نقد و معرفی فیلم بیچارگان (Poor Things) جدیدترین ساخته لانتیموس؛ مرگ، تولد و دوباره بلوغ!

زی‌سان: یورگوس لانتیموس فیلمساز مشهور سال‌های اخیر که با فیلم‌های مثل لابستر و دندان نیش به تیتر محافل رسانه‌ای راه یافت با جدیدترین ساخته‌اش که البته تحسین منتقدان را هم داشته به عرصه بازگشت. 

به گزارش زی‌سان، فیلم «بیچارگان» با هنرنمایی اما استون اکران شد یکی فیلم علمی – تخیلی به سبک فرانکشتاین که یک بازآفرینی موفق از یک رمان مشهور است. اما استون توانست بابت نقش‌آفرینی‌اش در این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر زن شود. 

اقتباس موفق از یک رمان

فیلم بیچارگان اقتباس از یک رمان است و و کارگردان این فیلم بعد از سال ۲۰۱۸ و با ساخت فیلم سوگلی که در نمایش اسکار همان سال نیز موفق بود دوباره امسال توانست جایزه‌های متعددی را از آن خود کند. اما استون که در فیلم سوگلی در نقش ابیگیل مشام بازی کرده بود حالا در فیلم بیچارگان در نقش «بلا باکستر» بازی می‌کند؛ شخصیت اصلی رمانی به همین نام نوشته «آلاسدایر گری» که در سال ۱۹۹۳ منتشر شد. 

سال ۲۰۰۹ بود که لانتیموس با نویسنده رمان در اسکاتلند دیدار کرد تا حق اقتباس این رمان را به دست بیاورد و لانتیموس در حین ساخت فییلم سوگلی این رمان را مورد بررسی قرار داد. فیلمنامه این اثر را نویسنده همراه و خود کارگردان یعنی «تونی مک‌نامارا» نوشته است. 

داستان فیلم بیچارگان (Poor Things)

اگرچه داستان فیلم بیچارگان Poor Things ممکن است کاملا به رمان سال ۱۹۹۲ «آلاسدایر گری» وفادار نباشد، اما تریلر‌ها و طرح داستانی فیلم نشان می‌دهد که چندان از آن دور نخواهد بود. بیچارگان در واقع بازآفرینی‌ای از داستان فرانکنشتاین است. فیلم داستان زن جوانی به نام «بلا باکستر» را روایت می‌کند که پس از سرنوشتی تراژیک، توسط دانشمندی نابغه و دیوانه به نام دکتر «گادوین باکستر» دوباره زنده می‌شود، اما مغز او با مغز یک نوزاد جایگزین شده است. بلا نسبت به هویت خود و همچنین دنیای پیرامونش سردرگم است و تحت راهنمایی‌های دکتر گادوین سعی می‌کند که دوباره راه‌های زندگی را بیاموزد.

اما او که نمی‌تواند بر احساس اسارت و به دام افتادن خود غلبه کند، با وکیلی مرموز به نام «دانکن ودربرن» از دست گادوین می‌گریزد تا راهی یک سفر ماجراجویانه بزرگ بشود. او در طول سفرش به بلوغ می‌رسد و سعی می‌کند فارغ از تعصبات زمانه به رهایی و برابری دست یابد. رمان آلاسدایر گری، از دریچه طنزی سیاه و با در هم آمیزی وقایع تاریخی و ژانر‌های مختلف به به مضامینی مانند هویت، نابرابری‌های اجتماعی، فمینیسم، روابط انسانی و حافظه، می‌پردازد. دیدن اینکه ساختار منحصربه فرد کتاب آلاسدایر چگونه به فیلم منتقل می‌شود، کنجکاوبرانگیز و جذاب است. 

نقد فیلم بیچارگان

به گزارش زی‌سان؛ یورگوس لانتیموس، از پرچمداران سینمای پست‌مدرن و از چهره‌های کلیدی «موج عجیب یونان» عادت دارد که مخاطب را شوکه کند. آثار او کارکردی مشابه ساخته‌های پیر پائولو پازولینی و لارس فون تریه دارند، از این جهت که برای اینکه ایده‌هایشان را به شکلی تاثیرگذار به مخاطب منتقل کنند، از تکنیک ارزش شوک‌آور استفاده می‌کنند. 

در میان ساخته‌های لانتیموس، می‌توان درون‌مایه‌های مشترکی پیدا کرد، اما دو تم مشترک را می‌توان در دو کلیدواژه نقد جامعه مدرن و بازی قدرت خلاصه کرد. مهمترین درون‌مایه لانتیموس نقدهایش به جامعه‌ی مدرن و کاپیتالیستی است که در نهایت نتیجه‌ای جز اتمیزه شدن انسان‌ها ندارد. انسان‌های اتمیزه شده اگرچه می‌توانند با آدم‌های اطرافشان ارتباط برقرار کنند، اما این ارتباط فقط در فرم رخ می‌دهد و قالب می‌گیرد، اما محتوای وجود ندارد. این تم هم در فیلم لابستر و هم دندان نیش و هم کشتن گوزن مقدس به شکلی آشکار وجود دارد. 

دوم بازی قدرت است که اگرچه به درون‌مایه اولی ارتابط دارد، اما در سطحی دیگر رخ می‌دهد. در «دندان نیش» پدر به عنوان استعاره‌ای از یک ساختار تمامیت‌خواه کودکان خود را شستشوی مغزی کرده بود و در «خرچنگ»، بازهم با ساختاری توتالیتر روبه‌رو بودیم که برای همه تعیین تکلیف می‌کند و آدم‌ها مجبور هستند که در نقش‌هایی که جامعه برای آنها تعیین کرده است قرار بگیرند، در غیر این صورت شانسی برای حیات نخواهند داشت. این درون‌مایه در فیلم کشتن گوزن مقدس نیز ادامه پیدا می‌کند و دکتر داستان به واسطه دانش پزشکی‌اش در جامعه اعمال قدرت می‌کند. 

اما نکته مهم لانتیموس را باید در جایی دیگر جستجو کرد و آن هم اینکه در همه این فیلم‌ها قدرت تماما یکپارچه نیست و لانتیموس هوشمندانه راه گریز از این وضعیت را نیز ارائه می‌دهد، این گریز و رهایی در قالب نوعی دیوانگی رخ می‌دهد، فراتر رفتن از ساختار‌های مسلط جامکعه نیازمند حداقلی از دیوانگی است. این دیوانگی همان سوراخی است که قرار است کل ساختار اجتماعی را به هم بریزد و البته پایان‌بندی دراماتیک و هولناکی در همین راستا خلق می‌شوند. «بیچارگان» اگرچه ممکن است به لحظ فرم تفاوت‌هایی با فیلم‌های قبلی داشته باشد، اما به نوعی ادامه‌دهنده همین مسیر است. 

واکنش منتقدان به فیلم بیچارگان

فیلم تازه یورگوس لانتیموس اولین نمایش جهانی خود را در هشتادمین دوره جشنواره فیلم ونیز در ماه سپتامبر پشت‌سر گذاشت. جایی‌که نمایش فیلم با تمجید‌های گسترده‌ای از جانب مخاطبان و منتقدان همراه بود و از همان زمان به عنوان یکی از بخت‌های اصلی فصل جوایز مطرح شد. همچنین این فیلم اخیرا در مراسم گلدن گلوب جایزه بهترین فیلم کمدی را از آن خود کرد؛ بنابراین تاخیر پیش آمده در اکران فیلم به نفع آن تمام شده و انتظار‌ها و کنجکاوی‌ها را نسبت به آن افزایش داده است. باتوجه به اینکه سرچلایت پیکچرز که اکنون یک شرکت تابعه دیزنی است، حق توزیع بیچارگان را به عهده دارد، فیلم پس از اکران در نیمه اسفند ۱۴۰۲ از طریق دیزنی پلاس برای تماشا در دسترس مخاطبان قرار گرفت. 

در وبسایت راتن تومیتوز، ۹۳ درصد از ۳۳۹ بررسی منتقدین مثبت است و این فیلم از ۱۰ میانگین امتیاز ۸.۶ را دریافت کرد.. اجماع این وب‌سایت چنین نوشت: «بیچارگان که بسیار مبتکرانه و بهتر از حد معمول است، اثر ممتازِ عجیب و غریبِ هوشمندانه‌ای برای کارگردان یورگوس لانتیموس و اما استون محسوب می‌شود». این فیلم در متاکریتیک، که از میانگین وزنی برای امتیازدهی استفاده می‌کند، بر اساس نظر ۶۱ منتقد امتیاز ۸۷ از ۱۰۰ را کسب کرده که نشان‌گر «تحسین همگانی» است. همچنین این فییلم در «آی ام دی بی» نمره ۸.۵ از ۱۰ را دریافت کرد. 

تماشاگرانی که توسط سرویس سینماسکور مورد بررسی قرار گرفتند به این فیلم نمره «A−» در مقیاس A+ تا F دادند و آنهایی که توسط پست‌ترک نظرسنجی شدند نمره کلی ۶۸ درصد مثبت را به آن دادند و ۷۵ درصد از آنها گفتند که قطعاً این فیلم را توصیه می‌کنند. 

استفانی زاکارک در مجله تایم نوشت که «بیچارگان» بهترین فیلم لانتیموس تا به امروز است، تصویری عجیب و زیبا که سخاوتمندی را هم به شخصیت‌هایش و هم به مخاطبان گسترش می‌دهد.» او اجرای استون را «شگفت‌انگیز» خواند. «پیتر بردشاو» از گاردین آن را یک «حماسه طنزگونه خوش‌ذوق» خواند و افزود که استون یک «اجرای خنده‌دار فراتر از حد معمول» ارائه کرده‌است. 

ریچارد روپر از شیکاگو سان تایمز نوشت: همیشه مجالی برای داستان‌های کاملا بدیع و منحصربفرد وجود دارد، همانطور که دو فیلم موفق اکران تابستان، باربی و اوپنهایمر را می‌توان به عنوان شاهدی بر این دعا در نظر گرفت. اکنون می‌توانیم فیلم زیبا، پرزرق و برق، فوق‌العاده عجیب و غریب و به شکل جسورانه‌ای وقیحانه یورگوس لانتیموس را به این فهرست اضافه کنیم. اگرچه ممکن است این گزاره که هرگز چنین فیلمی را ندیده‌اید کلیشه‌ای به‌نظر برسد، اما به من اعتماد کنید: شما هرگز فیلمی مانند بیچارگان ندیده‌ای. 

منولا دارگیس در نیویورک تایمز درباره بیچارگان نوشت: مدت زیادی از بیچارگان نمی‌گذرد که احساس می‌کنید انگار تحت فشار و آزار قرار گرفته‌اید تا فیلمی را دوست داشته باشید که عمیقا خودپسند است. 

«جان نیوجنت» در وبسایت امپایر به تحسین این فیلم پرداخت و نوشت: فیلم لانتیموس از رمان گری خنده‌دارتر، رکیک‌تر و صریح‌تر است؛ که اگرچه در جا‌هایی متعادل‌تر عمل می‌کند، اما در بقیه جا‌ها شدت می‌یابد. بخش پایانی کتاب که افسار راوی را به بلا می‌سپارد و همه چیز‌هایی که قبل آن بود را کاملا از نو بازنگری می‌کند، به شکل جسورانه‌ای حذف شده است. در عوض، فیلم نظرگاه و تمرکز را از آرچیبالد مک‌کندلس (که در اینجا به مکس مک‌کندلز تغییر نام داده) به خود بلا منتقل می‌کند و به این ترتیب مضامین مردسالاری و عاملیت زنانه را پررنگ‌تر می‌سازد. 

بازیگران و عوامل فیلم Poor Things

اما استون در نقش بلا باکستر، در راس گروه بازیگران بیچارگان قرار دارد. این دومین همکاری استون با لانتیموس بعد از فیلم سوگلی است که سومین نامزدی اسکار را برای این بازیگر به ارمغان آورد. استون که یک جایزه اسکار بخاطر نقش‌آفرینی درخشانش در موزیکال عاشقانه لا لا لند La La Land در کارنامه دارد، نخستین بار با فیلم بردمن Birdman الخاندرو گونسالس اینیاریتو، نامزد کسب این جایزه شد. 

دو بازیگر مطرح نامزد اسکار، مارک رافلو و ویلم دفو، در کنار استون در بیچارگان هنرنمایی کرده‌اند. دفو در نقش دکتر گادوین باکستر، دانشمند عجیب و غریبی که آزمایش را روی بلا انجام می‌دهد، نقش مهمی در فیلم دارد. رافلو نیز وکیلی به نام دانکن ودربرن را به تصویر کشیده است. مخاطبان رافلو را بیش‌تر بخاطر بازی در نقش بروس بنر/ هالک در دنیای سینمایی مارول و همچنین بازی‌های برجسته‌اش در فیلم‌هایی مانند زودیاک، جزیره شاتر، مارگارت و دوباره شروع کن، می‌شناسند. همچنین این بازیگر برنده جایزه امی، سه نامزدی اسکار در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل برای بازی در فیلم‌های بچه‌ها حالشان خوب است، فاکس‌کچر و اسپات‌لایت، در کارنامه دارد. 

دفو نیز یکی از دانش‌آموخته‌های دنیای سینمایی مارول است. چراکه بسیاری از مخاطبان او را با بازی در نقش «گرین گابلین در مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست» و همچنین در فیلم‌های «مرد عنبکوتی توبی مگوایر» می‌شناسند. همچنین چهار نامزدی اسکار برای بازی در فیلم‌های جوخه، سایه خون‌آشام، پروژه فلوریدا و بر دروازه ابدیت، در کارنامه این بازیگر کهنه‌کار دیده می‌شود. 

فهرست بازیگران مطرح بیچارگان به همینجا ختم نمی‌شود. دو کمدین مطرح آمریکایی، رامی یوسف و جراد کارمایکل، در کنار کریستوفر ابوت و مارگارت کوالی، از دیگر بازیگران برجسته بیچارگان هستند. علاوه بر این اسامی، باید به بازیگر بزرگ آلمانی هانا شیگولا اشاره کنیم. شیگولا که شریک زندگی راینر ورنر فاسبیندر بوده است، بیش‌تر بخاطر همکاری‌های متعددش با این چهره کلیدی تاریخ سینمای آلمان شناخته می‌شود.

جوایز اسکار 

فیلم «بیچارگان» در مراسم اسکار سال ۲۰۲۴ که ۱۰ مارس برگزار شد توانست برنده چهار جایزه شود. اسکار بهترین بازیگر زن به اما استون رسید. همچنین این فیلم توانست در بخش‌های بهترین طراحی صحنه، بهترین طراحی چهره و آرایش مو و همچنین بهترین طراحی لباس جایزه اسکار را از آن خود کند.