نقشه راه دلار در سال ۱۴۰۳

زی‌سان: بازار ارز در سال ۱۴۰۲، فراز و نشیب‌های زیادی داشت. در ابتدای سال، بازار همچنان درگیر اتفاقات سال ۱۴۰۱ بود؛ همچنین ایران متهم به فروش سلاح به روسیه شد.

به گزارش زی‌سان، در این سال روند بازار را می‌توان به دو نیمه تقسیم کرد: در نیمه‌ی اول سال (فرودین تا شهریور ماه) ثبات نسبی در بازار برقرار بود و بازارساز توانست قیمت ارز را با روش‌های مختلف کنترل کند اما نیمه‌ی دوم سال (مهر تا اسفند) شاهد بالا رفتن هیجان در بازار ارز بودیم به طوری‌که قیمت دلار رشد چشمگیری داشت.  

معاملات دلار آمریکا، در ابتدای سال با نرخ ۴۸ هزار تومان باز شد. در روز‌های ابتدایی معاملات سال ۱۴۰۲، نرخ دلار آزاد با رشد قابل توجه، فعالیت خود را در کانال‌های قیمت۵۴ و ۵۵ هزار تومان آغاز کرد؛ اما با بازگشت معاملات به روال عادی خود و شروع رسمی بازار سال جدید، نرخ دلار در کانال‌های ۵۰ و ۵۱ هزار تومان به ثبات رسید.

در ادامه، انتشار گمانه‌‌زنی‌هایی در باب آزادسازی واردات خودرو، برخی معامله‌گران و سفته‌بازان را روانه بازار کرد که بانک مرکزی با تصویب قانون ممنوعیت تخصیص ارز به شرکت‌های فعال در بازار آزاد سعی کرد با این روند مقابله کند.

از حوالی نیمه اردیبهشت ماه تا ابتدای تابستان، اجتماع سیگنال‌های سیاسی مثبت باعث شد روند کاهشی جدیدی در نرخ اسکناس آمریکایی آغاز شود؛ از جمله این سیگنال‌های مثبت، بهبود روابط با کشور‌های منطقه، میانجی‌گری پادشاه عمان میان ایران و آمریکا، آزادسازی زندانیان، آزادسازی منابع بلوکه شده ارزی و احتمال شکل‌گیری توافق کوتاه‌مدت با آمریکا بود. ۳ ماه تابستان طولانی‌ترین بازه ثبات نرخ ارز در سال جاری بود به صو‌رتی که نرخ دلار آزاد از حدود ۱۷ تیر ماه تا انتهای دهه نخست مهر ماه زیر مرز قیمت ۵۰ هزار تومان نوسان داشت. به این ترتیب، دلار در بهار و تابستان امسال تا  ۵۵ هزار تومان پیش رفت، پس از آن تا محدوده ۴۷ هزار تومان اصلاح قیمت داشت و در بازه ۴۷ تا ۵۰ هزار تومان کف‌‌سازی کرد. 

حمله ۷ اکتبر حماس به مواضع رژیم اسرائیل آغاز نوسانات نرخ ارز در ۶ ماهه دوم سال بود؛ البته این نوسانات نیز پس از مدتی جبران شد و نرخ دلار مجددا به شرایط باثبات بازگشت اما در زمستان و با شروع سال جدید میلادی و افزایش سطح ریسک‌های سیاسی-منطقه‌ای از جمله تحرکات یمن در دریای سرخ واکنش آمریکا، حملات اسرائیل به مواضع ایران در منطقه و نهایتا پاسخ آمریکا به حمله یک گروه عراقی به پایگاهش در اردن، نرخ ارز مجددا افزایشی شد. در راستای این روند افزایشی جدید هر برگ اسکناس دلار آزاد در مقطعی به ۶۱ هزار تومان هم رسید اما پس از آن دوباره اصلاح پیدا کرد و در آستانه ۶۰ هزار تومان تثبیت شد.  

در تمام طول سال، بانک مرکزی به ویژه پس از روی کارآمدن محمدرضا فرزین، تلاش زیادی کرد که با سیاست‌های انقباضی همچون افزایش نرخ سود بانکی به ۳۰ درصد، پیش فروش خودرو و بلوکه کردن پول‌های متقاضیان، بستن تسهیلات به جز تسهیلات ضروری، افزایش عرضه دلار و درهم امارات، حراج سکه و طلا، خبر درمانی، رفتار‌های پلیسی مانند بستن حساب‌ها و کارتخوان‌ها، قیمت دلار را کنترل کند، اما این سیاست‌ها چندان موفق نبود و نرخ دلار آمریکا مطابق پیش‌بینی کارشناسان به قیمت ذاتی خود در سال جاری رسید.

در این شرایط و با توجه به افزایش احتمالی قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین، کسری بودجه، انتخابات آمریکا، افزایش انتظارات تورمی، چاپ پول و رشد نقدینگی بدون پشتوانه، ادامه تحریم‌ها، تورم بیش از ۴۰درصدی، تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که در سال آینده ارزش ذاتی دلار آمریکا حداقل به ۷۸،۳۰۰ تومان برسد. کارشناسان می‌گویند اگر در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دونالد ترامپ پیروز شود، احتمال ارتقای ارزش ذاتی قیمت دلار به محدوده‌های بالاتر هم وجود دارد.

نقشه راه فرزین برای دلار

اما مسئله مهم درباره وضعیت ارزی سال آینده کشور به سیاست‌های بانک مرکزی باز می‌گردد. رویکرد بانک مرکزی می‌تواند در نوسانات بازار بسیار تاثیر گذار باشد. چند روز پیش محمدرضا فرزین رییس  بانک مرکزی سیاست‌های این نهاد را در قبال بازار ارز تشریح کرد. 

رئیس کل بانک مرکزی درباره آخرین وضعیت ارزی کشور گفته، بانک مرکزی در سال جاری سیاست تثبیت اقتصادی را در دستور کار قرار داد که به دنبال اجرای این سیاست آرامش در بازار‌ها برقرار شد، مادامی که نقدینگی و انتظارات تورمی کنترل شود، نرخ ارز افزایش شدیدی نخواهد داشت.  

براساس اظهارات فرزین، از ابتدای سال تاکنون حدود ۷۸ میلیارد دلار ارز به نرخ حمایتی و غیرحمایتی تخصیص داده شده که از این میزان حدود ۶۷ میلیارد دلار تامین و پرداخت شد و این عملکرد در زمینه تامین ارز مورد نیاز کشور یک رکورد محسوب می‌شود.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرده که منابع ارزی بانک مرکزی رشد بسیار خوبی نسبت به سال‌های گذشته تجربه کرده و میزان ارز عرضه شده به بازار نسبت به سال‌های ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ قابل توجه بوده که منجر به رشد تشکیل سرمایه به ویژه در ماشین‌آلات شده است.  

رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرده که در حوزه ارزی یکی از مهمترین سیاست‌های بانک مرکزی، آزادسازی منابع موجود در کشور‌های خارجی است و امیدواریم این مهم با همکاری دستگاه‌های مختلف در دولت محقق شود و از این منابع برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشور استفاده شود.  

فرزین تاکید کرده، بانک مرکزی همچنان تلاش خواهد کرد تا با اعمال سیاست‌های ارزی، نوسانات نرخ ارز را به حداقل برساند و حضور بانک مرکزی در بازار‌هایی مانند طلا و ارز تداوم خواهد داشت.  

براساس اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، هدف این بانک تامین تمام منابع مورد نیاز سرمایه‌گذاری و تجارت کشور است که در زمینه سرمایه گذاری با آزادسازی منابع و گشایش‌هایی که در همین دو سه هفته اخیر در برخی کشور‌ها رخ داده و فاینانس‌های بسیار خوبی که انجام شده است، انتظار می‌رود رشد سرمایه گذاری کشور مستقیماً متاثر شود.

اما از دید ناظران بیرونی و تحلیلگران این اظهارات بسیار خوشبینانه است و تحقق آن  شرط و شروطی دارد.