شاید مقصر اصلی بعضی چیزها نام خانوادگی شما باشد!

سیدسروش طباطبایی‌پور در روزنامه همشهری نوشت: در یک مطالعه جدید، محققان دانشگاه «میشیگان» دریافته‌اند کسانی که به‌خاطر ترتیب حروف الفبا، نامشان در انتهای فهرست معلم‌ها قرار می‌گرفته و در طول دوران تحصیل، معمولا نمره‌های ضعیف می‌گرفتند، نباید به هوش مبارکشان شک کنند؛ شاید متهم ردیف اول در کسب نمره‌های ضعیف، نام خانوادگی این افراد باشد!

جامعه آماری پژوهشگران دانشگاه میشیگان در این تحقیق، ۳۰میلیون فهرست دانشجویی در طول سال‌های گوناگون از استادان همین دانشگاه بود. آنها دریافته‌اند دانشجویانی که به‌خاطر نام خانوادگی، نامشان در ابتدای فهرست معلم بوده و معلم‌ها هم بر همین اساس، برگه‌های آزمون آنها را تصحیح کرده‌اند، نسبت به زمانی که برگه‌های آنها، به شکل تصادفی در اختیار معلم قرار داشته، ۳دهم نمره‌های بالاتری گرفته‌اند.

در مقابل، دانشجویانی که نامشان در انتهای لیست معلم‌ها بوده، به‌طور میانگین در طول سال‌های تحصیل‌شان ۳دهم نمره‌های کمتری گرفته‌اند.

البته شاید این تفاوت ۶دهمی نمره، اندک به‌نظر برسد و شما در ذهنتان بگویید که‌ای بابا! ۶دهم نمره که دردی را از ما دوا نمی‌کرد؛ اما محققان معتقدند این اختلاف نمره در طول سال‌های تحصیل، می‌توانسته نقش مؤثری در روحیه شما داشته و حتی ممکن است در مسیر آینده شغلی، تأثیری منفی داشته باشد.

خستگی؛ دلیل احتمالی

پژوهشگران این دانشگاه، هنوز نتوانسته‌اند دلیل علمی یافته‌های خود را بیابند، اما معتقدند خستگی معلم‌ها، شاید دلیل اصلی این موضوع باشد. به زبان ساده، وقتی معلم‌ها، قبل از تصحیح اوراق امتحانی، آنها را به‌ترتیب حروف الفبا مرتب می‌کنند و سپس، با صبر و حوصله، مشغول بررسی آنها می‌شوند، احتمال خطایشان حین تصحیح نخستین برگه‌ها، کمتر است، چون در لحظه‌های ابتدایی، سرحال‌اند و با دقت، هر آنچه دانشجویانشان نوشته باشند، بررسی می‌کنند و اگر قابل‌قبول باشد، نمره‌ای برای آن درنظر می‌گیرند. اما حین تصحیح برگه‌های نفرات بخت‌برگشته آخر، تا ابتدای پاسخ سؤالی اشتباه باشد، از زور خستگی، خطی قرمز روی آن می‌کشند و هیچ نمره‌ای برای آن درنظر نمی‌گیرند.

معلم عصبانی

دلیل بعدی، عصبانی‌بودن است. خودتان را جای معلمی بگذارید که ماه‌ها برای یاددادن موضوعی به دانش‌آموزان یا دانشجویانش زحمت کشیده و حالا که می‌خواهد با مطالعه برگه‌های امتحانی، نتیجه کارش را در برگه‌های دانشجویانش ببیند، با پاسخ‌های عجیب و غریب مواجه شود. احتمالا فشار خودکار قرمزش روی پاسخ‌های اشتباه برگه‌های اولی که تصحیح می‌کند، ملایم‌تر است تا برگه‌های آخر.

پیشنهاد اول

این پژوهشگران براساس نتایج این تحقیق، به دانشگاه پیشنهاد داده‌اند از استادانش بخواهد برگه‌های امتحان‌های دانشجویان را به‌شکل تصادفی تصحیح کنند. آنها معتقدند در این صورت، احتمال بی‌عدالتی نسبت به دانشجویان کمتر خواهد شد.

پیشنهاد دوم

شاید یکی از دقیق‌ترین شیوه‌های تصحیح اوراق امتحانی، بررسی سؤال به سؤال برگه‌های دانشجویان است؛ به این ترتیب که معلم، سؤال اول همه برگه‌های بچه‌ها را بررسی کند و سپس سراغ سؤال‌های بعدی برود. البته این شکل تصحیح، زمان بیشتری را از استادان خواهد گرفت.

در پایان باید به این نکته هم اشاره کرد که پژوهشگران این دانشگاه، احتمالا این موضوع را تنها براساس آزمون‌های کتبی بررسی کرده‌اند؛ چون در آزمون‌های شفاهی، معمولا نفرات اول فهرست کلاس، جان‌به‌لب می‌شوند و باید در همان ابتدای زمان آزمون شفاهی، به سؤال‌های دشوارتری پاسخ دهند و نسبت به هم‌کلاسی‌های خود در انتهای لیست، آن‌قدر سؤال‌پیچ می‌شوند که احتمالا تصمیم بگیرند در آینده نزدیک، نام فامیلشان را از اشتری و بهرامی، به واقفی و یاوری تغییر دهند.