هوش مصنوعی دنیای مراقبت‌های بهداشتی را دگرگون می‌کند

ندا اظهری در روزنامه فرهیختگان نوشت: هوش مصنوعی به ویژه در سال‌های اخیر رونق زیادی پیدا کرده و بسیاری از حوزه‌ها و صنایع از آن بهره‌مند شده‌اند، اما به جرات می‌توان گفت که بخش پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی بیشترین اثربخشی را از این فناوری دریافت کرده است. جلد و سرمقاله مجله اکونومیست که به تازگی در ۳۰ مارس منتشر شده، به تاثیر هوش مصنوعی در حوزه مراقبت‌های بهداشتی و دنیای پزشکی اختصاص یافته است. از گوشی‌های طبی هوشمند و ربات‌های جراح گرفته تا قدرت تحلیل مجموعه داده‌های بزرگ یا توانایی چت کردن با هوش مصنوعی پزشکی با یک چهره انسانی، فرصت‌هایی است که این فناوری در اختیار بشر قرار می‌دهد. از نگاه این مجله، به رغم اینکه هوش مصنوعی در بسیاری از حوزه‌ها تغییر ایجاد کرده، اما در زمینه مراقبت‌های بهداشتی، با تشخیص بهتر، پشتیبانی شخصی برای بیماران، کشف سریع‌تر دارو‌ها و افزایش کارایی آنها، مراقبت‌های بهداشتی قابلیت ایجاد تحول را پیدا کرده‌اند.

یکی از حوزه‌هایی که امروزه در فناوری هوش مصنوعی مشاهده می‌شود، تاثیر آن بر بالا بردن دقت تشخیص پزشکی است به گونه‌ای که با نسخه‌برداری پزشکی و نظارت بر بیماران و کارآمدسازی مدیریتی، افزایش داشته و کاهش زمان برای رسیدن دارو‌های جدید به آزمایش‌های بالینی، کارایی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را به طور قابل توجهی افزایش دهند. حتی استفاده از ابزار‌های جدیدی، چون هوش مصنوعی مولد قادر است این توانمندی‌ها را تقویت کند. بهبود دقت و کاهش خطا در ابزار‌های هوش مصنوعی مستلزم آن است که روی مجموعه داده‌های بزرگی آموزش ببینند. یافتن راه‌های امن برای انتقال آزادانه‌تر داده‌های پزشکی نیز کمک کننده خواهد بود که در نهایت به نفع بیماران تمام می‌شود به طوری که بیماران حق دسترسی به سوابق خود را در قابل داده‌های دیجیتالی قابل انتقال پیدا می‌کنند. شرکت‌های سلامت مصرف‌کننده در حال حاضر از داده‌های گجت‌های پوشیدنی بهره می‌برند. سوابق قابل انتقال به افراد، این امکان را فراهم می‌کند که از داده‌ها استفاده کامل‌تری داشته باشند.

کمک به کمبود ۱۰ میلیونی کارکنان مراقبت بهداشتی

یکی از چالش‌هایی که در رابطه با هوش مصنوعی مطرح می‌شود، مدیریت و قاعده‌مندسازی آن است؛ از این رو، بسیاری از کشور‌ها به برقراری حکمرانی هوش مصنوعی در حوزه سلامت پرداخته‌اند تا با سرعت بالای نوآوری هماهنگ شود. از آنجایی که شاید برخی مقامات نظارتی سرعت کندتری را در پیش بگیرند، دولت‌ها باید نهاد‌های ناظر را برای ارزیابی ابزار‌های جدید هوش مصنوعی مجهز کنند. کارشناسان، راه‌حل این چالش را، مشارکت کشور‌ها و آموختن از یکدیگر و ایجاد استاندارد‌های جهاتی عنوان کرده‌اند. سیستم‌های نظارتی بین‌الملل با پیچیدگی‌های کمتر به ایجاد بازاری کمک می‌کنند که شرکت‌های کوچک بتوانند در خلق آن نوآوری نقش داشته باشند. کشور‌های فقیرتر با زیرساخت‌های بهداشتی کمتر‌توسعه‌یافته، از معرفی ابزار‌های جدیدی، چون دستگاه‌های سونوگرافی قابل حمل برای زایمان بهره‌مند خواهند شد. هوش مصنوعی با کمک یا جایگزینی کارکنان، بهبود بهره‌وری، کاهش خطا‌ها و کاهش هزینه‌ها، هزینه‌های پزشکی را کاهش داده و مراقبت‌های پزشکی را نیز بهبود می‌بخشد. شواهد بیانگر آن است که دنیا ممکن است تا ۲۰۳۰ با ۱۰ میلیون کمبود در کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی مواجه شود که ۱۵ درصد از نیروی کار امروزی را شامل خواهند شد. درست است که هوش مصنوعی شاید نتواند این مشکل را حل کند، اما می‌تواند به این روند کمک کند.

۳۶۰ میلیارد دلاری هزینه‌های مراقبت پزشکی با هوش مصنوعی

فناوری جدید حدود نیمی از رشد سالانه هزینه‌های سلامت را به خود اختصاص می‌دهد. بسیاری از سیستم‌های بهداشتی مانند آمریکا به حجم کار پاداش می‌دهند. حتی سیستم‌های مراقبت بهداشتی که به طور عمومی مدیریت می‌شوند، ممکن است انگیزه‌ای برای استفاده از فناوری‌هایی نداشته باشند که به جای بهبود نتایج، هزینه‌ها را می‌دهند. از این رو، صرفه‌جویی در پول ممکن است منجر به اختصاص بودجه کمتر شود. کارشناسان و تحلیلگران در گمانه‌زنی‌های خود عنوان کرده‌اند که توسعه هوش مصنوعی در اروپا می‌تواند سالانه صد‌ها نفر را از خطر مرگ نجات دهد و حتی در هزینه‌های پزشکی در آمریکا نیز صرفه‌جویی کرده است به گونه‌ای که طبق برآوردها، سالانه ۲۰۰ تا ۳۶۰ میلیارد دلار از کل هزینه‌های پزشکی را کاهش داده که در حال حاضر ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار معادل ۱۷ درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است.

هوش مصنوعی قابلیت آن را دارد که رشد و تقویت هر صنعتی را ایجاد کند و در این میان، حتی صنعت جهانی ۹ هزار میلیارد دلاری نیز از این امر مستثنی نیست. از خودکار شدن کشف دارو‌ها گرفته تا تسریع در اتخاذ تصمیمات بالینی با این نوآوری امکان‌پذیر می‌شود. حدود یک‌چهارم هزینه‌های مراقبت بهداشتی آمریکا در بخش مدیریتی صرف می‌شود. پذیرش گسترده استفاده از این فناوری شامل بهره‌مندی از آن برای نوبت‌دهی تا مشارکت در تعامل، می‌تواند صنعت مراقبت‌های بهداشتی را سالانه ۵ تا ۱۰ درصد رشد دهد که در سال ۲۰۱۹ چیزی معادل ۳۶۰ میلیارد دلار بوده است.

از سوی دیگر، در ژوئن ۲۰۲۳، لایحه‌ای به کنگره آمریکا ارائه شد که براساس آن، کمیسیونی ملی شکل گرفت که رویکرد فعلی این کشور را برای وضع قوانین هوش مصنوعی تسهیل می‌کند. همچنین جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نیز در اکتبر ۲۰۲۳، اجرای این قانون را با استاندارد‌های جدید برای ایمنی و امنیت هوش مصنوعی برقرار کرد. از دیگر جنبه‌های هوش مصنوعی می‌توان به تاثیر روی بخش دارویی مراکز درمانی اشاره کرد. به طور متوسط، فرآیند تایید دارو‌ها در آمریکا بیش از ۲ میلیارد دلار هزینه به دنبال دارد که بیش از ۱۰ سال زمان می‌برد و بیش از ۹۰ درصد از کاربرد‌های دارویی با شکست مواجه می‌شوند. فرصت‌های خوبی برای استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای کمک به کشف دارو‌ها و نیز پژوهش‌های بالینی و غیربالینی، نظارت‌های بازار و تولید پیشرفته دارویی وجود دارد.