زیسان: سال ۱۴۰۲ مقطعی برای آرامش بعد از طوفانهای سال قبل بود. در این سال دیگر کانون رخدادهای خبرساز تنها مربوط به حوزه سیاست نبود، بلکه در سایر حوزهها نیز اتفاقاتی بزرگ و پرچالش اتفاق افتاد.
به گزارش «زیسان»، ۱۴۰۲ سالی مهم برای جامعه و نهادهای رسمی بود. از یک سو، نهاد سیاست تلاش کرد با کنترل تورم و آشفتگی اقتصادی، آرامش و اعتماد را به سطح جامعه بازگرداند. از سوی دیگر، جامعه نیز در انتظار اصلاح وضعیت و اجرایی شدن وعدههای مسئولین برای بهبود شرایط بود.
۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ با ثبات بیشتری همراه بود. با این وجود همچنان رخدادهای خبرساز مهمی در این سال اتفاق افتاد که در نوع خود بسیار قابل توجه بودند. مهمترین این رخدادها عبارتند از:
نخستین رخداد خبرساز سال ۱۴۰۲ خودکشی کیومرث پوراحمد چهره مشهور در عرصه سینما بود. پوراحمد کارگردان سینما و تلویزیون در ۱۶ فروردین، در سن ۷۳ سالگی در شمال کشور دست به خودکشی زد. مرحوم کیومرث پوراحمد (متولد ۲۵ آذر ۱۳۲۸) کارگردان، فیلمنامهنویس، تدوینگر و تهیهکننده کشورمان، دانشآموخته رشته کارگردانی سینما بود و آثار متعددی از جمله «تیغ و ترمه»، «کفشهایم کو؟»، «۵۰ قدم آخر»، «اتوبوس شب»، «نوک برج»، «گل یخ»، «خواهران غریب»، «بخاطر هانیه»، «بیبی چلچله»، «قصههای مجید» و «سرنخ» را در کارنامه داشت.
در کنار جسد پوراحمد دستنوشتهای توسط پلیس پیدا شد که به نوعی خودکشی این کارگردان مشهور را تایید میکرد. البته دختر او پگاه پوراحمد دختر کیومرث در قالب یک نوشته تردیدهایی را نسبت به مرگ پدرش مطرح کرد که هیچگاه تایید نشد.
احمد علیرضابیگی، عضو کمیسیون شوراها و نماینده مردم تبریز در مجلس، در ۶ اردیبهشت، ادعای تحویل ۷۰ تا ۷۵ خودروی شاسی بلند به نمایندگان مجلس، در جریان منتفی شدن استیضاح اول وزیر صمت (آبان ۱۴۰۱) را مطرح کرد و بانی تولد پرونده جنجالی «شاسیبلند گیت» یا «فیدلیتی گیت» شد. اظهارات علیرضا بیگی که در آستانه جلسه استیضاح وزیر صمت در ۱۰ اردیبهشت مطرح شده بود، حساسیتها را به این موضوع دو چندان کرد. در ابتدا ادعاهای این نماینده از سوی نمایندگان و دوت تکذیب شد، اما بتدریج دریافت شاسی بلند از سوی نمایندگان رسانهای شد.
سید ابراهیم رئیسی در ۲۹ اردیبهشت ماه به طالبان در باب پرداخت حقآبه اخطار داد، اما طالبان با تمسخر و تهدید به اخطار ایران واکنش نشان داد. تهدید با گالنهای زرد رنگ ۲۰ لیتری شناخته شده برای انجام عملیات تروریستی، تهدید به کنترل تهران و اصفهان همانند محمود افغان و در نهایت درگیری در نواحی مرزی و شهادت دو تن از مرزبانان کشورمان در «پاسگاه مرزی ساسولی در محدوده زابل» موجی از خشم و نگرانی را در افکار عمومی ایرانی به همراه داشت. در این مقطع برای بسیاری از مردم مساله مهم این بود که باید با طالبها چگونه تعامل کرد.
در دوم خرداد ماه در یک مناظره تلویزیونی، در حالی که جلال رشید کوچی نماینده مجلس صنعت خودروسازی را به لگن سازی تشبیه کرد، میرسلیم از صنعت خودروسازی کشور دفاع کرد و گفت: «فرقی بین لندکروز و ۲۰۶ وجود ندارد و واردات خودروی دست دوم واویلا است. جملات میرسلیم مبنی بر عدم تفاوت ۲۰۶ با لندکروز در سطحی بیسابقه بازتاب داشت و دستمایه طنز بسیاری از مردم قرار گرفت.
در اواسط خرداد ماه اخباری مبنی بر ازدواج محمد رضا گلزار در فضای مجازی منتشر شد که بعدا این موضوع با انتشار عکسهایی از سوی این سلبریتی مورد تایید قرار گرفت. خبر ازدواج گلزار به صورت قطرهچکانی منتشر میشد و هر روز حاشیهای جدید را به همراه داشت که همین امر موجب خبرساز شدن موضوع شده بود.
ایران و عربستان در اسفند ۱۴۰۱ توافق از سرگیری روابط را امضا کرده بودند. در ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران با فیصل بن فرحان همتای عربستانی خود در چین نیز دیدار کرد. اتفاق مهمتر سفر وزیر امور خارجه عربستان سعودی به ایران در ۲۷ خرداد ماه و دیدار با مقامهای سیاسی کشورمان بود تا به طور رسمی به ۷ سال تنش تهران و ریاض پایان داده شود.
داریوش مهرجویی کارگردان مشهور سینمای ایران و همسرش وحیده محمدیفر، شنبه شب در ۲۲ مهرماه حدود ساعت ۹ الی ۱۰ توسط افرادی در ویلای شخصیشان شهرک زیبادشت مرکزی در کرجبا ضربات متعدد چاقو به قتل رسیدند. بعد از تحقیقات پلیس مشخص شد که باغبان سابق ویلای مهرجویی که ظاهرا دو سال قبل با آنها بر سر مسائل مالی به اختلاف خورده بود، با همدستی سه نفر دیگر از اتباع افغان عاملان این قتل بودند.
در نهایت بر اساس رای دادگاه که در اواخر بهمن ماه صادر شد، متهم ردیف اول به «قصاص نفس» محکوم شد. متهمان ردیف دوم و سوم نیز به ۳۶ سال حبس تعزیری، شلاق و دیه محکوم شدند و متهم ردیف چهارم به هشت سال حبس تعزیری محکوم شد.
در ۱۱ آذر ماه نخستین بار سازمان بازرسی کل کشور اختلاس بزرگ گروه کشت و صنعت دبش را تایید کرد. این شرکت طی سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ برای واردات چای و ماشین آلات مبلغی برابر با ۳.۴ میلیارد دلار (۱۴۰ هزار میلیارد تومان) ارز دریافت کرده بود که از این مقدار جدود ۱.۵ میلیارد دلار ارز دولتی بود. رقم ریالی فساد رخ داده چیزی حدود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان بود که از نظر ریالی، چنین چیزی در تاریخ اقتصادی ایران سابقه نداشت.
بر اساس گزارشهای منتشر شده، گروه کشت و صنعت دبش، برای چای درجه یک هندی ثبت سفارش کرده، اما در عمل چای درجه دو کنیایی وارد کرده بود. اختلاف قیمت این دو نوع چای چیزی حدود ۱۲ دلار در هر کیلو بوده که در تناژ بالا اعداد سرسامآوری نصیب مدیران این گروه شده است. ماجرای این فساد در سطحی گسترده مورد توجه رسانهها و افکار عمومی قرار گرفت.
در اقدامی مشابه با آبان سال ۱۴۰۰ در ۲۷ آذر، جایگاههای سوخت ایران با حمله سایبری مواجه شدند. گروه هکری گنجشک درنده مسئولیت این اقدام را عهدهدار شد. این گروه در بیانیهای اعلام کرد که نخواستیم همه جایگاههای سوخت را از کار بیندازیم! این اتفاق موجب شد خرید بنزین با نرخ دولتی (۱۵۰۰ تومان) از مدار خارج و شوختگیری با نرخ آزاد (۳۰۰۰ تومان) صورت بگیرد. این رخداد بارتاب بسیاری گستردهای را به همراه داشت و جتی موجب ایجاد صفهای طولانی در جایگاههای سوختگیری شد.
در اوایل دی ماه، کاهش محسوس بارندگیها در کشور و صدور هشدارهای ناظران و مقامهای دولتی نسبت به مواجه شدن کشور با یک ابرچالش آبی، موضوع ابردزدی در آسمانهای کشور را به یک مساله رسانهای تبدیل کرد.
این جنجال پس از آن مطرح شد که بارندگیها در کشور همسایه ایران یعنی ترکیه به شدت در جریان بود و فیلمی در فضای مجازی نیز منتشر که نشان میداد ابرهای بارشی که از سمت ترکیه به مرزهای ایران میرسند به صورت ناگهانی تغییر جهت میدهند. البته این موضوع از سوی کارشناسان تکذیب شد، اما در ادامه موضوع بارورسازی ابرها به شدت مورد توجه قرار گرفت.
اواسط آبان ماه سحر قریشی در چند ویدئو روایتهایی تکان دهنده را از شش ماه بودن در خانه تتلو مطرح کرد. بعد از ویدئوهای قریشی، امین فردین چهره جنجالی خارجنشین که سابقه همکاری با تتلو را هم در کارنامه دارد، در برنامههای لایو اینستاگرام و یوتیوب خود، با برخی دختران که مدعی بودند از قربانیان خانه وحشت تتلو هستند، گفتگو کرد.
بعد از این رخدادها بار دیگر خانه وحشت تتلو بر سر زبانها افتاد. این موضوع به اندازهای جنجالی شد که پلیس ترکیه نیز وارد ماجرا شد. پس از چند هفته جنجالی نهایتا، امیرحسین مقصودلو ملقب به تتلو در ۱۵ آذر ماه به علت شکایتهای خصوصی متعدد از سوی پلیس ترکیه در مرز بازرگان تحویل ایران شد و بلافاصله با دستور قضایی بازداشت شد.
در جریان مراسم سالگرد شهید قاسم سلیمانی در کرمان در روز ۱۳ دی ماه، دو انفجار تروریستی در مسیر منتهی به گلزار شهدای کرمان روی داد که موجب شهادت ۹۵ نفر و زخمی شدن ۲۸۴ نفر از هموطنانمان شد. این حادثه در سطحی گسترده واکنش عمومی و رسانهای را نیز به همراه داشت. بسیاری از شخصیتهای مشهور فرهنگی، سیاسی و دانشگاهی نیز به این رخداد واکنش نشان دادند.
یحیی گل محمدی مربی موفق و محبوب باشگاه پرسپولیس پس از سپری کردن چهار سال موفق در این تیم، در ۱۸ دی ماه به همکاریاش با سرخها پایان داد. استعفای یحیی بازتاب بسیار گستردهای را در سطح عمومی و رسانهای به همراه داشت. در روزهای بعد از استعفا نیز انتخاب جایگزین او بسیاری پر مجادله و جذاب بود.
جمهوری اسلامی ایران در واکنش به حمله تروریستی کرمان در ۲۶ دی ماه یک رشته حمله موشکی را به اقلیم کردستان و سوریه داشت که طی آن مقر منطقهای موساد (سازمان اطلاعات اسرائیل) و چندین پایگاه گروههای تروریستی هدف گرفته شدند. همزمان سپاه پاسداران دو مقر مهم گروهک تروریستی جیش الظلم (جیش العدل) در خاک پاکستان را نیز هدف گرفت.
حمله آخر موجب واکنش جدی پاکستان شد. به گونهای که در ۲۸ دی ارتش پاکستان به بهانه حمله به مواضع «جبهه آزادیبخش بلوچ» منطقه سراوان در استان سیستان حمله کرد. این رخداد جنجال و خبرسازی بسیار گستردهای را به همراه داشت.
تیم ملی فوتبال ایران در ۱۸ بهمن ماه در نیمه نهایی جام ملتهای آسیا، با شکست ۳ بر ۲ مقابل تیم ملی قطر از راهیابی به فینال باز ماند تا حسرت قهرمانی برای کشورمان ۵۱ ساله شود. تیم ملی ایران با سرمربیگری امیر قلعهنویی پا به مسابقات گذاشته بود و با شکست تیم ملی قدرتمند ژاپن در مرحله یک چهارم نهایی ایرانیان را نسبت به کسب قهرمانی امیدوار کرده بود. با این وجود تیم ملی در بازی نیمه نهایی شکست خورد تا موجی بزرگ از حواشی پیرامون تیم ملی ایران شکل بگیرد.
اوایل بهمن ماه اخباری مبنی بر پلمپ کمپانی کوروش در رسانهها منتشر شد که البته مدیران این مجموعه هر گونه کلاهبرداری و وجود شاکی خصوصی را رد کردند. در ادامه وبسایت کوروش کمپانی بهطور کامل از دسترس خارج و نهایتا اخیرا دفتر این مجموعه بهصورت شبانه تخلیه شد.
سپس عکسی از امیرحسین شریفیان مالک کوروش کمپانی منتشر شد که او را روی یک قایق تفریحی بر روی دریا نشان میداد تا موضوع متواری
شدن او بیش از بیش نمایان و برجسته شود. در نهایت این در ۲۶ بهمن ماه بود که موضوع فرار مدیران کوروش کمپانی و تخلیه دفتر این شرکت رسانهای شد. این رخداد در سطحی گسترده واکنش کاربران فضای مجازی و افکار عمومی را به همراه داشت.
غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضاییه، روز دوشنبه ۳۰ بهمن در نشستی، اعلام کرد که اموال بابک زنجانی در خارج از ایران شناسایی و به تهران منتقل شده است. رئیس دستگاه قضا اعلام کرد: «اگر تمامی اموال را مسترد کند میتواند از ارفاق ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی بهرمند شود.» حرف به میان آمدن از امکان تخفیف در پرونده تحت شرایطی است که بابک زنجانی در سال ۱۳۹۴ در دادگاه بدوی به اعدام محکوم شد. پس از محکومیت بدوی، با اعتراض او، پرونده به دیوان عالی کشور رفت. دیوان عالی هم در آذر ۱۳۹۵ رای صادره را تایید کرد.
دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات خبرگان رهبری ۱۱ اسفند ماه در ۲۹۰ حوزه انتخابیه در سراسر کشور برگزار شد. کهگیلویه و بویر احمد با ۶۴.۲۷ بیشترین آمار مشارکت را به ثبت رساند و استان البرز با ۲۸.۴ کمترین مشارکت را در انتخابات داشت.
برخی چهرههای سیاسی مهم همچون علی مطهری، محمدرضا باهنر، محمدباقر نوبخت و محمدرضا پورابراهیمی از راهیابی به مجلس شورای اسلامی بازماندند.
در سطحی دیگر، آملیلاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است که در حوزه انتخابیه استان مازندران برای انتخابات خبرگان رهبری نتوانست، رای مردم را جلب کند. مصطفی پورمحمدی و محسن اسماعیلی نیز از استان تهران به مجلس خبرگان راه نیافتند.
در این انتخابات میزان نهایی مشارکت در کل کشور ۴۱ درصد اعلام شد. همچنین، تعداد بالای آرای باطله نیز تا حدود زیادی از سوی رسانهها و ناظران سیاسی مورد توجه واقع شد.
میزان مشارکت در انتخابات ۱۱ اسفند به تفکیک استانها
ردیف | استان | درصد مشارکت |
۱ | کهگیلویه و بویراحمد | ۶۴.۲۷ |
۲ | خراسان جنوبی | ۶۳.۸ |
۳ | هرمزگان | ۵۷.۴۸ |
۴ | خراسان شمالی | ۵۵.۵ |
۵ | گلستان | ۵۴.۹ |
۶ | چهارمحال و بختیاری | ۵۳.۵ |
۷ | ایلام | ۵۳.۳ |
۸ | یزد | ۵۰.۰۲ |
۹ | قم | ۴۹.۷ |
۱۰ | کرمان | ۴۹ |
۱۱ | اردبیل | ۴۸.۹ |
۱۲ | زنجان | ۴۸.۶ |
۱۳ | سمنان | ۴۷.۶ |
۱۴ | خراسان رضوی | ۴۷.۴ |
۱۵ | لرستان | ۴۷ |
۱۶ | آذربایجان غربی | ۴۶.۳ |
۱۷ | بوشهر | ۴۵.۱ |
۱۸ | همدان | ۴۴.۸ |
۱۹ | مازندران | ۴۳.۵ |
۲۰ | خوزستان | ۴۳ |
۲۱ | سیستان و بلوچستان | ۴۳ |
۲۲ | فارس | ۴۳ |
۲۳ | گیلان | ۴۱.۹۶ |
۲۴ | آذربایجان شرقی | ۴۰.۹ |
۲۵ | قزوین | ۴۰ |
۲۶ | کرمانشاه | ۳۷.۳ |
۲۷ | اصفهان | ۳۷.۴ |
۲۸ | مرکزی | ۳۶.۴۰ |
۲۹ | تهران | ۳۴ |
۳۰ | کردستان | ۳۰.۵۴ |
۳۱ | البرز | ۲۸.۴ |