد یک‌سوم توان نظامی خود را به صحنه بیاورد، بدون اینکه در عمل و واقعیت دستاوردی داشته باشد.

بسیاری از مقامات ارشد رژیم اسرائیل به‌طور علنی اعلام شکست می‌کنند و تداوم این جنگ را بحرانی در عرصه‌های سیاسی، روانی، امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک می‌دانند. در حال حاضر از درون اسرائیل به دنبال این هستند که با کمک گرفتن از اتحادیه اروپا و آمریکا، این بحران را پایان و خودشان را نجات دهند. به دنبال تحولاتی که طی ۸ ماه گذشته در فلسطین اشغالی اتفاق افتاد، بسیاری تحلیلگران را قانع کرده است که کابینه نتانیاهو دیگر دوامی ندارد و بیش از این نمی‌تواند ادامه حیات دهد.»

این کارشناس مسائل منطقه با یادآوری حوزه ماموریتی سه سرویس اطلاعاتی اسرائیل، یادآور شد: «هر سه سرویس اطلاعاتی اسرائیل شکست سنگینی را به چشم دیدند. اما با توجه به اینکه بحث هفت اکتبر یک بحث نظامی است، انتظار رژیم این بود که سرویس امان با توجه به گستردگی نیرو‌ها و وظیفه ذاتی خود درباره توانمندی‌ها و تحرکات نظامی و عملیاتی جنبش‌های مقاومت، در این زمینه موفق عمل کند.

شاباک شناسایی عوامل مقاومت و ضدجاسوسی در حوزه سرزمین‌های اشغالی را بر عهده دارد و موساد در حوزه خارجی عمل می‌کند. نظارت، اشراف، جمع‌آوری اطلاعات و ایجاد یک فضای امن برای نظامیان صهیونیست و جلوگیری از ورود ضربه‌های نظامی به رژیم اسرائیل، در حوزه ماموریتی امان بوده؛ بنابراین سهم امان در این شکست بیش از دو سرویس دیگر است.»