در دعای ماه رجب، چرا مرد‌ها باید محاسن را با دست خود بگیرند؟

در تفسیر دعای ماه رجب می‌خوانیم: احتمالا این اقدام نشانی از پناه خواستن و نوعی تضرع و زاری به درگاه خداوند متعال بوده و به معنای تسلیم است.

به گزارش «مبلغ»، متن سوال و پاسخ آن به این شرح است: چرا در یکی از دعا‌های ماه رجب مرد‌ها باید هنگام خواندن قسمت آخر دعا، محاسن خود را با دست چپ گرفته و انگشت اشاره دست راست را تکان دهند؟

پاسخ: روایت مورد پرسش در منابع روایی این گونه نقل شده است: «.. قَالَ ثُمَّ مَدَّ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَدَهُ الْیُسْرَی فَقَبَضَ عَلَی لِحْیَتِهِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ هُوَ یَلُوذُ بِسَبَّابَتِهِ الْیُمْنَی، ثُمَّ قَالَ بَعْدَ ذَلِکَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام‏...»؛ [۱]راوی می‌گوید؛ پس امام صادق (ع) با دست چپش، ریش خود را گرفت و این دعا را می‌خواند، در حالی که درخواست پناهندگی می‌کرد، با انگشت سبابه راست خود...

«یلوذ» در این جا به معنای درخواست پناهندگی است؛ یعنی با انگشت راست خود در این هنگام درخواست پناه می‌کرد.

با توجه به این متن، به احتمال قوی، قرار دادن دست‌ها و انگشتان در این وضعیت در آن زمان، نشانی از پناه خواستن و نوعی تضرع و زاری به شمار می‌آمد و به معنای تسلیم بود؛ چنان که اکنون بلند کردن دست‌ها علامت تسلیم است؛ به همین دلیل امام (ع) هنگام خواندن این دعا، خود را با این وضعیت به پروردگار پناهنده می‌کرد، اگر چه امروزه این گونه عرفی وجود ندارد. اما چون این حالت به صورت نمادی در آمده است، نه تنها هیچ اشکالی در انجام آن نیست، بلکه ثواب نیز بر آن مترتب است؛ چون یکی از حجت‌های ما در انجام اعمال دینی، سیره و روش معصومان است.

[۱]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۳۹۰، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق.