آیا همیشه سال جدید میلادی در اول ژانویه آغاز می‌شد؟

زی‌سان: امروزه بسیاری از کشور‌های جهان عمدتا در نیمکره غربی، اول ژانویه را آغازگر سال نو می‌دانند و آن را جشن می‌گیرند؛ آیا این سنت همیشه وجود داشته است؟

انتخاب اولین روز ژانویه به‌عنوان آغاز سال جدید ریشه‌های تاریخی و فرهنگی دارد و همه تقویم‌های جهان از آن پیروی نمی‌کنند. مرور تاریخ نشان می‌دهد که در گذشته، فرهنگ‌های مختلف شروع سال را در تاریخ‌های مختلفی جشن می‌گرفتند که اغلب به رویداد‌های نجومی یا کشاورزی مربوط می‌شد.

بطور مثال مردم در دوران روم باستان، از تقویم «رومولوس» استفاده می‌کردند که مطابق با آن، سال جدید از نیمه ماه مارس (اوایل فروردین) آغاز می‌شد که با فرا رسیدن بهار و آغاز مانور‌های نظامی برای ادای احترام به مارس، خدای جنگ مصادف بود.

اما این تقویم اشکالاتی داشت؛ از جمله اینکه بر اساس آن سال ۳۵۵ روز داشت و همین موضوع باعث شده بود که تقویم به‌تدریج با تغییرات فصلی مطابقت نداشته باشد.

ژولیوس سزار، سردار رومی، در سال ۴۶ قبل از میلاد این تقویم را اصلاح کرد. او «تقویم ژولینی» را معرفی کرد که در آن، یک سال ۳۶۵.۲۵ روزه به ۱۲ ماه تقسیم می‌شد و آغاز سال نیز به افتخار خدای رومی «ژانوس» که خدای آغاز و پایان بود، اول ژانویه تعیین شده بود.

خدای ژانوس اغلب بصورت خدایی با دو چهره در جهت‌های مخالف نشان داده می‌شد؛ یکی به عقب (گذشته) و دیگری به جلو (آینده) که نمادِ گذار از یک سال به سال دیگر و به عبارتی نماد گذر زمان بود.

در دوران قرون وسطی اگرچه همچنان از «گاه‌شمار ژولینی» استفاده می‌شد، اما سال مسیحی از عید پاک (عید رستاخیز عیسی) آغاز می‌شد.

تاریخ برگزاری عید پاک نیز اولین یکشنبه پس از اولین ماه کامل در فصل بهار بود. با این وجود برای راحتی، در برخی مناطق مرسوم بود که در اولین روز ماه آوریل، سال نو را جشن بگیرند.

این وضعیت تا دوران رنسانس ادامه داشت؛ اما در این دوران، اشتیاق به بازگشت به رسوم قبل از قرون وسطی باعث شد که بار دیگر به «گاه‌شمار ژولینی» رسمیت بیشتری داده شود و به این ترتیب از دهۀ ۱۵۵۰ میلادی، اول ژانویه آغازگر سال تعیین شود.

درنهایت در سال ۱۸۵۲میلادی، پاپ گریگوری سیزدهم یک تقویم میلادی را برای اصلاح «تقویم ژولینی» معرفی کرد تا بار دیگر اشتباهات انباشته شده در محاسبه روز‌های سال اصلاح شوند.

این اصلاحات بطور گسترده در جهان مسیحی پذیرفته شد و به این ترتیب اول ژانویه به عنوان آغاز سال تثبیت شد.

«سال ۱ تقویم میلادی» چه سالی است؟

اگرچه بطور سنتی این پیش‌فرض وجود دارد که «سال ۱ تقویم میلادی» مصادف با سال تولد عیسی مسیح است، اما واقعیت این است که در طول زمان تغییراتی در تقویم مسیحی ایجاد شده و اکنون نیز بطور کلی پذیرفته شده که تولد عیسی مسیح چند سال قبل از «سال ۱ تقویم میلادی» روی داده است.

با این حال، همچنان فرهنگ‌ها و تقویم‌های دیگر از تاریخ‌های متفاوتی برای آغاز سال جدید استفاده می‌کنند. مثلا سال نوی چینی بر اساس تقویم قمری و بین ۲۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه است. سال نوی یهودیان یا «روش هشانا» نیز بسته به تقویم عبری تاریخ متغیری دارد.

در فرانسه نیز اولین بار در سال ۱۵۶۴ میلادی بود که به دستور شارل نهم یک تقویم سالانۀ ثابت تنظیم شد.