راز‌های مونالیزا کشف شد؛ ترکیبی از زن و مرد یا مادر داوینچی!

زی‌سان: سال‌ها بود همه به دنبال راز و پشتِ پرده تابلو معروف و با ارزش مونالیزا، اثر داوینچی بودند. به نظر می‌رسد بعد از سال‌ها، راز‌های زیادی درباره زن لبخند به لب در این تابلو به دست ما رسیده است. احتمالا در سال‌های آینده این تابلو راز‌های بیش‌تری هم به ما نشان دهد. بیایید بدون معطلی سراغ این راز‌ها برویم.

راز این لبخند چیست؟

بی‌شک تابلوی زن رنسانسی که با لبخند رازآلودش قرن‌ها تاریخ‌دانان و دوستداران هنر را مسحور خود کرده، معروف‌ترین نقاشی در تاریخ هنر جهان محسوب می‌شود. حتی افرادی که سررشته‌ای از هنر نقاشی ندارند، «مونالیزا» را می‌شناسند و از سرّ «لبخند ژکوند» شنیده‌اند.

به همین بهانه می‌خواهیم در این مطلب به ذکر چند گمانه‌زنی بپردازیم که حول محور شاهکار ۷۷ سانتی‌متری «لئوناردو داوینچی» وجود دارند.

«مونالیزا» یی که مردم دسته‌دسته برای دیدنش راهی موزه «لوور» پاریس می‌شوند، نقاشی مورد علاقه داوینچی بوده، تا حدی که گفته می‌شود وی هرجا می‌رفته، این تابلو را به همراه خود می‌برده است. نمی‌دانیم علاقه شدید مخترع و هنرمند ایتالیایی بوده که «مونالیزا» را این چنین بر سر زبان‌ها انداخته و یا واقعا رازی در چهره این زن ناشناس وجود دارد که لبخندش را تا ۵۰۰ سال پس از مرگ خالقش زنده نگه داشته است.

سرقت تابلوی «لبخند ژکوند» در سال ۱۹۱۱ شهرت این اثر را جهانی کرد، اما چاپ کتاب «رمز داوینچی» به قلم «دن براون» بود که بازار حدس و گمان‌ها درباره راز سربه مُهر این بانوی قرن شانزدهمی را تا سرحد ممکن داغ کرد.

اکنون سوالات ریز و درشت بسیاری درباره «مونالیزا»‌ی داوینچی فکر کارشناسان هنری و تاریخ‌دانان را به خود مشغول کرده؛ از هویت اصلی این زن خندان گرفته تا مثلث طلایی که در این نقاشی نهفته است ... در متن زیر به برخی از این پرسش‌ها و فرضیه‌های ارائه شده می‌پردازیم:

«مونالیزا» که بود؟

بر اساس اطلاعات تاریخی، مونالیزا همسر تاجری اهل فلورانس بود. این زن در اصل «لیزا ژراردینی دل ژکوندو» نام داشت، اما پژوهشگران هنوز ۱۰۰ درصد مطمئن نیستند که زن تصویرشده در شاهکار داوینچی همان اهل مونالیزای فلورانس باشد. دل ژکوندو عضوی از خانواده‌ای تقریبا اشرافی برخاسته از روستا بود که با «فرانچسکو دل ژکوندو» - تاجری ثروتمند - ازدواج کرد.

راز لبخند ژکوند؟!

این زن به گونه‌ای اسرارآمیز لبخند زده، لب‌هایش می‌خندد، اما چشم‌هایش غمگین است. همین ویژگی‌های متناقض است که موجب شده گمانه‌زنی‌های بسیاری حول محور این چهره ماندگار صورت بگیرد. چند سال پیش این تابلو با استفاده از نرم‌افزاری رایانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت و آماری درباره احساس مونالیزا براساس حالت ابروها، لب‌ها و گونه‌های وی منتشر شد. طبق نتایج این تحقیق، مونالیزا ۸۳ درصد خوشحال، ۹ درصد منزجر، ۶ درصد ترسیده و ۲ درصد عصبانی است.

آیا مونالیزا باردار بوده؟

حالتی که مونالیزا دستانش را روی شکم خود قرار داده، موجب شده برخی حدس بزنند این زن باردار بوده است. جالب است که «لیزا دل ژکوندو» در واقع زمانی که مدل داوینچی برای خلق این پرتره شده، فرزند دومش را در شکم داشت.

آیا مونالیزا مَرد بوده؟!

به گفتۀ محققان، «لئوناردو داوینچی» برای این نقاشی از چهرۀ دوست و دستیار خود به نام «سالی» به عنوان مدل استفاده کرده است.

پیش‌تر، محققان توانسته بودند حروف «سین» و «لام» را در دو چشم مونالیزا بیابند و این حروف اختصاری را به نام نقاش و نام حاکم وقت نسبت می‌دادند، اما بنا بر تحقیقات محققان ایتالیایی، حرف سین که لئوناردو داوینچی در چشم مونالیزا نوشته است ابتدای نام «سالی» است.

عدد ۷۲ نیز از دیگر رموز یافت شده در چهرۀ مونالیزاست که به گفتۀ رییس کمیتۀ ملی ارزش‌گذاری آثار ملی ایتالیا در مذهب یهودی سمبل نام خداست. این عدد همچنین نشانۀ ۷۲ فصل انجیل عهد جدید است.

پیش‌تر، یک محقق آثار باستانی به نام «کارلا گلوری» عدد ۷۲ را به سال ۱۴۷۲ نسبت داده بود که در آن پل «بوبیه» که در تابلوی مونالیزا در پشت سر چهرۀ او دیده می‌شود، بر اثر سیل تخریب شده است.

بنابر تحقیقات صورت گرفته، «لئوناردو داوینچی» از اجزای چهرۀ دستیار خود که به مدت ۲۵ سال یار و همراه نزدیک لئوناردو داوینچی بوده، در تابلو‌های دیگری نظیر ژان باتیست مقدس نیز به عنوان مدل استفاده کرده است.

مونالیزا؛ مادر داوینچی؟!

مدارک تاریخی موجود، بعضی از کارشناسان را به سمت این فرضیه سوق داده که داوینچی پرتره محبوبش را با نگاه کردن به چهره مادر خود کشیده است. «کاترینا داوینچی» نام مادر این نقاش بزرگ بوده که برخی باور دارند داوینچی اثرش را شبیه صورت او ترسیم کرده است.

مونالیزا همان داوینچی است؟

هویت اصلی معروف‌ترین نقاشی جهان تا جایی مورد بحث بوده که گاهی فرضیه‌های این‌چنینی در میان پژوهشگران هنری مطرح شده است. وقتی مسئله هویت مونالیزا پیش می‌آید، گاهی شنیده می‌شود که چهره این زن، نسخه بدون ریش و زنانه صورت لئوناردو داوینچی است.

به گزارش بولد اسکای، جالب است که این نقاشی نقاط مشابه شگفت‌انگیزی با خودنگاره موجود از نقاش برجسته ایتالیایی دارد.

هویتی دوجنسیتی؟

نظریه‌پردازان درباره «لبخند ژکوند» تا جایی جلو رفته‌اند که برخی مدعی شده‌اند که «مونالیزا» ترکیبی از دو کلمه لاتین “Amon” و “Elisa” است و این بدین معناست که مونالیزا ترکیبی از دو جنس زن و مرد بوده است. بسیاری از متخصصان هم معتقدند ممکن است صورت این زن اسرار‌آمیز، ترکیبی از چند چهره‌ی مختلف باشد.

ابرو‌های مونالیزا کجاست؟

یکی از مشخصات قابل بحث چهره مونالیزا این است که او هیچ مویی در صورت ندارد و حتی ابروهایش به سختی دیده می‌شوند. براساس اطلاعاتی که برخی تاریخ‌دانان منتشر کرده‌اند، در قرن شانزدهم میلادی مرسوم بوده زنان اشراف‌زاده ابرو‌های خود را با تیغ می‌زدند.

مثلث طلایی

وجود مثلثی طلایی در نقاشی برجسته داوینچی یکی از نظریاتی است که قرینگی کامل این تابلو را به اثبات می‌رساند. با وصل‌کردن نقاط طلایی این نقاشی، شکلی جام‌مانند ظهور می‌کند که گفته می‌شود همان جام مقدس مسیحیان است. «دن براون» در کتاب پرفروش «رمز داوینچی» خود به این تئوری پرداخته است.

سرقت تابلو مونالیزا

تابلوی مونالیزا در سال ۱۹۱۱ توسط یک کارمند ایتالیایی لوور به نام وینچنزو پروجیا سرقت شد. او معتقد بود که نقاشی توسط ناپلئون بناپارت در فلورانس به سرقت رفته است و می‌خواست نقاشی را به خانه واقعی خود بازگرداند. در طول دو سال، محل نقاشی یک رمز و راز کامل باقی ماند، و رسانه‌ها در سراسر جهان منعکس‌کننده دلایل ممکن برای عدم نقاشی در موزه و محل آن بودند.

در سال ۱۹۱۳، پروجیا با آلفردو جری، هنرمند ایتالیایی تماس گرفت و خواستار بازپرداخت دولت ایتالیا در ازای انتقال مونالیزا به فلورانس شد.

با توجه به این که Perugia برای بازگرداندن تصویر به ایتالیا درخواست پول کرد، مردم مظنون بودند که این حادثه تابلو دزدیده شده، فقط یک ترفند برای افزایش علاقه به تابلو و گالری بوده است. یک نظریه مطرح شده دیگر این بود که تابلو مونالیزا برای تهیه عکس از تابلو و تهیه کپی‌های جعلی برای فروش به کلکسیونر‌های نادان بوده است.

آیا مونالیزا بیمار بود؟

رمز و راز مرموز مونالیزا ممکن است در نهایت توسط یک دکتر در بوستون حل شود. او تشخیص اختلالات هورمونی در مونالیزا را هنگامی‌که متوجه جزئیات عجیب و غریب در ظاهر او مثل رنگ صورت، ریزش مو و لبخندش شد، داد. این پزشک مدیر مرکز قلبی عروقی بیمارستان زنان بریگهام است. او گفت: تشخیص بالینی دشوار است، اما متوجه یک برآمدگی گوشتی کوچک در گوشه داخلی چشم چپ مونالیزا شده است.

همچنین نبودن مو در ابرو و تورم در کنار انگشت اشاره او روی دست، پوست زرد و غده تیروئید بزرگ شده در گردن، همگی باعث شده که این دکتر لبخند عجیب مونالیزا را ناشی از ضعف عضلات صورت بر اثر کم کاری تیروئید بداند.

نگاه مضطرب لبخند ژکوند چه می‌گوید؟

چگونه این امکان وجود دارد که نگاه ژکوندا با این که به طور مستقیم بیننده را هدف قرار داده به جایی فراتر از محدوده تصویر گسترش یافته است، مهم نیست که به کدام سمت نگاه کنیم، Dzhokonda همچنان «نگاه مستقیم به بیننده» دارد. دستکاری کارآمد لئوناردو داوینچی از نقاشی روی بوم یک حس عمیق واقع‌بینانه را در تعامل سایه و نور ایجاد می‌کند. این پدیده‌ای است که چشم انداز را ایجاد می‌کند و نگاه مونالیزا را مضطرب می‌کند.