مشاهده یک پرنده کمیاب نیمه نر و نیمه ماده برای اولین بار در ۱۰۰ سال اخیر

کلمبیا با اکوسیستم‌های متنوع و خیره‌کننده‌اش شامل رشته‌کوه‌ها، باتلاق‌ها، سواحل کارائیب و جنگل‌های بارانی آمازون بیش از هر کشور دیگری روی زمین زیستگاه گونه‌های متنوع پرندگان است؛ بنابراین وقتی هامیش اسپنسر، استاد زیست‌شناسی تکاملی در دانشگاه اوتاگو نیوزیلند، قصد کرد که برای یک سفر تحقیقی به این کشور سفر کند امیدوار بود چند پرنده جالب و غیرعادی را آنجا ببیند.
 
با این حال در ذخیره‌گاه طبیعی و ایستگاه تغذیه پرندگان دون‌میگل در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر مانیسالس کلمبیا او چیزی فراتر از آنچه تصورش را می‌کرد به دست آورد: یک پرنده عسل‌کِش سبز کوچک (با نام علمی Chlorophanes spiza)، که در جنگل‌های مختلف از جنوب مکزیک تا برزیل زیست می‌کند.
 
در این مرکز میوه‌های تازه و آب‌قند در دسترس پرندگان گذاشته می‌شود تا پرنده‌شناسان بتوانند از نزدیک و بهتر رفتار پرندگان را زیر نظر بگیرند.
 
عسل‌کِش سبز مشاهده‌شده، اما دارای پر‌هایی بسیار غیرعادی بود؛ سمت چپ بدن او با پر‌های درخشان و سبز پوشیده شده بود که رنگ رایجی برای جنس ماده این پرنده است. در حالی که در سمت راست، پر‌ها به رنگ آبی رنگین‌کمانی بود که عموما نشان‌دهنده یک عسل‌کِش نر است.
 
این پرنده در واقع یک «ژیناندرومورف» یا به اصطلاح نیمی ماده و نیمی نر بود. دکتر اسپنسر در این باره گفت: «این باور نکردنی بود. ما خوش‌شانس بودیم که آن را دیدیم.»
 
ژیناندرومورفی (Gynandromorphism) در انواع پرندگان و همچنین حشرات، سخت‌پوستان و سایر موجودات ثبت شده است، اما در مجموع یک پدیده نسبتا نادر به شمار می‌رود.
 
پرنده‌ای که دکتر اسپنسر در کلمبیا دید و با دوربین جان موریلو پرنده‌شناس آماتور ثبت شد، دومین مورد شناخته‌شده ژیناندرومورفیسم در یک پرنده سبز است و اولین موردی است که در طبیعت ثبت شده است. 
 
دکتر اسپنسر می‌گوید تنها نمونه قبلی از این مورد بیش از یک قرن پیش گزارش شده بود و بر اساس یک نمونه موزه بود. آن پرنده روی بدنش الگوی مخالفی را نشان می‌داد: با پر‌های جنس ماده در سمت راست و پر‌های جنس نر در سمت چپ.
 
دانشمندان هنوز دقیق نمی‌دانند دلیل به وجود آمدن این وضعیت جنسیتی چیست. یک تئوری اصلی این است که این اتفاق در نتیجه یک خطا در تولید سلول‌های تخمک در پرندگان ماده به وجود می‌آید.
 
پرندگان ماده دارای دو کروموزوم جنسی متفاوت به نام‌های دبلیو (W) و زد (Z) هستند، در حالی که پرندگان نر از دو کروموزوم زد (Z) برخوردارند. یک خطا در تولید سلول تخمک می‌تواند منجر به دو سلول تداخل‌کرده یا جدا‌نشده کامل شود، یکی با کروموزوم دبلیو (W) و دیگری با کروموزوم زد (Z).
 
اگر این سلول تخمک توسط دو اسپرم مختلف بارور شوند، نتیجه ممکن است پرنده‌ای نیمه‌نر و نیمه‌ماده باشد.
 
خصوصیات درونی این پرنده با این حال همچنان به صورت یک راز باقی مانده است. در برخی، اما نه همه مواردی که قبلاً مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، پرندگان ژینادرومورف دارای اندام‌های جنسی داخلی هستند که با پر‌های خارجی آنها مطابقت دارد: با یک تخمدان در یک طرف و یک بیضه در طرف دیگر. 
 
 
مشاهدات گذشته نشان می‌دهد که برخی از پرندگان ژیناندرومورف می‌توانند با موفقیت جفت‌گیری و تولید مثل کنند. با این حال این عسل‌کِش سبز هرگز در حال جفت‌گیری یا ارتباط با دیگر همنوعانش دیده نشد.
 
به گفته محققان، این پرنده تمایل داشت در انزوا باشد و اغلب وقتی پرندگان دیگر از پناهگاه خارج می‌شدند از ایستگاه تغذیه آویزان می‌شد. به همین خاطر مشخص نیست آیا این پرنده در نهایت بتواند مثل نمونه‌های دیگر قادر به جفت‌گیری باشد یا نه.
 
نتایج مشاهدات تازه در نشریه علمی «Journal of Field Ornithology» منتشر شده است.
 
منبع: یورونیوز