چرا یک بیماری قابل پیشگیری باعث مرگ هزاران نفر می‌شود؟

اولین باری که اندرو کزادی را دیدم، تازه خواهرزاده ۲۶ ساله‌اش را به دلیل وبا در یک مرکز درمانی در لوزاکا، پایتخت زامبیا از دست‌داده بود. او عمیقاً به خاطر این مرگ متأثر و در شوک بود.

آقای کزادی گفت: «به ما گفتند دنبال تابوت بگردیم و اگر دیر کنیم، آنها خواهرزاده‌ام را همان‌طور دفن می‌کنند.» آنچه تعریف می‌کند خاطره بعضی از محدودیت‌هایی که دولت‌ها در دوران همه‌گیری کرونا اعمال می‌کردند را زنده می‌کند.

وبا یک عفونت باکتریایی است که به دلیل آب و غذای آلوده ایجاد می‌شود. این روز‌ها این بیماری در زامبیا زندگی‌ها را سیاه کرده است. تاکنون بیش از ۱۵۰۰ مورد ابتلا به بیماری و ۶۰۰ مورد مرگ گزارش شده است. بیشتر این موارد در منطقه لوزاکا و از زمان شروع فصل باران از ماه اکتبر ثبت شده‌اند.

درحالی‌که ابر‌ها جمع می‌شوند و آسمان آماده بارش باران می‌شود، آقای کازادی می‌گوید: «باید عجله کنیم و تابوتی پیدا کنیم.»

 من او را بیرون استادیوم ۶۰ هزارنفری قهرمانان ملاقات کردم. این استادیوم این روز‌ها تبدیل به یک مرکز درمانی موقت شده که در آن ۸۰۰ پزشک و کادر درمانی در حال معالجه بیمارانی از سراسر کشور هستند.
صدای آژیر آمبولانس‌ها یک لحظه هم قطع نمی‌شود. بیماران را به مرکز درمانی می‌آورند و آنهایی که از پس بیماری برنیامده‌اند را برای خاک‌سپاری می‌برند.

برای آقای کازادی دیدن پیکر بی‌جان خواهرزاده‌اش، چارلز شوک بزرگی بود.

اندرو، دایی چارلز کزادی، می‌گوید که ایمان او به خدا به او کمک می‌کند تا با از دست دادن نزدیکانش کنار بیاید

چارلز دچار اسهال و استفراغ شده بود. او را به بیمارستانی بردند و در آنجا به خانواده گفته شد او مبتلابه وبا شده است.

آقای کازاکی می‌گوید: «ما توقع داشتیم بعد از چند روز بهتر شود. همه خانواده ما در سوگ او هستند.» آقای کازاکی می‌گوید خواهرزاده‌اش، فرزندی سه ساله دارد.

او حرف‌هایش را با جملاتی که نشان‌دهنده ایمان عمیق خانواده است، ادامه می‌دهد: «وقتی کسی بیماری می‌شود، ما همه‌چیز را به دست خداوند می‌سپاریم. این‌که فرد زنده بماند یا بمیرد در دست او است. با تمام این اتفاق‌هایی برای ما افتاده است، ما تنها می‌توانیم شکرگزار خداوند باشیم.»

مطابق دستورالعمل‌های دولت در راستای جلوگیری از پخش شدن بیشتر بیماری، جنازه چارلز در یک کیسه مخصوص بدن پیچیده شد و بعد در تابوت قرار گرفت. مردانی که لباس محافظ پوشیده بودند، تابوت را در قبر گذاشتند. برای جلوگیری از خطر آلودگی، اعضای خانواده حق نداشتند به جنازه دست بزنند. تنها پنج نفر از خانواده اجازه داشتند در مراسم خاک‌سپاری چارلز شرکت کنند.

مقررات دولت مشابه دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی است که توصیه می‌کند اعضای خانواده تا جای ممکن باید کمترین تماس را با بدن فرد متوفی داشته باشند و خاک‌سپاری ترجیحاً باید ۲۴ ساعت پس از فوت صورت بگیرد.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «عفونت‌های گوارشی (مانند وبا) به‌راحتی می‌توانند از طریق مدفوعی که از جسد خارج می‌شود، انتقال پیدا کنند.»

وبا جان چارلز کزادی (مرکز) پدر یک کودک سه ساله را گرفته است

متأسفانه، بعضی از خانواده‌ها در لوزاکا با نوع دیگر از تروما روبه‌رو می‌شوند که با آنچه برای خانواده کازادی پیش آمد متفاوت است. آنها از سرانجام عزیزان خود خبردار نمی‌شوند، چون سیستم درمان و کارکنان آن‌که به‌شدت تحت‌فشار هستند، نمی‌توانند به این خانواده‌ها درباره وضعیت بیمارشان خبر بدهند یا حتی بگویند او زنده است یا مرده.

یکی از این خانواده‌ها، خانواده اونیس چونگو است. او می‌گوید پسر ۳۴ ساله‌اش، بونیفاس را یک هفته پیش با آمبولانس به استادیوم آورده‌اند، اما او از آن زمان هیچ خبری از پسرش ندارد.

خانم چونگو که بسیار مضطرب به نظر می‌رسد، می‌گوید: «تمام آنچه من از دولت می‌خواهم این است که واقعیت را در مورد محل نگهداری پسرم بگویند.»

دولت یک مرکز تلفنی راه‌اندازی کرده است و از کسانی، چون خانم چونگو می‌خواهد اعضا گمشده خانواده‌شان را به این مرکز اطلاع دهند تا آنها برای ردیابی کمکشان کنند.

زامبیا از سال ۱۹۷۷ تاکنون ۳۰ بار با شیوع وبا مواجه شده است. خیریه واتر اید می‌گوید این دور آخر شیوع وبا یکی از بدترین‌ها از سال ۲۰۱۷ بوده است.

این در حالی است که دولت در سال ۲۰۱۹ متعهد شد این بیماری را تا سال ۲۰۲۵ از بین ببرد.

یاتخو ماتایا، مدیر خیریه واتر اید در زامبیا می‌گوید دولت نمی‌تواند بدون افزایش سرمایه‌گذاری و همکاری بیشتر در مورد دسترسی به آب تمیز و بهداشت، که ریشه‌های اصلی شیوع این بیماری هستند، به هدفی که برای خود تعیین کرده است، برسد.»

تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ انجام شد نشان می‌دهد تعداد بسیار زیادی از مردم زامبیا – ۴۰ درصد جمعیت- بدون دسترسی به میزان کافی آب آشامیدنی سالم زندگی می‌کنند و حدود ۸۵ درصد به سیستم دفع زباله مناسب دسترسی ندارند.

گابریل پولن، هماهنگ‌کننده مدیریت و کاهش بلایای زامبیا، فکر می‌کند که جوامع نیز نقشی در این زمینه دارند

گابریل پولن، مدیر هماهنگی واحد مدیریت و کنترل بلایای زامبیا می‌گوید آنها هنوز در حال جمع‌آوری داده‌ها هستند تا بتوانند بررسی کنند که از سال ۲۰۱۹ چه میزان پیشرفت در بهبود کیفیت آب آشامیدنی و امکانات نظافت و بهداشت صورت گرفته است.

او می‌گوید: «ارقام به دست آمده واقعاً نگران‌کننده هستند. آنچه شاهدش هستیم این است گروه‌هایی در جامعه توجه و میلی به مسائل مربوط به بهداشت ندارند.»

مناطقی در لوزاکا که شیوع وبا در آنها بالا است، مناطق فقیرنشین هستند و مردم این مناطق را محله‌هایی می‌شناسند که ساکنانش در وضعیت شبیه زاغه‌نشینی زندگی می‌کنند.

در محله‌ها اغلب توالت‌هایی که به شکل گودال در زمین حفر می‌شوند، بسیار نزدیک به چاه‌های کم‌عمق آب ساخته می‌شوند. این چاه‌های آب، منبع آب آشامیدنی محل هستند. وقتی باران می‌بارد، سطح آب بالا می‌رود و هم‌زمان خطر آلودگی آب آشامیدنی با مدفوع انسان هم بیشتر می‌شود. نبود امکاناتی برای هدایت آب اضافه به مسیری دیگر، باعث ورود سیل به خانه‌ها می‌شود.

دولت برای مبارزه با بیماری مجموعه‌ای از اقدامات و مقررات را ارائه کرده است. ازجمله ممنوعیت حفر چاه‌های کم‌عمق و فروختن مواد غذایی در محیط‌های غیربهداشتی.

رئیس‌جمهور هاکاینده هیچیلما، در یک سخنرانی قول داد سطح خدمات را در محله‌هایی که به‌طور غیررسمی شکل‌گرفته‌اند بالابرده و اوضاع آنها را بهبود ببخشد. همچنین از ایجاد محله‌های مشابه جلوگیری کند.

رئیس‌جمهور در این سخنرانی گفت بعضی از جوانان «همین‌طور بی‌خود در شهر‌ها می‌چرخند و کاری نمی‌کنند» درحالی‌که می‌توانند به مناطق روستایی بروند و مشغول کشاورزی شوند.

او می‌گوید: «زمین‌های زیادی در روستا‌ها وجود دارند. آب تمیز و پاک است. ما می‌توانیم خانه‌های مناسب در این روستا‌ها بسازیم که دچار انواع آلودگی‌ها نیستند.»

دولت می‌داند پراکنده کردن تمرکز جمعیت در شهر‌ها راه‌حلی طولانی مدت است. اولویت اول آنها در حال حاضر جلوگیری از دست رفتن جان شهروندان با شروع برنامه فراگیر واکسیناسیون است.

زامبیا اوایل این ماه حدود ۱.۶ میلیون واکسن دریافت کرد و مقدار زیادی از این رقم تاکنون به شهروندان که بیشتر ساکنان لوزاکا هستند تزریق شده است.

سیلویا ماسبو، وزیر بهداشت در یک نشست عمومی گفت: «واکنش مردم به برنامه واکسن واقعاً فراتر از انتظار ما بود. ما فقط نگرانیم دوز واکسن‌هایی که داریم کفاف تمام مناطقی که شیوع بیماری در آنها بالا است را ندهد.».

اما او گفت بعضی از مردم هم هستند که نسبت به واکسن‌ها دو دل و مشکوک‌اند. این افراد معمولاً از بعضی گروه‌های مذهبی هستند. خانم ماسبو وارد جزئیات نشد، اما گفت بعضی از این گروه‌های مذهبی باور دارند واکسن‌ها جنبه روحانی وجودشان را دچار ناخالصی می‌کند.

پیام خانم ماسبو به این افراد این بود: «تقاضا می‌کنم نگذارید با این باور‌ها از مسیرمان منحرف شویم. همه ما می‌دانیم که مذهب واقعی هدفش حفظ سلامت پیروان است.»

خانم ماسبو همچنین به گروه دیگری که به واکسن‌ها مشکوک هستند، اشاره کرد: مردان جوان.

او در این مورد هم وارد جزئیات نشد، اما تا آنجا گفت که گویا بعضی از مردان جوان فکر می‌کنند آنها نیازی به واکسن ندارند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها قوی است.

مردان دیگری هم هستند که آبجو زیادی می‌نوشند، چون باور دارند آب جو باکتری‌ای که باعث وبا می‌شود را می‌کشد.

خانم ماسبو در پیامی به این افراد گفت مردم باید پول خود را به‌جای آب جو خرج کلر کنند که می‌تواند باکتری‌های داخل آب را از بین ببرد.

اما خانم ماسبو احتمالاً باید بار‌ها این پیام‌ها را تکرار کند تا بتواند باور مردانی که بیش‌ازپیش سالن‌های آب‌جوفروشی لوزاکا را پر می‌کنند، تغییر دهد.

منبع: بی بی سی