زیسان: آب کانال پاناما، برخلاف کانال سوئز از یک دریاچه آب شیرین به نام گاتون تأمین میشود. سطح آب این کانال این روزها بهشدت پایین است.
نلسون گوئرا، متخصص آبشناسی اداره کانال پاناما، بعد از سفر پرتلاطمی که در دریاچه گاتون داشتیم، به خط کش فلزی زنگزدهای که در زیر برجی، آنطرف دریاچه قرار دادهشده است، اشاره میکند.
او میگوید: «همانطور که میبینید، خط کش عدد ۸۱.۲۰ فیت (۲۴.۷ متر) را نشان میدهد. در حالت عادی، سطح آب در این لحظه باید پنج برابر باشد.»
در مسیر بازگشت، قایمان از نزدیکی تنههای درختهای قدیمی عبور میکند که از آب بیرون زدهاند. این درختها در زمان ساخت دریاچه بهطور کامل قطع نشده بودند. در حالت عادی در این فصل سال، تنها تعداد کمی از آنها دیده میشوند، اما حالا در اواسط فصل خشک سال، جنگلی از این کندههای درختان از آب بیرون آمدهاند.
نلسون گوئرا با دقت سطح آب دریاچه گاتون را زیر نظر دارد
کانال پاناما برای فعالیتش به آب باران متکی است که میزان آن بسیار کم شده است.
کاهش باران و پدیده آب و هوایی ال نینو موجب شده این کانال دومین سال بسیار خشک در ۱۱۰ سال گذشته را تجربه کند.
اکتبر سال گذشته خشکترین ماه سال از زمان شروع ثبت آمار آن بود. منطقهای که کانال در آن قرار دارد، ۴۱ درصد کمتر از حد معمول بارندگی داشت.
این خشکسالی نقل و انتقال ۲۷۰ میلیارد دلار کالا را که روزانه عبور میکنند مختل کرده است.
مسئولان کانال پاناما مجبور شدهاند مقرراتی برای صرفهجویی در آب وضع کنند. درنتیجه این محدودیتها، کشتیهای کمتری میتوانند روزانه از این کانال عبور کنند. برای عبور کشتیها لازم است آب در سطحی باشد که بتواند دروازه و قفلهای کانال را فعال نگه دارد.
تعداد کشتیهایی که میتوانند از کانال پاناما عبور کنند از ۳۶ کشتی به ۲۴ کشتی رسیده است. به دلیل محدودیتهای اعمالشده در مورد وزن هر کشتی، آنها نسبت به قبل بار کمتری میتوانند با خود حمل کنند.
این کندی تردد بر تجارت جهانی تأثیر داشته است.
در وضعیت عادی، ۵ درصد تجارت دریایی جهان از این میانبر میان اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام استفاده میکنند. ۴۰ درصد کشتیهای باری ایالاتمتحده آمریکا از این کانال استفاده میکنند. اگر این مسیر خشک شود، شرکتهای کشتیرانی مجبور خواهند شد از مسیر دیگری استفاده کنند که طولانیتر خواهد بود و هزینه حملونقل را بالا خواهد برد.
کمبود آب کانال پاناما فقط مشکلی برای تجارت جهانی نیست. این کانال آب آشامیدنی نیمی از جمعیت پاناما ازجمله ساکنان پایتخت این کشور، پاناما سیتی را هم تأمین میکند.
مسئولان این کانال در حال برداشتن قدمهایی هستند تا این کانال برای قرن آینده و دوران پسازآن، دوام داشته و قابلاستفاده باشد.
ایلیا اسپینو د ماروتا، اولین مدیر ارشد پایدارسازی کانال پاناما است. او میگوید آنها در حال تلاش برای یافتن راههایی برای جلوگیری از خشک شدن کانال هستند.
ایلیا اسپینو د ماروتا مدیر مجموعه تلاشهایی برای رساندن آب کافی به کانال پاناما است
او میگوید: «ما نمیخواهیم این مشکل دائماً تکرار شود. نمیخواهیم مجبور شویم تعداد کشتیهای باری و وزن باری آنها را کم کنیم.»
مسئولان کانال در حال برنامهریزی برای راهکارهایی برای پایدارسازی هستند. این برنامهها در پنج سال آینده نیاز به ۸.۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری دارند. آنها امیدوارند اجرای این برنامهها بتواند به بقای این کانال در شرایطی که کل کره زمین در حال تغییراتی اساسی است، کمک کند.
ایلیا اسپینو د ماروتا با اشاره به تغییرات اقلیمی میگوید: «پاناما کشوری است که بارش باران بالایی دارد، اما شاهد هستیم که دورههای کم بارش در حال وقوع هستند که تأثیر آن را در همهجا میتوان دید. به همین دلیل چارهای نداریم جز اینکه برای آینده آماده شویم.»
یکی از اولین روشهایی که واضح به نظر میرسد محافظت از آب است.
کانال پاناما با کمک مجموعهای از قفلها و دروازههایی که بالای سطح آب قرار دارند کار میکند و از آب دریاچه گاتون و دریاچه کوچکتری به نام آلاجوئلا تغذیه میشود.
عبور هر کشتی از میان این مجموعه دروازه و قفلها نیاز به ۵۰ گالن آب دارد. دروازه و قفلهای جدیدی ازجمله دروازه نئو- پانامکس که بزرگتر از بقیه است، در سال ۲۰۱۶ به این مجموعه اضافه شدند که میتوانند ۶۰ درصد در مصرف آب صرفهجویی کنند.
بااینوجود قفلهای قدیمی پاناماکس همچنان در حال کار هستند و از رده خارج کردن آن پروژه بزرگی خواهد بود. در حال حاضر، مسئولان کانال راههایی پیداکردهاند که بتوان از آب یکی از محفظههای پشت قفل، برای محفظه قفل دیگر استفاده کرد و با این کار بهاندازه ۶ روز رفتوآمد کشتی باری در مصرف آب صرفهجویی کرد.
مسئولان در نظر دارند دریاچههای مصنوعی دیگری هم احداث کنند. این پروژه، بعد از ساخت قفلهای جدید در سال ۲۰۱۶، یکی از بزرگترین پروژههای آنها خواهد بود.
آنها برای ذخیرهسازی آب در ماههای پر بارش برای ماههای خشک، میخواهند در مسیر رودخانه ایندیو که در نزدیک کانال قرار دارد، سد بسازند و آب باران را به دریاچه گاتون که دریاچه اصلی کانال پاناما است منتقل کنند. این برنامه میتواند عبور کشتیهای باری را بین ۱۲ تا ۱۵ کشتی بالا ببرد.
اما پیش بردن این پروژهها کار آسانی نیست. هیچکدام از آنها تاکنون از طرف مجلس تأیید نشدهاند و ساخت آنها سالها طول میکشد.
یکی دیگر از راههای موردنظر، ساخت مراکز شیرین سازی آب است. کمبود بارش باران، موجب شده میزان نمک در آب دریاچهها و رودخانهها بالا برود. این چالشی است که با توجه به تأمین شدن آب آشامیدنی کشور از این منابع، باید حل شود. اما این راهحل هم بسیار پرهزینه است و شیرین سازی آب دریا هم نیاز به منابع انرژی فوقالعاده زیادی دارد.
ایده کاشت ابر به امید افزایش بارش هم یکی از ایدههای مورد بررسی است. فرآیند کاشت دانههای بزرگ نمک در ابرها برای افزایش بارش، به نظر ایدهای شبیه داستانهای تخیلی است، اما درواقع، از سالهای ۱۹۴۰ به کار گرفته شده است.
آنچه مسلم است این است که برای نجات تجارت جهانی که تا همینجا همسال پر افتوخیزی داشته، لازم است راهحلی برای این مشکل پیدا کرد. میزان کالایی که امسال از کانال پاناما عبور کرده است نسبت به دوران اوج خود، ۴۹ درصد کاهش داشته است.
خوزه سروانتس، مدیر شعبه پانامای شرکت کشتیرانی آگونسا میگوید فعالیت روزانه آنها به خاطر این مشکلات آسیبدیده است. انتقال میلیونهای تن کالا شامل محصولات نساجی تا غذا به دلیل اختلالاتی که در عملکرد کانال پاناما ایجاد شده به تأخیر افتاده است.
به نظر او مشکل این است که هیچ میانبر خوب دیگری برای عبور کشتیهای باری وجود ندارد.
شرکت خوزه سروانتس مجبور شده از جاده و راهآهن برای انتقال بار کالا استفاده کند
برخی از کشتیهای باری آسیا، قبل از بحران فعلی در دریای سرخ، به سمت کانال سوئز تغییر مسیر داده بودند. اما اکنون این گزینه هم امنیت کمتری دارد و تقاضا برای انتقال کالا با راهآهن و جاده از طریق پاناما افزایش پیداکرده است.
اما آقای سروانتس میگوید تخلیه بار از کشتیها و بعد بار کردن دوباره آنها در قطارهای باری و کامیونها هزینه زیادی به حملونقل کالا اضافه میکند. او میگوید: «و این هزینه اضافی درنهایت به مصرفکنندگان منتقل میشود.»
اگر آنطور که انتظار میرود، باران در ماه مه از راه برسد، کانال پاناما اجازه خواهد داد کشتیهای بیشتری از آن عبور کنند، اما این گشایش کوتاهمدتی خواهد بود.
تغییر الگوی بارش باران هشدار جدی است در مورد تأثیرات جدی تغییرات اقلیمی بر تجارت جهانی و آینده کانال پاناما.
منبع: بی بی سی