خوردن کله پاچه، چه خواص و مضراتی برای بدن دارد؟

کله پاچه یکی از غذا‌های بسیار محبوب است که در کشورمان ایران طرافداران بسیار زیادی دارد. بیانات مختلفی در رابطه با خواص و مضرات کله پاچه وجود دارد. این غذا به دلیل طعم لذیذ و ارزش غذایی بسیار زیاد، محبوبیت بالایی به خصوص در آسیا و کشور‌های فارسی زبان و عربی به دست آورده است، اما همواره این سوال مطرح می‌شود که خواص کله پاچه چیست؟ 

کله پاچه چیست؟

 کله پاچه، غذایی سنتی و محبوب در ایران و برخی دیگر از کشور‌های خاورمیانه و قفقاز جنوبی است که از سر و دست و پا و اندام‌های داخلی گوسفند (یا گوساله) تهیه می‌شود. اجزای اصلی این غذا شامل بناگوش، زبان، مغز، چشم، گوشت صورت، پاچه، سیراب و شیردان است. کله پاچه را به طور معمول به صورت آب‌پز یا کبابی سرو می‌کنند و با نان، سبزی، ترشی و لیمو میل می‌شود.

این غذا به دلیل دارا بودن ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین فراوان، ارزش غذایی بالایی دارد. با این حال، به دلیل چربی و کلسترول زیاد، مصرف بیش از حد آن می‌تواند برای سلامتی مضر باشد. آشنایی با خواص کله پاچه و مضرات آن کمک می‌کند تا افراد بهتر برای مصرف یا عدم مصرف این غذای لذیذ برنامه‌ریزی کنند.

مهمترین خواص کله پاچه

خواص کله پاچه بسیار فراتر از حد انتظارات ما است. در واقع می‌توان گفت این غذا به دلیل برخورداری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف می‌تواند در بهبود و سلامت پوست و مو، تقویت استخوان‌ها و عضلات، رفع کم خونی، سلامت چشم، افزایش انرژی، کلاژن سازی، کاهش ریسک خطر سرطان و … موثر باشد.

مصرف به اندازه کلاژن سیستم ایمنی بدن شما را قوی‌تر کرده و کمک می‌کند تا در مواجه با بیماری‌ها بدنتان عملکرد بهتری از خون نشان دهد.

مصرف به اندازه کله پاچه برای افراد ضعیف و کم بنیه‌ای که از کم خونی رنج می‌برد نیز می‌تواند مفید باشد. از دیگر خواص این غذا می‌توان به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های دهان، کاهش ریسک افسردگی و دیگر بیماری‌های روانی اشاره کرد.

جدول ارزش غذایی

مشاهده ارزش غذایی کله پاچه می‌تواند کمک کند تا با خواص کله پاچه و مضرات آن بیشتر آشنا شوید:

ویتامین‌ها، چربی و مواد معدنی کله پاچه

قبل از بررسی خواص و مضرات کله پاچه خوب است بدانید که این غذا از ویتامین‌ها، مواد معدنی و چربی‌های زیر برخوردار است:

ویتامین A

 این ویتامین برای سلامت چشم، پوست، سیستم ایمنی و تولید مثل ضروری است. کله پاچه به خصوص به دلیل وجود جگر، منبع خوبی از ویتامین A محسوب می‌شود.

ویتامین‌های گروه B

 کله پاچه حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌های گروه B مانند B۱، B۲، B۳، B۵ و B۱۲ است. این ویتامین‌ها نقش مهمی در عملکرد سیستم عصبی، متابولیسم انرژی، تولید گلبول‌های قرمز و سلامت پوست و مو دارند.

ویتامین C

این ویتامین یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به تقویت سیستم ایمنی، جذب آهن و تولید کلاژن کمک می‌کند. کله پاچه به دلیل وجود سیراب، منبع خوبی از ویتامین C محسوب می‌گردد.

ویتامین D

کله پاچه به دلیل وجود مغز، منبع خوبی از ویتامین D است. این ویتامین برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و سیستم ایمنی ضروری می‌باشد.

چربی اشباع

 این نوع چربی در کله پاچه به دلیل وجود جگر، مغز و پاچه به وفور یافت می‌شود. مصرف زیاد چربی اشباع می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

چربی غیر اشباع

 این نوع چربی در کله پاچه به دلیل وجود سیراب و پاچه به مقدار کمتری یافت می‌شود. مصرف چربی غیر اشباع می‌تواند به سلامت قلب و عروق کمک کند.

سلنیوم

سلنیوم یک عنصر معدنی ضروری است که به عنوان آنتی اکسیدان قوی عمل کرده و از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. سلنیوم همچنین برای عملکرد سیستم ایمنی بدن و سلامت تیروئید مهم است.

روی

 روی یک عنصر معدنی ضروری است که برای عملکرد سیستم ایمنی بدن، التیام زخم، رشد و نمو و باروری مهم است. روی همچنین به حس چشایی و بویایی کمک می‌کند.

آهن

آهن یک ماده معدنی ضروری در کله پاچه محسوب می‌شود که برای حمل اکسیژن در سراسر بدن و عملکرد سلول‌های عضلانی و عصبی مهم است. کمبود آهن می‌تواند منجر به کم خونی شود که علائمی مانند خستگی، تنگی نفس و سرگیجه دارد.

کولین

 کولین یکی دیگر از مواد معدنی کله پاچه است که نقش مهمی در عملکرد مغز، عضلات و کبد ایفا می‌کند. این ماده معدنی به ویژه برای رشد و تکامل مغز در دوران جنینی و نوزادی مهم است. همچنین موجب حفظ سلامت غشا‌های سلولی و انتقال پیام‌های عصبی می‌شود.

مضرات کله پاچه

کله پاچه، گرچه فوایدی برای سلامتی دارد، به دلیل چربی و کلسترول بالا، می‌تواند مضراتی نیز داشته باشد. مصرف زیاد این غذا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. همچنین، به دلیل پورین بالا، می‌تواند منجر به نقرس و مشکلات کلیوی شود. هضم کله پاچه دشوار است و گاهی باعث سوء هاضمه، نفخ و اسهال می‌شود.

این غذا به دلیل سدیم بالا، فشار خون را بالا می‌برد و برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مناسب نیست. کله پاچه در صورت عدم پخت صحیح، می‌تواند مسمومیت غذایی ایجاد کند. چاقی و اضافه وزن از دیگر مضرات مصرف کله پاچه هستند که نمی‌توان از آن غفلت کرد.

بهترین قسمت‌های کله پاچه برای مصرف

در میان قسمت‌های مختلف کله پاچه، برخی به دلیل ارزش غذایی بالا و طعم دلنشین، به عنوان بهترین قسمت‌ها برای مصرف شناخته می‌شوند. این قسمت‌های مهم عبارتند از:

پاچه

پاچه، بخش انتهایی پای گوسفند یا گاو، سرشار از کلاژن، آهن، کلسیم و ویتامین‌های گروه B است. این قسمت، کم‌چرب بوده و طعم مطلوبی دارد. مصرف این قسمت می‌تواند در درمان کم خونی موثر باشد.

زبان

زبان گوسفند یا گاو، منبع غنی از ویتامین B۱۲، نیاسین، فسفر و روی است. این قسمت از کله پاچه عضله‌ای کم‌چرب بوده و بافت نرمی دارد. به همین دلیل نیز دارای خواص گسترده‌ای برای سلامتی است.

گوشت صورت

بناگوش گوسفند یا گاو، حاوی پروتئین، آهن و ویتامین‌های گروه B است که آن را به بخشی با طعم لذیذ و هضمی آسان تبدیل کرده است.

سیرابی و شیردان

سیرابی و شیردان، به ترتیب معده و روده کوچک گوسفند یا گاو، چربی کمی دارند و منبع خوبی از فیبر، ویتامین B۱۲ و کلسیم هستند. این قسمت‌ها، خاصیت ضد التهابی داشته و برای دستگاه گوارش مفید هستند.

بدترین قسمت‌های کله پاچه برای مصرف

اگرچه کله پاچه در میان بسیاری از افراد به عنوان یک غذای لذیذ و مقوی شناخته می‌شود، اما برخی قسمت‌های آن به دلیل مضرات سلامتی که به همراه دارند، نامناسب و غیرقابل توصیه برای مصرف هستند. در ادامه به بررسی این قسمت‌ها می‌پردازیم:

۱- مغز کله پاچه به دلیل چربی اشباع و کلسترول بسیار بالا، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد. همچنین، این قسمت حاوی مقادیر قابل توجهی پورین است که در افراد مبتلا به نقرس و مشکلات کلیوی می‌تواند منجر به تشدید بیماری شود.

۲- چشم کله پاچه نیز سرشار از چربی و کلسترول بوده و به همین دلیل مصرف آن توصیه نمی‌شود.

۳- بناگوش، قسمت غضروفی گوش گوسفند یا گاو، حاوی چربی اشباع و کلاژن است. اگر چه مصرف به اندازه این قیمت بسیار مفید است، اما مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به افزایش وزن و مشکلات گوارشی شود.

بهترین زمان برای مصرف کله پاچه

با توجه به ماهیت سنگین و پرانرژی کله پاچه، صبحانه به عنوان بهترین زمان مصرف آن شناخته می‌شود. هضم این غذای مقوی در طول روز به سهولت انجام می‌گیرد و فرد می‌تواند از فواید متعدد آن مانند تقویت قوای جسمانی، تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن و بهبود عملکرد مفاصل بهره‌مند شود.

مصرف کله پاچه در وعده شام به دلیل سنگینی و چربی بالا، مناسب نیست و می‌تواند سبب بروز مشکلاتی مانند بی‌خوابی، سوء هاضمه و چاقی شود.

لازم به ذکر است که مصرف روزانه کله پاچه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود؛ بنابراین اگر به این غذا علاقه شدیدی دارید، بهتر است در ماه نهایت یک تا دو بار آن را نوش جان کنید.

چه کسانی نباید کله پاچه بخورند؟

مصرف کله پاچه در برخی از افراد ممکن است خطرناک و حتی گاهی مرگ‌آور باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد زیر به منظور در امان ماندن از مضرات کله پاچه این غذا را حذف کرده یا در مصرف آن احتیاط به خرج دهند:

 بیماران قلبی و عروقی: چربی اشباع و کلسترول بالای کله پاچه، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد؛ بنابراین اگر از بیماری‌های قلبی و عروقی رنج می‌برید، مصرف کله پاچه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

 بیماران مبتلا به چربی خون: کلسترول بالای کله پاچه ممکن است منجر به افزایش چربی خون شود. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند افراد دارای چربی خون در مصرف این غذا احتیاط بیشتری به خرج دهند.

 بیماران مبتلا به نقرس: بیماران مبتلا به نقرس که دارای رژیم درمانی نقرس هستند از دیگر افرادی هستند که برای در امان ماندن از مضرات کله پاچه مصرف آن را حذف کنند. در واقع می‌توان گفت پورین بالای کله پاچه در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شود و افزایش آن، سبب حمله نقرس می‌شود.

 بیماران کلیوی: شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما مصرف کله پاچه حتی می‌توان برای بیماران کلیوی نیز خطرناک باشد. به عبارتی می‌توان گفت فسفر و پتاسیم بالای کله پاچه برای افراد مبتلا به نارسایی کلیوی مضر است.

 افراد دارای فشار خون بالا: افرادی که از فشار خون رنج می‌برند نیز بایستی در مصرف کله پاچه احتیاط به خرج دهند. چرا که سدیم بالای کله پاچه، منجر به افزایش فشار خون می‌شود.

 بیماران گوارشی: چربی و سنگینی کله پاچه برای افراد مبتلا به سوء هاضمه، ریفلاکس معده و مشکلات گوارشی دیگر مضر است؛ بنابراین اگر از مشکلات گوارشی رنج می‌برید، بهتر است از خواص کله پاچه صرفه نظر کنید و این غذا را مصرف نکنید.

 زنان باردار و شیرده: بانوان باردار و شیرده نیز به دلیل وجود جیوه موجود در کله پاچه و خطراتی که ممکن است این ماده معدنی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، باید این غذا را حذف کنند.

 کودکان زیر دو سال: کودکان زیر دو سال به دلیل سیستم گوارشی ضعیف، نباید کله پاچه مصرف کنند.

منبع: غفاری دایت