راز بقا: میوههای گاک فروت از نظر اندازه کوچک تا متوسط و به طور متوسط ۱۱ تا ۱۳ سانتیمتر طول و ۸ تا ۱۰ سانتی متر قطر دارند و شکلی گرد تا مستطیلی و منحنی دارند.
به گزارش راز بقا، پوست این میوه نیمه نازک است و با برجستگیهای کوچک پوشیده شده و بافتی درشت و چرمی ایجاد میکند. میوهها وقتی نارس هستند سبز تیره هستند و با بلوغ به رنگهای زرد، نارنجی و قرمز- نارنجی تبدیل میشوند. در زیر سطح یک لایه متراکم از گوشت نارنجی مایل به زرد وجود دارد که به نام «مزوکارپ» شناخته میشود که ضخامت آن بین ۲ تا ۳ سانتی متر است.
گوشت شامل یک حفره مرکزی پر از ۱۵ تا ۲۰ دانه است که در غشاهای قرمز تیره پیچیده شدهاند. آریلهای زرشکی قسمت خوراکی میوه هستند و بافتی نرم، لغزنده و آب شونده دارند. آریلها نیز اغلب به دلیل داشتن روغن زیاد ظاهری درخشان دارند که بافت چرب و کرهای را تشکیل میدهند. هنگامی که غشاها برداشته میشوند، یک دانه صاف سفید تا قهوهای تیره با لبههای دندانه دار آشکار میشود.
میوههای گاک در هنگام باز شدن بوی کدو تنبل یا کدو حلوایی میدهند و فقط در زمان رسیدن باید به صورت خام مصرف شوند. میوهها به طور طبیعی قبل از بلوغ سفت هستند و با تغییر رنگ و رسیدن، گوشت آنها نرم و لطیف میشود. میوههای گاک زمانی که رسیده میشوند طعمی ملایم و خنثی دارند، اما اگر آریلها پخته شوند کمی خوش طعمتر میشوند. میوههای گاک در درجه اول با سایر مواد برای طعمدهی بهتر ترکیب میشوند.
میوههای گاک برای یک فصل کوتاه در دسترس هستند، معمولاً در اواسط زمستان تا اوایل بهار.
میوههای گاک نادر و فصلی و از خانواده خربزه و خیار هستند. میوههای رنگارنگ بر روی تاکهای استوایی و بالارونده که بیش از شش متر طول دارند رشد میکنند و روی پرده ها، مشبک ها، درختان و دیگر سازههای محکم پیچ میشوند. این میوهها بومی آسیای جنوب شرقی به ویژه ویتنام هستند و به دلیل خواص تغذیهای و رنگ طبیعی برای کشت در مقیاس کوچک انتخاب شدند.
میوههای گاک معمولاً در باغچههای خانه کاشته میشوند و برای یک فصل بسیار کوتاه میرسند و هر سال حدود دو ماه میوه میدهند. یک تاک میوه گاک میتواند بین ۳۰ تا ۶۰ میوه در هر فصل بدهد، اما اغلب آنها باید با دست گرده افشانی شوند تا از باردهی اطمینان حاصل شود، زیرا این گونه دارای طبیعت دوپایه است، به این معنی که گیاهان نر و ماده جداگانه وجود دارد. همچنین میوهها را باید فقط در زمان رسیدن چید، و پس از بالغ شدن، میوهها به سرعت نرم و منقضی میشوند و حملونقل به خارج از زیستگاههای بومیشان دشوار است.
میوه گاک در ویتنام به دلیل محتوای غذایی غنی به میوه بهشتی معروف است. نام گاک از یک نام ویتنامی به معنای «گرد» گرفته شده است. این میوهها نامهای منطقهای متعددی را در سراسر آسیای جنوب شرقی به خود اختصاص دادهاند، از جمله کدوی کوچینچین، فهک خائو، بات کارلا، کوندیمور، خربزه سرخ، کدوی شیرین، تاو تابو، ترای گاک و کوا گاک. از لحاظ تاریخی، میوههای گاک به ندرت در خارج از آسیای جنوب شرقی شناخته میشدند، اما در حال حاضر، میوههای گک به دلیل رنگ قرمز غیرمعمول و درخشانشان در سراسر جهان در پلتفرمهای رسانههای اجتماعی شناخته شدهاند. میوههای گاک در درجه اول در داروهای طبیعی و آماده سازیهای آشپزی در جشنها گنجانده میشوند.
میوههای گاک به دلیل محتوای بالای لیکوپن و بتاکاروتن خود شناخته شده اند. لیکوپن یک ترکیب طبیعی یا کاروتنوئید است که به رنگ قرمز تیره و نارنجی میوه کمک میکند. این ترکیب دارای خواص آنتی اکسیدانی مانند برای محافظت از سلولهای بدن در برابر آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد است. برخی از مطالعات نشان میدهند که میوههای گاک هفتاد برابر بیشتر از گوجهفرنگی لیکوپن دارند. بتاکاروتن همچنین به رنگ میوه میافزاید و در بدن به ویتامین A تبدیل میشود تا عملکرد سالم اندامها را حفظ کند.
باور بر این است که میوههای گاک ده برابر بیشتر از سیب زمینی شیرین یا هویج حاوی بتاکاروتن هستند. میوههای گاک به دلیل اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامینهای D، E و K و محتوای اسید لینولئیک ارزش ویژهای برای تهیه داروهای طبیعی دارند. طب سنتی چینی از آریلهای میوه گاک برای کمک به بهبود سوختگی ها، مشکلات چشمی و نارضایتیهای پوستی استفاده میکند. دانهها که به عنوان «دانههای لاک پشت چوبی» نیز شناخته میشوند، نیز بو داده و در داروهای دارویی گنجانده میشوند. خارج از داروهای طبیعی، آریلها به مکملهای غذایی و آب میوهها اضافه شده اند و روغن حاصل از آریلها فشرده شده و در فروشگاههای بهداشتی نیز فروخته میشود.
رایجترین قسمت میوه گاک که برای کاربردهای آشپزی مورد استفاده قرار میگیرد، آرلهای قرمز گوشتی اطراف دانهها هستند. این آریلهای زرشکی را میتوان مستقیماً خورد، اما بافت روغنی و طعم خنثی آنها معمولاً به تنهایی ممکن است زیاد خوشمزه نباشد. آریلهای میوه گاک معمولاً به صورت خمیری با شکر، روغن و نمک پخته میشوند. این خمیر با برنج مخلوط میشود تا رنگ و طعمی لطیف به آن اضافه شود. در ویتنام، خمیر میوه گاک را بخارپز میکنند.
در تایلند، آریلهای میوه گاک با بستنی سرو میشود یا به عنوان رنگآمیزی طبیعی در محصولات پخته شده هم استفاده میشود. آریلها جوشانده هم میشوند و برای طعم بیشتر در آب یا اسموتی با میوههای دیگر مخلوط میشوند. فراتر از اریل ها، برخی از جوامع در هند و سریلانکا گوشت زرد اطراف آریلها را در تهیه کاری مورد استفاده قرار میدهند. گوشت این میوه به شدت مورد بحث است، زیرا برخی منابع ادعا میکنند که گوشت زرد آن غیرقابل خوردن است، در حالی که برخی دیگر ادعا میکنند که گوشت آن خوراکی است. قبل از خوردن گوشت زرد باید تحقیقات بیشتری انجام شود، اما مشخص است که آرلی قرمز برای مصرف بی خطر است. علاوه بر میوهها، شاخههای جوان و برگهای انگورمانند گاک به عنوان سبزی در آسیای جنوب شرقی مصرف میشوند که اغلب با چاشنیهای مبتنی بر چیلی برای طعم بهتر سرو میشود. میوههای گاک یا با مواد معطری مانند سیر، زنجبیل یا پیاز، گوجه فرنگی، سیب زمینی، کدو حلوایی پخته میشوند یا با میوههایی از جمله آناناس، نارگیل ترکیب میشوند. برای داشتن بهترین کیفیت و طعم، میوههای گاک کامل و باز نشده باید بلافاصله پس از رسیدن مصرف شوند. آریلهای استخراجشده ممکن است به مدت ۱ تا ۲ روز در ظرف در بسته در یخچال نگهداری شوند، اما میوهها بسیار فاسد شدنی هستند. آریلهای میوه گاک برای استفاده طولانی مدت خشک شده و به صورت پودر در میآیند. پودر را میتوان از طریق خشک کردن از طریق انجماد، خشک کردن با هوا یا خشک کردن در خلاء تهیه کرد.
میوههای گاک یک عنصر خاص آشپزی است که در سنتها و شیوههای فرهنگی تت، سال نو ویتنامی، در هم تنیده شده است. «تِت» به معنای «اولین صبح اولین روز سال نو» است. این جشن در ویتنام از ۵ تا ۷ روز به طول میانجامد و یکی از مهمترین فستیوالهای سال محسوب میشود که نشانه آغاز بهار و شروعی تازه است. در طول تت، خانوادهها به خانه باز میگردند، خانههای خود را تمیز میکنند و فضاها را با درختان کامکوات، شکوفههای هلو و زردآلو و اقلام طلایی و قرمز تزئین میکنند و به طور نمادین از نعمتهای رفاه برای سال آینده استقبال میکنند. در روز سال نو، جوامع برای دفع ارواح شیطانی رژه میروند، ترقه روشن میکنند و طبل میکوبند. پس از جشن، خانوادهها پذیرای غذاهای مفصل با غذاهای سنتی هستند. اعتقاد بر این است که رنگ قرمز نوید طول عمر بالاست و شانس و ثروت را در سال آینده به ارمغان میآورد و گفته میشود مصرف غذاهای قرمز آشپزی باعث برکت خانواده میشود.
میوههای گاک فروت بومی آسیای جنوب شرقی هستند و کارشناسان به ویتنام به عنوان مرکز منشا این میوه اشاره میکنند. میوهها از زمانهای قدیم بهطور وحشی رشد میکردند و نام گونهای آن از جنوب ویتنام گرفته شده است. معلوم نیست که چه زمانی میوه گاک در سراسر آسیای جنوب شرقی رشد کرد، اما سوابقی از قرن پانزدهم وجود دارد که استفاده از آن را در داروهای طبیعی در چین مستند میکند. میوههای گاک نیز به عنوان یک نوآوری به مناطق گرمسیری منتخب در سراسر جهان معرفی شدند. امروزه میوههای گاک کمیاب هستند و عمدتاً در مناطق رشد بومی خود در سراسر آسیای جنوب شرقی یافت میشوند. این میوه در چین، ویتنام، تایلند، کامبوج، لائوس، میانمار، مالزی، فیلیپین و اندونزی وجود دارد. آنها همچنین در شمال شرقی استرالیا و فلوریدا نیز رشد میکنند. میوههای گاک به صورت تجاری کشت نمیشوند و از طریق پرورش دهندگان خصوصی به عنوان یک غذای لذیذ فصلی فروخته میشوند.
این میوه به صورت رسیده و قابل خوردن در بازار ایران یافت نمیشود. در برخی محلهای خاص مثل بازار تجریش به در برخی فصول یافت میشود به تعداد محدود و البته با قیمت نامشخص. این میوه در تهران به صورت دانهای به فروش میرسد و قیمت آن ممکن است با پانصد هزار تومان برسد. اما جستجو درباره قیمت میوه کاگ فروت در اینترنت، کاربر را به سایتهای فروش بذر یا قلمه این گیاه میرساند. که گاهی ممکن است از هشتاد هزار تومان تا دویست هزارتومان در نوسان باشد. شمال کشور محل مناسبی برای کاشتن این میوه است. و در برخی مناطق جنوبی که رطوبت زیاد اما گرمای کمی دارد مانند میناب نیز ممکن است این میوه به ثمر دهی برسد.